Γιατί λοιπόν δεν υπάρχει σήμερα ο προσήκων σεβασμός απέναντι στους εκπαιδευτικούς μας; Τα τελευταία γεγονότα που βλέπουν το φως της δημοσιότητας, όσον αφορά τις σχέσεις μεταξύ μαθητών και μεταξύ αυτών και των δασκάλων ή των καθηγητών τους, μόνο λύπη και σκέψεις μπορεί να δημιουργούν σε όσους φυσικά ενδιαφέρονται ακόμα για το μέλλον αυτού του δύσμοιρου τόπου.
Αναφερόμαστε φυσικά στο δημοτικό σχολείο και την δευτεροβάθμια εκπαίδευση, επειδή στο χώρο του πανεπιστημίου υπάρχουν κάποιες άλλες ιδιαιτερότητες στις οποίες δεν υφίσταται λόγος να εστιαστούμε εδώ. Αλλά στα πρώτα δώδεκα χρόνια της εκπαίδευσής μας κάτι το περίεργο, κάτι το δραματικό και ανεξήγητο συμβαίνει για το οποίο μάλλον δεν ενδιαφέρεται κανένας πέρα από κάποιες προσωρινές πινελιές εντυπωσιασμού.
Επίσημη πολιτεία, οικογένεια, κοινωνία και μαθητές. Και για να αρχίσουμε, κάποτε ο ρόλος του δασκάλου ήταν ιερός, σε χωριά και πόλεις. Ο δάσκαλος ήταν σεβάσμιο πρόσωπο, η γνώμη του και ο λόγος του είχαν βαρύνουσα σημασία, αλλά σήμερα; Είναι εικόνα αυτή που βιώνουμε, είναι παρουσία σοβαρού και στιβαρού κράτους; Η απάντηση εκ προοιμίου, εύκολη, τουλάχιστον για τους μεγαλύτερους ηλικιακά.
Η βία στα σχολεία, όμως, πάντα υπήρχε στις νεαρές ηλικίες, αλλά τελευταία βρίσκεται συχνότερα και ευκολότερα στη δημοσιότητα. Είμαστε όλοι εύκολοι κατήγοροι, αυτή είναι η σκληρή πραγματικότητα, στο συγκεκριμένο θέμα, ανάλογα φυσικά από την πλευρά που βρισκόμαστε.
Ας πάρουμε για παράδειγμα τους γονείς των παιδιών. Με το παραμικρό παραπονούνται στους δασκάλους, για συμπεριφορά, για χαμηλούς βαθμούς για πολλά άλλα, πιστεύοντας ότι η υψηλότερη βαθμολογία οδηγεί και στην καλύτερη πανεπιστημιακή σχολή ή στην καλύτερη επαγγελματική αποκατάσταση σε μελλοντικό χρόνο. Η εκπαιδευτική διαδικασία όμως δεν είναι κάτι το εύκολο. Απαιτεί κόπο και χρόνο, απαραίτητες συνθήκες για να οδηγήσουν στο απώτερο μέλλον σε εύγευστους και γλυκείς καρπούς.
Παλιά τεκμηριωμένη γνώση με σημερινές και αιώνιες προεκτάσεις σε όλα τα μήκη και πλάτη του πλανήτη μας. “Της παιδείας την μεν ρίζαν είναι πικράν τον δε καρπόν γλυκύν”, έλεγε πολλά χρόνια πριν ο Ισοκράτης, 436-338 π.Χ., ένας Αθηναίος ρήτορας της εποχής του.
Όμως, δεν παύουν να υπάρχουν και εκείνοι που εισηγούνται την τιμωρία των μαθητών, αλλά ποια τιμωρία και ποιου βαθμού θα έπρεπε να εφαρμοσθεί σε αυτούς στους κακούς και δύστροπους μαθητές για την μη προσήκουσα συμπεριφορά τους απέναντι στους συμμαθητές και τους δασκάλους τους;
Κρίσιμο ερώτημα με δύσκολη απάντηση, ομολογουμένως! Κάποιοι άλλοι ενοχοποιούν τους δασκάλους, τους καθηγητές περισσότερο στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση, οι οποίοι ασχολούνται ταυτόχρονα με την εργασία τους στα γυμνάσια και τα λύκεια, και με τα ιδιωτικά κατ’ οίκον φροντιστήρια, οδηγώντας κατά κάποιο τρόπο σε ένα μικρό έστω βαθμό διαπλοκής ανάμεσά τους. Δεν μπορούμε φυσικά να παραβλέψουμε βεβαίως το γεγονός ότι παραπαιδεία υπάρχει για τον απλούστατο λόγο ότι δεν υφίσταται σοβαρή παιδεία!
Η διδασκαλία, όμως, είναι κάτι περισσότερο από το να διανέμεις τη γνώση, είναι να εμπνέεις την απαραίτητη αλλαγή. Η μάθηση είναι κάτι περισσότερο από το να αποστηθίζεις δεδομένα, είναι να φτάνεις στην κατανόηση, έλεγε ο Ουίλιαμ Άρθουρ Ουόρντ (1921-1994), ένας φιλοσοφημένος Αμερικανός συγγραφέας.
Και δυστυχώς το εκπαιδευτικό μας σύστημα δεν κάνει τίποτα άλλο παρά να οδηγεί στην απαράδεκτη αποστήθιση, αδιαφορώντας για όλα τα άλλα, τα βασικότερα, δηλαδή να οδηγήσει στην πολυπόθητη γνώση ακολουθώντας άλλα πιο έξυπνα και αποτελεσματικά μονοπάτια.
Χρειαζόμαστε, αναμφίβολα, ως κοινωνία ριζική αναθεώρηση κάποιων πραγμάτων, απόψεων και καταστάσεων. Υπάρχει ένα και μοναδικό θεμελιώδες ανθρώπινο δικαίωμα, τουτέστιν το δικαίωμα να κάνει κάποιος ότι θέλει. Σε αυτή τη ρήση περιλαμβάνονται βεβαίως και οι μαθητές, σίγουρα οι κάπως μεγαλύτεροι.
“Και μαζί με αυτό πηγαίνει η μία και μοναδική θεμελιώδης ανθρώπινη υποχρέωση: η υποχρέωση να αντιμετωπίζεις τις συνέπειες”, έλεγε κάποιος με βαρύνουσα γνώμη στα εκπαιδευτική διαδικασία.
Για όλα αυτά, η επίσημη πολιτεία δείχνει να αδιαφορεί φοβούμενη μην τυχόν βρεθεί κατηγορούμενη από τους ψηφοφόρους και γενικώς από την ευρύτερη κοινωνία ή προκαλέσει παράπλευρες αντιδράσεις! Το θέμα, σίγουρα, δεν είναι εύκολο να το διαχειριστεί κάποιος που κατέχει υψηλή θέση στην πολιτεία. Κι’ αυτό γιατί σε τακτά χρονικά διαστήματα υπάρχουν αλλαγές στο μυαλό και τη σκέψη των υπεύθυνων πολιτικών.
Ποια μεγαλύτερη απόδειξη της άτακτης και αναποτελεσματικής διαχείρισης του ζητήματος όταν φτάνουμε στο σημείο κάθε υπουργός να εφαρμόζει τους δικούς του νόμους, ανατρέποντας τους προηγούμενους, και το κωμικοτραγικό της υπόθεσης είναι ακόμα και αν ανήκουν στην ίδια πολιτική παράταξη;
Πόση λύπη και γελοιότητα ταυτόχρονα προκαλεί το γεγονός όταν βρισκόμαστε κάθε λίγο και λιγάκι στο σημείο να ονοματίζουμε τον κάθε νόμο στην παιδεία με το όνομα του ενός ή του άλλου πολιτικού, αργότερα, ωσάν να μην υφίσταται συντεταγμένη πολιτεία!
Αυτός όμως είναι ο κλασσικός ορισμός της ατολμίας, της δειλίας και της ανικανότητας, με αποτέλεσμα να γίνεται επιτακτική, για έναν λόγο παραπάνω, η ανάγκη για την εκ βάθρων αναγέννηση του πολιτικού μας συστήματος. Αλλά γι’ αυτό πρέπει να πεισθεί αυτό το ίδιο!