Ήταν Δευτέρα 27 Σεπτεμβρίου του 2021 και ώρα 9:17 π.μ. τοπική ώρα, όταν σείστηκε ολόκληρη η Κρήτη. Εκείνη τη στιγμή συνέβη σεισμός μεγέθους 6 βαθμών της κλίμακας Ρίχτερ, στο ρήγμα Θραψανού-Καστελλίου, με επίκεντρο περιοχή 5 χιλιόμετρα από το Αρκαλοχώρι του δήμου Μινώα Πεδιάδας.
Ο τρόμος είχε κατακυριεύσει τους πολίτες των Δήμων Μινώα Πεδιάδας, Αρχανών-Αστερουσίων και των όμορων αυτών. Ο σεισμός ήταν τόσο ισχυρός, που έγινε αισθητός όχι μόνο σε όλη την Κρήτη, αλλά και σε γειτονικά νησιά.
Ένα υπόκωφο βουητό αντηχούσε απ’ άκρη σ’ άκρη του νησιού. Δεν ήταν μόνο οι φωνές και ο φόβος των ανθρώπων. Δεν ήταν μόνο η απρόσμενη απειλή που καθήλωσε τους πάντες. Ήταν ο ίδιος ο σεισμός! Ένας ανυπέρβλητος τρόμος που πλανιόταν στον αέρα.
Τη στιγμή του σεισμού, εκατοντάδες άνθρωποι βγήκαν έντρομοι έξω από τα σπίτια τους. Οι δρόμοι μπλόκαραν, αφού οι οδηγοί αισθάνθηκαν τον σεισμό, όπως και οι πεζοί. Άλλοι έτρεχαν τρομαγμένοι, άλλοι φώναζαν αλαφιασμένοι, και όλοι μαζί έγιναν μάρτυρες του πιο ισχυρού σεισμού των τελευταίων δεκαετιών στο νησί μας. Ακολούθησαν εκατοντάδες μετασεισμοί, ως έμπρακτη υπενθύμιση εκείνου του χαμού που συνέβη το πρωινό της 27ης Σεπτεμβρίου.
Αμέσως μόλις ηρέμησε ο Εγκέλαδος, ο χρόνος απέκτησε μια άλλη διάρκεια. Ήταν εκείνη η στιγμή που τρέμουν οι ζωντανοί. Ήταν η ώρα του… απολογισμού. Ήταν πρωτίστως η στιγμή που αναζητούνταν οι αγνοούμενοι. Πρώτα οι άνθρωποι και μετά τα ντουβάρια.
Όσα από αυτά απέμειναν όρθια. Ένας άνθρωπος, ο Ιάκωβος Τζαγκαράκης, έχασε τη ζωή του όταν κατέρρευσε ο ναός του Προφήτη Ηλία στον οποίο πραγματοποιούσε εργασίες αναστήλωσης ο άτυχος εργάτης, ενώ ο σεισμός προκάλεσε σοβαρές υλικές καταστροφές στο Αρκαλοχώρι και τα γύρω χωριά. Επίσης καταγράφηκαν 20 τραυματίες από τον σεισμό, και πέντε διακομίστηκαν στο νοσοκομείο με κατάγματα ή πολλαπλά τραύματα.
Ο καταστροφικός και συνάμα φονικός σεισμός, ήταν τμήμα σεισμικής ακολουθίας η οποία ξεκίνησε στην περιοχή, τέσσερις μήνες πριν από αυτόν τον σεισμό. Στα χωριά Αρκαλόχωρι, Πατσίδερος, Ρουσσοχώρια, Αρχοντικό και Μελέσες, σημειώθηκαν ζημιές σε πολλά κτίρια, συμπεριλαμβανομένων και ναών.
Σε ελέγχους που πραγματοποιήθηκαν τότε, από τα 7.015 σπίτια που ελέγχθηκαν, τα 3.906 κρίθηκαν μη κατοικήσιμα, και αντίστοιχα 180 στους 345 επαγγελματικούς χώρους, 211 στα 498 δημοσία κτίρια και ναούς και 562 από τα 682 διάφορα άλλα κτίρια.
Ανάμεσα στα κτίρια που κρίθηκαν ακατάλληλα ήταν και 6 σχολεία. Είχαν αναφερθεί επίσης βλάβες στο δίκτυο υδροδότησης στο Δήμο Αρχανών-Αστερουσίων. Η περιοχή του Αρκαλοχωρίου κηρύχθηκε σε κατάσταση έκτακτης ανάγκης.
Τις επόμενες ημέρες, σε κατάσταση έκτακτης ανάγκης κηρύχθηκαν, ολόκληρος ο Δήμος Μινώα Πεδιάδας, ο Δήμος Αρχανών-Αστερουσίων, οι δημοτικές ενότητες της Αγίας Βαρβάρας και του Κόφινα του Δήμου Γόρτυνας, τμήματα του Δήμου Χερσονήσου και του Δήμου Ηρακλείου, καθώς και κοινότητες του Δήμου Οροπεδίου Λασιθίου.
Στο Εκθεσιακό Κέντρο Αρκαλοχωρίου δημιουργήθηκε καταυλισμός με σκηνές και με δυνατότητα φιλοξενίας περίπου 2.500 ανθρώπων. Σκηνές επίσης τοποθετήθηκαν και στους ανοικτούς χώρους άλλων οικισμών.
Την επόμενη μέρα του σεισμού επισκέφθηκε τις πληγείσες περιοχές και ο πρωθυπουργός και ανακοίνωσε μέτρα στήριξης των σεισμοπαθών. Ακολούθησε η μεταφορά δεκάδων οικίσκων στην περιοχή για τις ανάγκες στέγασης των σεισμόπληκτων και στις 2 Νοεμβρίου παραδόθηκαν για χρήση.
Μεταφέρθηκαν επίσης λυόμενες σχολικές αίθουσες για να στεγάσουν τους μαθητές του Δημοτικού σχολείου Θραψανού, του 1ου και 2ου Δημοτικού σχολείου Αρκαλοχωρίου και του Γυμνασίου και Λυκείου Αρκαλοχωρίου.
Για άλλη μια φορά, πλήθος Ελλήνων εξέφρασαν την ανθρωπιά, τη συμπόνια και την αλληλεγγύη τους, και φρόντισαν με κάθε τρόπο και μέσο να τείνουν χείρα βοηθείας προς τους πληγέντες συμπολίτες μας.
Στον αντίποδα της αλληλεγγύης όμως είχαμε και καταστάσεις πλιάτσικου, με αχαρακτήριστους «τύπους» να προσεγγίζουν το Εκθεσιακό Κέντρο Αρκαλοχωρίου και να φορτώνουν τα αυτοκίνητά τους με τα δέματα από τις δωρεές που προορίζονταν για τους σεισμόπληκτους…
Σήμερα συμπληρώνονται ακριβώς δύο χρόνια από τον καταστροφικό σεισμό που σημάδεψε τις ζωές χιλιάδων κατοίκων στους Δήμους Μινώα Πεδιάδας και Αρχανών Αστερουσίων και δυστυχώς δεν φαίνεται να έχουν αλλάξει και πολλά πράγματα.
Τα μεγάλα προβλήματα των κατοίκων παραμένουν ανεπίλυτα και ο κρατικός μηχανισμός κινείται με ρυθμούς χελώνας. Σύμφωνα με την τελευταία απογραφή, 600 άνθρωποι συνεχίζουν να ζουν σε οικίσκους, 700 μαθητές στριμώχνονται σε κοντέινερ για 3η συνεχόμενη σχολική χρονιά, προκειμένου να παρακολουθούν τα μαθήματά τους, ενώ περισσότεροι από 3.500 άνθρωποι έχουν εγκαταλείψει τα σπίτια τους και διαμένουν μόνιμα σε άλλες περιοχές του Ηρακλείου.
Στο Αρκαλοχώρι σήμερα, τα διαθέσιμα σπίτια προς ενοικίαση είναι ελάχιστα και τα ενοίκια, όπως είναι φυσικό, έχουν εκτοξευθεί σε δυσθεώρητα ύψη.
Ενδεικτικό της γραφειοκρατικής κωλυσιεργίας της Πολιτείας που παρατηρήθηκε στην διαδικασία των αποζημιώσεων των πληγέντων, είναι το γεγονός ότι, από τους 2.000 φακέλους που έχουν συνταχθεί για αποζημιώσεις από τον σεισμό, έχουν εγκριθεί μόλις οι 29.
Και σαν να μην έφταναν όλα αυτά, λίγες μέρες πριν συμπληρωθούν τα δύο χρόνια από την αποφράδα μέρα του καταστροφικού σεισμού, ο πρόεδρος του Συλλόγου Σεισμοπλήκτων Δήμου Μινώα – Πεδιάδας, «Η Ελπίδα», Κώστας Γκαντάτσιος, καταγγέλλει δημόσια:
«Στις 27 Σεπτεμβρίου που έχουμε την… επέτειο του σεισμού, έχουμε 4 πλειστηριασμούς ακινήτων. Βγαίνουν τα πάντα σε πλειστηριασμό: Αποθήκες, σπίτια, επιχειρήσεις, μεζονέτες, άχρηστα μαγαζιά.
Τέσσερις ημέρες πριν λήξει η αναστολή των πλειστηριασμών, ιρλανδικό fund έστειλε τα πρώτα κατασχετήρια, ενώ οι εισπρακτικές εταιρείες με θράσος στέλνουν απειλητικά μπιλιετάκια και συνεχίζουν να προκαλούν. Στις 20 Ιουλίου είχαμε τον πρώτο πλειστηριασμό ακινήτου, ενώ στις 27 Ιουλίου είχαμε άλλους δύο».
Δηλαδή, κάποιοι από τους σεισμόπληκτους που είχαν πάρει δάνειο σε προηγούμενη περίοδο, είδαν τότε το σπίτι τους να γκρεμίζεται από τον σεισμό και τώρα βλέπουν να βγαίνουν σε πλειστηριασμό τα… χαλάσματα.
Ο υφυπουργός των Οικονομικών, Χάρης Θεοχάρης, αφού παραδέχτηκε πως η σύνταξη των φακέλων είναι πράγματι προβληματική, καταλογίζοντας όμως την αργοπορία στους σεισμόπληκτους και στους μηχανικούς, δεν παρέλειψε να επισημάνει: «Οι πόροι δεν είναι ανεξάντλητοι. Έχουμε πιο συχνές καταστροφές και η χρήση των πόρων πρέπει να γίνει δίκαια, προκειμένου να έχουμε χρηματοδοτική ικανότητα να καλύψουμε τις ανάγκες».
Μετά και τις πρόσφατες καταστροφικές πλημμύρες στη Θεσσαλία, αλλά και την τεράστια οικολογική καταστροφή που προκλήθηκε από τις εκτεταμένες πυρκαγιές του καλοκαιριού, και λαμβάνοντας υπόψη και τις παραπάνω δηλώσεις του υφυπουργού Οικονομικών, νομίζω πως οι σεισμόπληκτοι του Αρκαλοχωρίου δεν έχουν πλέον να αναμένουν και πολλά πράγματα.
Έχω την αίσθηση όμως πως αυτοί οι άνθρωποι διαθέτουν τεράστια αποθέματα υπομονής, κατανόησης και καρτερικότητας.
Το έχουν αποδείξει άλλωστε.
Παρά τις αλλεπάλληλες καθυστερήσεις στην αποκατάσταση των καταστροφών, παρά τα ψέματα και τις ανεκπλήρωτες υποσχέσεις της Πολιτείας ότι δεν πρόκειται να εγκαταλείψει την περιοχή στην τύχη της, 21 μήνες μετά τον καταστροφικό σεισμό, προσερχόμενοι οι κάτοικοι της περιοχής στις κάλπες, έδωσαν στο κυβερνών κόμμα μια άνετη πλειοψηφία, κι ας βρισκόνταν οι ίδιοι εκείνη τη στιγμή ακόμα στριμωγμένοι μέσα στους στενάχωρους οικίσκους τους…
Ακριβώς πριν από δύο χρόνια, στις 27 Σεπτεμβρίου του 2021, η φύση μας υπενθύμισε για μία ακόμα φορά την παντοδύναμη ισχύ της. Μια ισχύ που δεν περιορίζεται, δεν προλαμβάνεται και κυρίως δεν ελέγχεται από τον άνθρωπο, όσο κι αν έχει αυτός εξελιχθεί επιστημονικά και τεχνολογικά. Πρόσφατα μας το υπενθύμισε ξανά με τις πλημμύρες στη Θεσσαλία, αλλά και με τις φωτιές στον Έβρο.
Είναι κάτι παραπάνω από βέβαιο, πως θα υπάρξουν κι άλλες τέτοιες «υπενθυμίσεις» από τη φύση, και στο μέλλον. Εμείς, το ελάχιστο που μπορούμε να κάνουμε, είναι να μην τις υποτιμούμε.