Ήταν η τελευταία Κυριακή του Μάρτη, 30 του μηνός, το έτος 1930. Την προηγούμενη ημέρα η καθημερινή ηρακλειώτικη εφημερίδα “Ελευθέρα Σκέψις” ενημερώνει τους αναγνώστες της και γενικότερα τους Καστρινούς για τα εγκαίνια του προαναφερόμενου Ιερού Ναού με το κείμενο που ακολουθεί:
«Aύριον Κυριακήν 30 Μαρτίου τελούνται ως γνωστόν τα εγκαίνια του παρά το Καπνοκοπτήριον ανακαινισθέντος Ιερού Ναού της Αγίας Τριάδος. Η Ιερά Τελετή διεξαχθήσεται ως ακολούθως:
Σήμερον Σάββατον μετά το πέρας του εσπερινού γενήσεται η κατάθεσις των Αγίων Λειψάνων εν τω Μητροπολιτικώ Ναώ του Αγίου Μηνά, την αύτην ώραν θα ψαλή ο νενομισμένος εσπερινός εν τω εγκαινιασθησομένω Ναώ.
Αύριον Κυριακήν μετά το τέλος του Όρθρου ώρα 8.30 π.μ. κατά την Τυπικήν Διάταξιν της Εκκλησίας, η Ιερά Πομπή εκκινούσα εκ του Μητροπολιτικού Ναού του Αγ. Μηνά, προπορευομένης της Μουσικής, των σημαιών των Σωματείων, των λαβάρων, φανών και εξαπτερύγων κατευθυνθήσεται διά των οδών Κατεχάκη (Πλατύ Σοκάκι), 1821 (Γιατράδικα), Ίδης-Γόρτυνος (Πλατειά Στράτα), οδόν Σφακίων Μποδοσάκειον Λεωφόρου Νοελ., οδών Σκορδυλών (Καπνοκοπτήριον) εις τον εγκαινιασθησόμενον Ιερόν Ναόν.
Εις την τελετήν των εγκαινίων θέλει παραστή ο Θεοφιλέστατος Επίσκοπος Αρκαδίας κ.κ. Βασίλειος κληθείς υπό του Σεβασμιωτάτου Μητροπολίτου.
Παρά της επιτροπής παρακαλούνται όπως ευαρεστούμενοι παραστώσι πάσαι αι Διοικητικαί, Δικαστικαί και Δημοτικαί αρχαί, οι κ.κ. Αντιπρόσωποι των Ξένων Δυνάμεων, οι Σύλλογοι, τα Σωματεία, το Σώμα Προσκόπων και ο Λαός της πόλεως.
Σ’ έναν από τους πλέον γνωστούς τοοπγραφικούς χάρτες, αυτόν του Βερντμύλλερ απεικονίζεται ένα τετράγωνο, φρουριακού σχήματος, με την αναγραφή κατά τους χρόνους φυσικά της Βενετοκρατίας “Μοναστήρι της κυρίας Ακρωτηριανής, παράρτημα δηλαδή του Μοναστηρίου της Σητείας, της Μονής Τοπλού. Την προσωνυμία Τοπλού την πήρε επί Τουρκοκρατίας. Η τουρική λέξη “τοπ” σημαίνει σφαίρα ή βόλι και στο χώρο του μοναστηριού υπήρχε τηλεβόλο. Σ’ αυτό λοιπόν το παράρτημα, στο χώρο της Αγίας Τριάδας, ασκήτευαν μοναχοί και ένας από αυτούς αγίασε, με το όνομα Ιωσήφ. Το ιερό λείψανό του διατηρούνταν μέχρι και την περίοδο της αλώσεως του Χάνδακα από τους Τούρκους και μετακομίσθηκε στη συνέχεια στη Ζάκυνθο, όπου και σήμερα βρίσκεται.
Πρόκειται για τον Ιωσήφ Σαμάκο, ο οποίος μετά από τον θάνατο των γονιών του, μοίρασε την περιουσία του στους φτωχούς, μυήθηκε στις πρακτικές του ασκητισμού και αφού χειροτονήθηκε, θήτευσε ως ιερέας στην ίδια την εκκλησία από την οποία αποσύρθηκε ο πνευματικός του πατέρας. Ο Ιωσήφ ελεούσε τους ανθρώπους, επίσης επισκεπτόταν τους φυλακισμένους. Πολλοί ήταν οι πιστοί που προσέτρεχαν σ’ αυτόν.
Δύο χρόνια μετά από την πτώση του Χάνδακα στους Τούρκους και συγκεκριμένα το 1671 ένας Τούρκος Αγάς ονόματι Αχμέτ Αγάς, αγόρασε από το Δημόσιο, οικοδομικό συγκρότημα που βρισκόταν στην τοποθεσία του Δερματά με την ονομασία “Συνοικία Αγίου Ιωάννου του Θεολόγου.
Κατά διήγηση του ιστοριογράφου, η οποία δημοσιεύτηκε το 1864 στη Ζάκυνθο, με την άδεια του τότε Μητροπολίτου Νικολάου “Ο Όσιος Ιωσήφ εγεννήθη εν τω χωριω Κεράμων και εμόνασε εις το Μοναστήριον του Ευαγγελιστού Ιωάννου του Θεολόγου, επονομαζόμενου παρά τοις πολλοίς του Δερματάνου, κείμενον εις τα παραθαλάσσια μέρη εις την χώραν του Χανδάκου”.
Λέγεται επίσης ότι ο Όσιος Ιωσήφ “απήλθε προς Κύριον κατά το 1511, εν μηνί Ιανουαρίω 22α. Το λείψανον αυτού μετεκομίσθη εις Ζάκυνθον εν μηνί Αυγούστω 29η το 1669, επειδή ήλθεν εις την Κρήτην το ασεβέστατον γένος των Αγαρινών”. Θα επανέλθω όμως εις τα εγκαίνια του Ιερού Ναού της “Αγίας Τριάδας”, που έγινε πάνω στα ερείπια του προαναφερόμενου μοναστηριού, στον περίβολο του καπνοκοπτηρίου Ηρακλείου. Ένα προσκύνημα το οποίο αγκάλιασαν οι Καστρινοί με ευλάβεια και αγάπη. Κλείνοντας το πόνημά μου αυτό θέλω να αναφερθώ στην επιτροπή ανεγέρσεώς του η οποία αποτελούνταν από τους παρακάτω συμπολίτες μας:
Πρόεδρος ήταν ο Μ. Καρανδινός
Γραμματέας ο Γρ. Τζερνιάς
Ταμίας ο Στυλιανός Τζωρτζάκης
Μέλη: Ο Μηνάς Γεωργιάδης, ο μετέπειτα Δήμαρχος Ηρακλείου, ο Γ. Σερπετσιδάκης, ο Ιωάννης Γκριδάκης, ο Ιωάννης Ανδρεαδάκης, ο Αντώνης Βερδιάκης, ο Εμμανουήλ Αρετάκης, ο Ιωάννης Κουμπενάκης, ο Λεωνίδας Ατσαλάκης, ο Ευάγγελος Φανουδάκης, ο Γ. Ξενάκης, ο Γ. Καλλέργης, ο Εμμανουήλ Τσιγώνης, ο Ι. Κοντογιάννης, ο Β. Μαστοράκης, ο Ζαχαρίας Μηλιαράκης, ο Αθανάσιος Σφακιανάκης και ο Ματθαίος Καλωσυνάκης. Άξιος ο μισθός τους!