Ήταν η δεκάτη Μαΐου του 1945, όταν στην βίλλα Αριάδνη στην Κνωσό, υπεγράφη η συνθηκολόγηση των Γερμανών της Κρήτης, που όριζε και τη λήξη του πολέμου και φυσικά την αποχώρηση των κατακτητών. Από την εκκλησία του Αγίου Τίτου ως τη Νομαρχία και την πλατεία των Τριών Καμαρών, στον Άγνωστο Στρατιώτη και σ’ όλο το μήκος της πλατείας στράτας, στο Καμαράκι έως την Χανιόπορτα και τον Άγιο Μηνά, υπήρχε μια πραγματική λαοθάλασσα, που πανηγύριζε με χαρά το τέλος του πολέμου. Όλοι ενωμένοι και αδελφωμένοι υμνούσαν την ελευθερία. “Ποτέ πια πόλεμος” ακουγόταν από τα χείλη και στα μάτια ανάβλυζαν δάκρυα χαράς.
Πολλοί ήταν οι Ηρακλειώτες, που ύστερα από απουσία τεσσάρων χρόνων, κατά την περίοδο της Κατοχής, είχαν αρχίσει να επιστρέφουν στα σπίτια τους. Άλλοι τα βρήκαν εγκαταλελειμμένα, λεηλατημένα, άδεια. Άρχισαν να τα επισκευάζουν. Πολλές αποθήκες που οι Γερμανοί τις είχαν επιτάξει γεμάτες λάδι, σιτηρά, όσπρια και σταφίδα, φεύγοντας τις άφησαν γεμάτες.
Συχνά ακουγόταν η φράση “Άλλοι γενήκανε στον πόλεμο και άλλοι ξεγενήκανε”. Πράγματι, φτωχοί επλούτισαν ξαφνικά και πλούσιοι επτώχευσαν χάρη στο πλιάτσικο. Πολλοί ήταν οι νοικοκυραίοι που έμειναν, στον δρόμο. Στην πάνω Ελλάδα, τα πράγματα ήταν διαφορετικά.
Οι Ελληνες άρχισαν να χωρίζονται σε δυο στρατόπεδα, στρέφοντας τα όπλα ο ένας κατά του άλλου. Δεκεμβριανά με αίμα αθώων παλικαριών να ποτίζει την ελληνική γη. Και όλα αυτά προς τέρψη και αγαλίαση των γερμανόφιλων των δωσίλογων, των συνεργατών με τους εχθρούς, που έκαναν κάθε προσπάθεια να καταλάβουν ηγετικές θέσεις στην κοινωνία.
Μέσα του Γενάρη του 1947. Από την καθημερινή ηρακλειώτικη εφημερίδα “Η ΔΡΑΣΙΣ” μαθαίνουμε τα διάφορα γεγονότα της πόλης μας από τη στήλη “πεννιές – ειδησούλες”:
“Το νότιον ωρολόγιον του Αγίου μηνά εσταμάτησε λόγω σκωρίας των δεικτών του από τις αλλεπάλληλες φετινές βροχές και πρόκειται να επισκευασθεί το συντομότερο δυνατόν. Λόγω της μεγάλης κακοκαιρίας αυτών των ημερών παρουσιάσθηκε έλλειψη ψαριών στην αγορά τα οποία είναι απαραίτητα και ενισχύουν το καθημερινό μενού των συμπολιτών μας. Αντίθετα, μεγάλη ευλογία τα λαχανικά στην αγορά μας και ιδιαιτέρως τα εξαιρετικά κουνουπίδια με το βελουδένιο τους χρώμα.
Επίσης λάχανα, λαχανοφυλλάδες, παντζάρια και τόσα άλλα, όλα εν αφθονία και σε καλές ποιότητες. Η χοιροτροφία στο Νομό μας υπερέβη κάθε προηγούμενο και το χοιρινό κρέας αφθονεί εις την αγορά σε εξαιρετική ποιότητα. Στο κέντρο “Ντορέ” γίνονται μεγάλες προετοιμασίες για την καθιερωμένη χορευτική συγκέντρωση των μελών της Περιηγητικής Λέσχης.
Ο περιβόητος Δήμιος Αντρέ, στρατηγός στο νησί μας, παραδόθηκε στις Ελληνικές αρχές για να δικασθεί ως εγκληματίας πολέμου. Και να σκεφθεί κανείς ότι στην πόλη μας, επί Κατοχής μια πλατεία είχε το όνομά του. Τέλος θερμά ευχαριστήρια προς τους Ηρακλειώτες και ιδιαίτερα στην ογδόη προσκοπική ομάδα απηύθυναν οι ασθενείς της Σπιναλόγκας, για τα διάφορα είδη που τους εστάλησαν τα Χριστούγεννα”.
Η ευρύτερη εικόνα της αγοράς παρουσιάζει ανοδική πορεία αν κρίνουμε καλά από τα δημοσιεύματα του τοπικού τύπου όπως: Το καινουργιές και πολυτελέστατο ελληνικό υπερωκεάνειο “Ολύμπια” αναχωρεί αρχάς Φεβρουαρίου εκ Πειραιώς δι Αμερικήν, δεχόμενον εμπορεύματα και επιβάτας, Πρακτορείον οίκος Αλέξανδρου Γεωργιάδη. Το παντοπωλείο των πτωχών, Μικρά αγορά Βαλιδέ τζαμί. Στο παντοπωλείο αυτό, υπάρχουν τρόφιμα και λοιπά είδη τροφίμων εις τας πλέον χαμηλάς τιμάς της καθημερινής αγοράς. Να ζήσουν και οι φτωχοί. Στο φαρμακείο του Εμμανουήλ Ματζαπετάκη, τιμαί διατιμήσεως.
Πενικιλλίνη άνευ ψήξεως και πενικιλλίνη αλοιφή. “Πιο συγκεκριμένα, ο λόγιος φαρμακοποιός και καλός μου φίλος, ο Γιάννης Χλουβεράκης μου ανέφερε τα εξής: “όταν πρωτοκυκλοφόρησε η πενικιλίνη ήταν μέσα σε πάγο. Μια σπουδαία εφεύρεση του Αλεξάντερ Φλέμιγκ, ένα φάρμακο που πραγματικά έσωσε την ανθρωπότητα. Θυμάμαι όταν ήμουν φοιτητής γύρω στα 1949-1950 ήρθε στην Αθήνα ο Φλέμιγκ και του επιφυλάχθηκε μια μικρή υποδοχή 40-50 ανθρώπων.
Εκείνη την περίοδο είχε έρθει και ο Αντονυ Κουίν ο ηθοποιός και θυμάμαι είχαν κατακλύσει χιλιάδες άνθρωποι την λεωφόρο Αμαλίας και το σύνταγμα”. Εγώ θα προσθέσω: ουδέν σχόλιον. Επίσης μάλλινα υφάσματα και κασμήρια, παλτά, καθώς και γυναικεία φορέματα σε όλους τους μοντέρνους χρωματισμούς, Αγγλικής προέλευσης, όπως και ελληνικής, στο κατάστημα Λ. Αποστολάκη και Σία,.
Ο καλλιτέχνης φωτογράφος Ιωάννης Ντελιδάκης αναλαμβάνει την μεγέθυνση κάθε είδους φωτογραφίας. Ακόμα και οι Μοιριανοί μπορούν να εξυπηρετούνται αρκεί κάθε Σάββατο, στο παζάρι των Μοιρών, να απευθύνονται στο οινομαγειρείο του Μανώλη Φραγκιαδάκη που βρίσκεται στις Μοίρες. Ο εξοπλισμός του σπιτιού σε έπιπλα και κουφώματα ανατίθεται στο εργοστάσιο Σ.Σ. Σπαγουλίδη που αναλαμβάνει παραγγελίες επιπλώσεων STYL ANGLAIS με τεχνίτη κληθέντα εξ Αθηνών επί τούτω.
Ακόμα το γνωστό κατάστημα Μαρούδα είναι στη διάθεση των πελατών του με μια απίστευτη και πλούσια συλλογή καπαρντινών, παλτών και κασμηριών. Τέλος για τους λάτρεις και ρέκτες των γαλακτοκομικών προϊόντων και ειδικότερα της γραβιέρας και της φέτας της ολόπαχης όπως τονίζεται σε προκήρυξη δημοπρασίας από την Γεωργική σχολή Μεσαράς. Πλειοδοτική λοιπόν δημοπρασία για εκποίηση τους, περυσινής παραγωγής ευρισκομένης εις το ψυγείον Μυστίλογλου. “Η δημοπρασία γεννήσεται εν Ηρακλείω και εις τα γραφεία της διευθύνσεως γεωργίας (Μέγαρο Νομαρχίας εκ της εισόδου αγάλματος Δασκαλογιάννη). Οροι κλπ. εισίν κατατεθειμένοι εις το γραφείον της άνω υπηρεσίας ένθα οι βουλόμενοι δύνανται να λαμβάνουν γνώσιν”.
Εν Ηρακλείω τη 11η Ιανουαρίου 1947
Ο Διευθυντής Ευάγγελος Ηλιάκης”.
Αγώνας, προσπάθεια, αλλά και προσδοκίες για να ξημερώσουν μέρες καλύτερες, ειρηνικές και δημιουργικές για όλους!