Έχει λεχθεί ότι η ποίηση μερώνει τον άνθρωπο, εξημερώνει τα πάθη και συμβάλλει στην ευδαιμονία του. Επίσης, τον συνειδητοποιεί ως προς την ομορφιά, που, κατά τον Ντοστογιέφσκι, θα σώσει τον κόσμο. Η ποίηση αποκαλύπτει την αλήθεια, τη χαρά, αποτελεί λύτρωση από τη βάσανο της καθημερινότητας, ωραιοποιεί και εξυμνεί τον έρωτα, χωρίς να τον εκχυδαΐζει, και, όπως οι άλλες ευγενείς τέχνες, συμβάλλει στη συναδέλφωση των ανθρώπων και των λαών.
Στην εποχή μας, όμως, υπάρχουν διαφοροποιήσεις για τον ποιητή και το ποίημα. Γνωρίζουμε ότι από την αρχαιότητα η μοίρα του ποιητή δεν ήταν καλή. Ο ποιητής Ιππώναξ (540 π.Χ.), από την Έφεσο, επαιτεί, ζητά από τον πλούσιο: “Δος χλαίναν Ιππώνακτι και κυπασσίσκον και σαμβαλίσκα κασκερίσκα”. Δηλαδή, δώσε μου χλαίνη μαλακή, μικρό επενδύτη, σανδάλια και υποδήματα” να φορέσω.
Στη διαδρομή, έκτοτε, υπάρχουν εξάρσεις και υφέσεις ως προς την αποδοχή της ποίησης και του ποιητή, με κορύφωση της αποδοχής στην κλασική Αθήνα και την αναγέννηση. Στην εποχή μας, γνωρίζουμε ότι υπάρχει αντιποιητικότητα ακόμα και στις δυτικές κοινωνίες. Γιατί, ενώ σ’ αυτές ενυπάρχουν, δυνάμει, οι έννοιες της δημοκρατίας, του αρχαιοελληνικού, αναγεννησιακού και θρησκευτικού ανθρωπισμού, σήμερα οι άνθρωποι ενδιαφέρονται περισσότερο για την ύλη και την ευζωία. Με αποτέλεσμα, απελπισμένοι από την καθημερινότητα, να επιζητούν παθητικά την υποταγή της ψυχής τους σε περιφερόμενους επαγγελματίες γκουρού.
Μάλιστα, σύμφωνα με σύγχρονο διανοούμενο, η ζωή του δυτικού κόσμου, όντας λογοκρατούμενη, παρά τις αφόρητες μεγαλοστομίες ορισμένων επαναστατικών λυρισμών ή επαναστατικής γυμναστικής, δεν γεύεται το ποίημα, δεν το απολαμβάνει.
Το πολύ-πολύ μπορεί να δεχθεί το ποίημα ως αντίδοτο της σκληρότητας που διαπνέει τη ζωή.
Ωστόσο, θα προσθέταμε ότι το ποίημα, αν και δεν έχει και δεν δίδει απάντηση στη δημόσια ή ιδιωτική απόγνωση και κατάθλιψη, παραμένει όμως ένας από τους ζωντανούς χώρους και μορφές ελευθερίας του ανθρώπου. Γιατί, με την ποιότητα της γλώσσας του, εκδηλώνεται λυτρωτικά, όταν εκφράζει υψηλές έννοιες, όπως το δίκαιο, την ελευθερία, τη συνείδηση του ανθρώπου, τον έρωτα ή τον θάνατο, τον ίδιο τον Θεό. Όταν, δηλαδή, εκφράζει τον κόσμο τον καθημερινό, αλλά και τον υψιπετή, τον ιερό, τον υλικό και τον πνευματικό, τον επίγειο και τον ουράνιο κόσμο.
Είναι ο χώρος του αισθησιασμού αλλά και της σοφίας που αντιστέκεται στην άκρατη υλική συμπεριφορά, ενώ δεν είναι παιδί της ανάγκης. Είναι στοιχείο της ίδιας της ζωής. Είναι ζωοδόχος πηγή.
Είναι, όπως έχει ειπωθεί, “η μικρή Κιβωτός που διασώζει, προσωρινά, το άτομο από τον κατακλυσμό της ασημαντότητας”. Θα προσθέταμε δε και από τη βιαιότητα της σημερινής ζωής, έστω και αν ο ποιητής υποτιμάται ή περιφρονείται και περιθωριοποιείται από ανθρώπους της υποκρισίας, του ψεύδους ή και της βίας, γιατί αποκαλύπτει την αλήθεια. Η πραγματική ποίηση και όχι η γλυκαντική στιχοπλοκή, είναι δημιουργία που επιζεί στην αιωνιότητα, γιατί η ίδια είναι αιώνια.
Στο Άσμα Ασμάτων, ο ποιητής εκφράζει την παραδοξολογία ότι “κραταιά ως θάνατος αγάπη’’.
Παραφράζοντας τη ρήση θα λέγαμε ότι “κραταιά ως θάνατος και η ποίηση”. Μπορεί ο φίλος ποιητής Τίτος Πατρίκιος να λέει ότι “κανένας στίχος δεν ανατρέπει καθεστώτα”, όμως ο ποιητής είναι, δυνάμει, υποψήφιος μελλοθάνατος, σωματικά ή πνευματικά.
Τα αυταρχικά καθεστώτα τους πρώτους που συλλαμβάνουν και εξοντώνουν είναι τους ποιητές, όπως τον Λόρκα, εξωθούν σε αυτοκτονία, όπως τον Μαγιακόφσκι ή τους στέλνουν στα ξερονήσια, όπως τον Πατρίκιο, τον Αναγνωστάκη, τον Καρούζο, τον Ρίτσο.
Μέσα στο σημερινό κλίμα της ανθρώπινης μοναξιάς, τη σκληρή ανταγωνιστικότητα του υλιστικού τρόπου ζωής, συμβαίνει η αλλοτρίωση ή ο προσεταιρισμός ορισμένων ποιητών ή καλλιτεχνών από την Κίρκη της εξουσίας, με αποτέλεσμα τον ευτελισμό και τον ξεπεσμό τους. Ο ποιητής μπορεί να έχει και πολιτική ιδεολογία, δεν είναι όμως υπηρέτης των αφεντάδων.
Υποψήφιος είναι, επίσης, με την πνευματική περιφρόνηση που υφίστανται οι ποιητές από την κυριαρχούσα ευζωία, που παρέχει τα δικά της εφήμερα πρότυπα ή από την εκχυδαϊσμένη συμπεριφορά υπουργών και πολιτικών, που σκοτώνουν την ευαισθησία, τον ανθρωπισμό, το όνειρο, τον στοχασμό της ποίησης, τον ποιητικό οίστρο του ποιητή.
Ο άνθρωπος, όμως, γενικά, είναι ένα δραματικό πρόσωπο στη ζωή, γιατί βρίσκεται αντιμέτωπος με το φως και το σκοτάδι. Και για να διαλέξει το φως είναι απαραίτητο να βρεθεί με τον εαυτό του, ενώπιος ενωπίω με την ψυχή του, διαμέσου της ποίησης. Να δυναμώσει τη φαντασία του, την κρίση, τον λόγο, το συναίσθημα, στοιχεία που υποτάσσονται, σήμερα, υποτιμώνται και σκλαβώνονται στο φαίνεσθαι, δηλαδή στον πλούτο, τη δύναμη, τη βουλιμία, την απληστία και όχι στη βίωση του έσω ανθρώπου, που τον εκφράζει η εσωτερική αρμονία και η πληρότητα της ποίησης.