«Αλίμονο στους λαούς που έχουν ανάγκη από ήρωες. Μόνο οι κακοί στρατηγοί χρειάζονται ήρωες», έγραφε ο Μπέρτολτ Μπρεχτ. Η επικαιρότητα επιβεβαιώνει, δυστυχώς, και με τον πλέον δραματικό τρόπο τον μεγάλο Γερμανό συγγραφέα. Και δεν επιβεβαιώνει μόνο αυτόν. Ο Αμερικανός συγγραφέας Φράνσις Σκοτ Φιτζέραλντ, επισήμαινε επίσης:
«Δείξε μου έναν ήρωα και θα σου γράψω μια τραγωδία». Και η τραγωδία γράφτηκε τις προηγούμενες μέρες από την ίδια τη ζωή και λαμβάνει χαρακτηριστικά εθνικού δράματος. Η συντριβή του Canadair με τα δυο παλικάρια στην Κάρυστο, μας συγκλονίζει όλους.
Οι δυο νέοι άνθρωποι, οι πιλότοι του μοιραίου πυροσβεστικού αεροσκάφους, έπεσαν στο καθήκον, στην προσπάθειά τους να σώσουν ανθρώπινες ζωές, αλλά και να περιορίσουν την καταστροφή του φυσικού περιβάλλοντος. Μετά θάνατον ανακηρύχθηκαν «ήρωες» από την Πολιτεία, ενώ κηρύχθηκε τριήμερο πένθος στις Ένοπλες Δυνάμεις. Α, ναι! Κρατήθηκε και ενός λεπτού σιγή στη μνήμη τους, από την Εθνική μας Αντιπροσωπεία. Το ελάχιστο που οφείλουμε προς τους δύο αυτούς ανθρώπους, είναι ευγνωμοσύνη και σεβασμός.
Ο «ήρωας», ως σύγχρονο κοινωνικό αρχέτυπο, είναι εκείνος ο άνθρωπος (άνδρας ή γυναίκα) ο οποίος πρωταγωνιστεί σε έναν μύθο, έναν θρύλο, ένα έπος, και κατέχει ικανότητες μεγαλύτερες από εκείνες που κατέχει ένας μέσος άνθρωπος. Είναι ο άνθρωπος που προβαίνει σε γενναία πράξη, συχνά μέχρι σημείου αυτοθυσίας, για υψηλά ιδανικά. Αποτελεί δε το πρότυπο που κάποιος θαυμάζει και μιμείται.
Ακούγοντας όλες αυτές τις μέρες, δεξιά και αριστερά, σε τηλεοράσεις και σε ραδιόφωνα, φωνές να κραυγάζουν για «ήρωες», για «αθάνατους» και για «πεσόντες εν ώρα καθήκοντος», αρχικά σκέφτηκα πως πρόκειται για δικαιολογημένες ανθρώπινες αντιδράσεις παρηγοριάς, μετά τη νέα αναπάντεχη εθνική τραγωδία. Οι πιο ψύχραιμες σκέψεις όμως που με επισκέφτηκαν λίγο αργότερα, με έκαναν να δω τα πράγματα περισσότερο ρεαλιστικά:
«Αυτούς τους ανθρώπους δεν τους θέλουμε νεκρούς ήρωες», σκέφτηκα. «Ούτε καν ήρωες. Τους θέλουμε ζωντανούς αγωνιστές. Τους χρειαζόμαστε κοντά μας, να δίνουμε μαζί τη μάχη με τις φλόγες που μας έχουν ζώσει ετούτο τον καιρό, αλλά και με τις επόμενες δοκιμασίες που μας επιφυλάσσει το μέλλον. Η γνώση, η τόλμη και η ανδρεία τους, μας είναι απαραίτητα εφόδια σε οποιαδήποτε μάχη, αλλά όλα αυτά μπορούν να μας τα προσφέρουν οι ίδιοι μόνο ως ζωντανοί αγωνιστές και όχι ως νεκροί ήρωες».
Δεν μπορώ όμως να κρύψω και μια άλλη μου σκέψη: «Μήπως θα μπορούσε να είχε αποφευχθεί αυτή η τραγωδία; Μήπως τα δύο αυτά παλικάρια θυσιάστηκαν άδικα;». Καμιά θυσία βεβαίως δεν πάει χαμένη, αλλά αυτά τα παιδιά είχαν μια ζωή μπροστά τους και είχαν ήδη κερδίσει δύο εξέχουσες θέσεις μαχητών στην αρένα της καθημερινότητας.
«Οι ήρωες πεθαίνουν νέοι», είχε δηλώσει κάποτε ο Μίκης Θεοδωράκης, διαχωρίζοντας τον εαυτό του από τους ήρωες. Έτσι κι αλλιώς όμως, είναι λίγο νωρίς ακόμα να μιλήσουμε για ευθύνες, αλλά τα αίτια του νέου αυτού τραγικού δυστυχήματος θα πρέπει άμεσα να διερευνηθούν. Όσο για τα «υψηλά ιδανικά της αυτοθυσίας», εκείνα σίγουρα απέχουν παρασάγγας και από τις παραλίες της Πάτμου και από τα πλακάκια του Ζαππείου…
Όταν όμως οι πολιτικοί – ως «κακοί στρατηγοί» – βιάζονται να ανακηρύξουν κάποιους που έχασαν τη ζωή τους ως «ήρωες», το κάνουν για να δικαιολογηθούν οι ίδιοι για όσα δεν έπραξαν, ως όφειλαν να πράξουν. Είναι αυτονόητο νομίζω ότι, η λειτουργία μιας κοινωνίας δεν μπορεί να βασίζεται αποκλειστικά και μόνο στον ηρωισμό κάποιων ανθρώπων.
Ήρωες είναι όλοι οι πιλότοι των πυροσβεστικών αεροσκαφών που παίζουν τη ζωή τους κορώνα-γράμματα, πιλοτάροντας αεροσκάφη ηλικίας 50 ετών, τα οποία οι πολιτικοί μας δεν φρόντισαν να αντικαταστήσουν εγκαίρως και τώρα βρίσκονται σε αδιέξοδο, αφού δεν υπάρχουν διαθέσιμα αεροσκάφη αυτού του τύπου.
Ήρωες είναι όλοι οι εθελοντές που, θέτοντας σε κίνδυνο τη ζωή τους, δίνουν ασύμμετρη μάχη με τις φλόγες στις περιοχές που πλήττονται και προσπαθούν να οργανωθούν και να λειτουργήσουν, μέσα σε μια πολύ δύσκολη συνθήκη, και με μια Πολιτεία εντελώς ανοργάνωτη, που αδυνατεί ακόμα και να τους κατευθύνει.
Ήρωες είναι και όλοι όσοι υποχρεώνονται να κάνουν υπηρεσίες χωρίς πρόσθετη αμοιβή. Γιατί, το ίδιο το κράτος που υποκριτικά τους ανακηρύσσει «ήρωες» μετά θάνατον όταν συμβεί το μοιραίο, όσο βρίσκονται στη ζωή τους κλέβει στα… μεροκάματα.
Ήρωες παραλίγο να γίνουν και οι φαντάροι που υπηρετούν τη θητεία τους στις αποθήκες πυρομαχικών της 111 ΠΜ στη Νέα Αγχίαλο, αλλά και οι κάτοικοι της περιοχής, που βίωσαν έναν «πόλεμο» εν καιρώ ειρήνης. Εκεί, η εθνική μας ασφάλεια έγινε ανέκδοτο! Γίναμε περίγελος ακόμα και των Τούρκων, που γελούσαν με τα τραγελαφικά που είδαν να συμβαίνουν στη γειτονική τους χώρα.
Η φωτιά ξέφυγε και έφτασε ανεμπόδιστη ακόμα και μέχρι τις αποθήκες πυρομαχικών, με αποτέλεσμα οι εκρήξεις να παρουσιάζονται σε ζωντανή μετάδοση από τα τηλεοπτικά συνεργεία, και οι δημοσιογράφοι άθελά τους να έχουν μετατραπεί σε πολεμικούς ανταποκριτές. Από τις εκρήξεις εκατοντάδων βλημάτων που παραδόθηκαν στις φλόγες, προκλήθηκαν τεράστιες ζημιές σε σπίτια και σε επιχειρήσεις της περιοχής.
Ουσιαστικά δεν υπήρχε απολύτως κανένα σχέδιο πυροπροστασίας και αντιμετώπισης πυρκαγιάς από τη συγκεκριμένη στρατιωτική μονάδα.
Τους ήρωες αυτούς τους θέλουμε ζωντανούς ανάμεσά μας, για να διεκδικούμε μαζί μια καλύτερη ζωή. Εδώ θα πρέπει να απαντήσουμε όλοι στο ερώτημα: «Θέλουμε ήρωες μετά θάνατον ή κράτος σοβαρό με υποδομές, με ασφάλεια και μέριμνα για τους πολίτες του;». Από τότε που άρχισαν να επιχειρούν τα Canadair, έως και σήμερα, με το τραγικό δυστύχημα της Καρύστου, έχουν χάσει τη ζωή τους 17 πιλότοι της Πολεμικής Αεροπορίας, προσπαθώντας οι ίδιοι να σώσουν, δάση, ζωές και περιουσίες.
Δεν είναι και λίγοι! Είναι βεβαίως… ήρωες! Αναρωτιέμαι όμως: Θυμάται άραγε κανένας σήμερα κάποιον από τους υπόλοιπους 15 ήρωες; Σε τούτη τη χώρα που έθρεψε την τραγωδία, είναι μοιραίο η μια τραγωδία να διαδέχεται την άλλη. Η επόμενη τραγωδία γίνεται κάθε φορά η αιτία για να ξεχαστεί η προηγούμενη. Έτσι θα ξεχαστεί κι αυτή όταν έρθει η επόμενη, χαρίζοντας μάλιστα σε κάποιους που βρίσκονται σε δύσκολη θέση σήμερα, μια κάποια… ανακούφιση.
Οι άνθρωποι που θυσιάζονται για την κοινωνία, είτε φοράνε στολή είτε όχι, είναι άνθρωποι της προσφοράς που αγαπούν τους ανθρώπους. Αυτό συνέβη και με τα δύο παλικάρια, τον Χρήστο και τον Περικλή, που πέρασαν κι εκείνα στο «Πάνθεον των Αθανάτων». Το τραγικό τους τέλος μας συγκλονίζει, αλλά και μας προβληματίζει συνάμα.
Η μνήμη τους θα μας υπενθυμίζει πως, υπάρχουν κάποιοι μάταιοι θάνατοι, ανθρώπων που πολέμησαν για να μη γίνει πόλεμος. Που σκοτώθηκαν για να έχουμε ειρήνη. Που θυσιάστηκαν για να σβήσουν πυρκαγιές. Είναι ήρωες χωρίς δόξα. Θύματα μιας αμείλικτης έκτακτης συνθήκης και πεσόντες στο βωμό μιας ψυχρής στατιστικής αντίληψης παράπλευρων απωλειών.
Δύσκολοι καιροί για ήρωες. Σε μια εποχή όπου κυριαρχεί ο ατομικισμός και η ιδιοτέλεια, οι έννοιες της προσφοράς και της θυσίας είναι ντεμοντέ. Το ότι τα ήξεραν όλα αυτά από πριν τούτα τα παλικάρια που «έφυγαν» τόσο νωρίς, ίσως τους κάνει ακόμα πιο πολύ ήρωες.