Δύο πλατείες: αριστερά στο Σπλίτ της Κροατίας, δεξιά στο Ηράκλειο Κρήτης.
Ομοιότητες: Το Spalato και η Candia των Βενετσιάνων αντίστοιχα και οι χώροι που παρουσιάζονται, αποτελούν τις κύριες πλατείες και στις δύο πόλεις .
Η διαμόρφωση και στις δύο υλοποιήθηκε μετά από αρχιτεκτονικό διαγωνισμό, με την ομάδα 3LHD architects – Zagreb το 2009, ενώ δέκα χρόνια πριν η δική μας, από την ομάδα Σκουτέλης – Ζανόν.
Και στις δύο, οι μελετητές διαμόρφωσαν ένα ενδιάμεσο πλαίσιο μεταλλικών πυλώνων που φέρουν εν μέρει στέγαστρο, στην συνέχεια τέντα, προσπαθώντας να αποδώσουν χαρακτήρα νεωτερικό στο δεδομένο αστικό περιβάλλον.
Διαφορές: Στο Σπλίτ η όψη επί της πλατείας, το παλάτι του Ρωμαίου αυτοκράτορα Διοκλητιανού, επανακατοικημένο πάντα ως τμήμα της πόλης. Στο Ηράκλειο η όψη επί της πλατείας σύνολο από σύγχρονα κτήρια διαφόρων ιδιωτών.
Το Σπλίτ ως παλιά πόλη εντάχτηκε στον κατάλογο μνημείων UNESCO το 1979 και έχει υιοθετήσει συγκεκριμένες πολιτικές προστασίας βάσει ολοκληρωμένων μελετών. Το Ηράκλειο μελετάται και ξαναμελετάται και αλλλάζει, σύμφωνα με βραχυπρόθεσμα συμφέροντα.
Στο Σπλίτ το ομοιόμορφο στέγαστρο φέρει τέντες που ανοίγουν όταν υπάρχει ανάγκη, και παρόλο που έχει κλίμα ψυχρότερο, δεν αναρτώνται κάθετες επιφάνειες, ούτε τοποθετουνται θερμάστρες, άρα οι εκεί επιχειρηματίες κερδίζουν κάτι λιγότερο. Στο Ηράκλειο οι χώροι του σκιαδίου επεκτάθηκαν, έγιναν ημιυπαίθριοι και μετά κλειστοί, με κύρια χρήση.
Στο Σπλίτ επικρατεί η ομοιομορφία, σπουδαία αρετή του δημόσιου χώρου, στο σχήμα, στο χρώμα, ακόμα και στις καρέκλες όλων των καταστημάτων. Στο Ηράκλειο κάθε καφενείο έχει το στυλ και το όνομά του με λαμπερά γράμματα, για «να τραβάει»!
Στο Σπλίτ το ρωμαϊκό ανάκτορο προσέλαβε τροποιποιήσεις που επέβαλαν οικιστικές ανάγκες σε ιστορικές περιόδους χαμηλής αστικής εκμετάλλευσης και έμεινε έτσι παγωμένο σε έναν χρόνο υψηλής εκμετάλλευσης με υψηλές αξίες αισθητικής. Στο Ηράκλειο όλα αλλάζουν κατά το δοκούν και σε μερίδα των ιδιοκτητών δίδεται η δυνατότητα προσθήκης ορόφου εν είδει πέργκολας!
Αδειοδοτεί ο Δήμος και τα σοφά συμβούλια του Υπουργείου Πολιτισμού! Εκείνο το Υπουργείο που προσπαθεί να μας εισάγει κάπως κι εμάς στην UNESCO. Γιατί άραγε, για να το γράψουν με χρυσά γράμματα στις ταμπελες τους όλοι οι Ηρακλειώτες επιχειρηματίες;
* Ο Ν. Σκουτέλης είναι αρχιτέκτων μηχανικός και διδάσκει αρχιτεκτονικό σχεδιασμό στο Πολυτεχνείο Κρήτης