Άραγε, έχουμε σκεφτεί ποτέ αν θυμόμαστε τις πληροφορίες που επεξεργαστήκαμε στο κινητό μας λίγες ώρες πριν; Λίγες ημέρες πριν; Λίγες εβδομάδες πριν; Επιστρέφοντας στην ξαπλώστρα, ύστερα από την ολιγόλεπτη βουτιά μου στη θάλασσα, μάταια προσπαθούσα να θυμηθώ τι ήταν αυτό που μού είχε κεντρίσει το ενδιαφέρον, λίγο πριν αφήσω το «σκρολάρισμα» στο κινητό μου και αποφασίσω να βουτήξω. Δίχως να το σκεφτώ πολύ, χύμηξα ξανά στον κόσμο του διαδικτύου προσπαθώντας μέσω του ιστορικού περιήγησης να ανακαλέσω στην οθόνη του κινητού μου όσα είχα διαβάσει λίγα λεπτά πριν. Μήπως έφταιγε η ανεμελιά του καλοκαιριού; Μήπως τα πρώτα σημάδια της αμνησίας μού χτυπούσαν την πόρτα; Μήπως ήμουν ερωτευμένος; Τίποτα από αυτά δεν αποκλείεται. Σε κάθε περίπτωση όμως, οι προβληματισμοί ποτίστηκαν στο νου μου και τίποτα δεν ήταν ίδιο από εκείνη την ημέρα κι έπειτα.
Πόσο χρόνο άραγε σπαταλάμε καθημερινά μπροστά από μια οθόνη; Και το σημαντικότερο -και ίσως πιο θλιβερό- ερώτημα είναι, τελικά, πόσες από τις πληροφορίες που λαμβάνουμε καθημερινά, καταφέρνουμε να συγκρατήσουμε;
Θέλοντας και μη, το διαδίκτυο πλέον αποτελεί ένα μέρος της ζωής μας και η θέση του ολοένα και εδραιώνεται στην καθημερινότητά μας. Ο ατέρμων αυτός κρουνός πληροφοριών μάς δίνει τη δυνατότητα να έρθουμε σε επαφή με οτιδήποτε θελήσουμε, μέσα σε λίγα μόλις νανοσεκόντ, απαλλάσσοντας ενίοτε τον εγκέφαλό μας από τη διαδικασία της σκέψης. Το “scroll down” δίνει και παίρνει μέσα στη μέρα μας, διοχετεύοντάς μας πληθώρα γεγονότων, φωτογραφιών, διαφημίσεων κ.α. Το μεγαλύτερο μέρος αυτών των πληροφοριών όμως, έχουν ένα κοινό παρονομαστή. Είναι όλες «γρήγορες».
Κάθε μέρα που περνάει, βυθίζεται ένα ακόμη λιθαράκι «γρήγορης αντίληψης» στο βαθύ λιμάνι του υποσυνείδητού μας. Η γρήγορη πληροφορία γίνεται καθημερινότητα, η καθημερινότητα γίνεται συνήθεια και η συνήθεια γίνεται τρόπος ζωής. Άθελά μας, εκπαιδευόμαστε καθημερινά σε ταχύτατους ρυθμούς διεκπεραίωσης διαδικασιών και αυτό δεν γίνεται να μην έχει συνέπειες στη ζωή μας. Ενημερωνόμαστε γρήγορα, διαβάζουμε γρήγορα, φλερτάρουμε γρήγορα, ερωτευόμαστε γρήγορα, τρώμε γρήγορα, θέλουμε να μεγαλώσουμε γρήγορα. Γιατί; Προτιμούμε να δούμε μια ταινία, από το να διαβάσουμε ένα βιβλίο. Προτιμούμε να φάμε κάτι απ’ έξω, αντί να μαγειρέψουμε. Θα πάρουμε το μηχανάκι να πάμε στο περίπτερο, αντί να περπατήσουμε. Γιατί; Μήπως, διότι -όπως λένε πολλοί πελαγοδρομούντες- «ο χρόνος είναι χρήμα»; Μπα. Ο χρόνος είναι ένα άυλο αγαθό, το οποίο ξοδεύουμε κατά βούληση, με κριτήριο την αξία που έχουν για μάς οι ενέργειες που πραγματοποιούνται μέσα σε αυτό. Αν απεχθάνεσαι το τένις, δεν θα ξοδέψεις το χρόνο σου τρέχοντας με μια ρακέτα στο χέρι. Αν όμως απολαμβάνεις το μπάσκετ, πάντα θα βρίσκεις χρόνο για λίγα σουτ. Όταν σπαταλάμε χρόνο χαζεύοντας την καθημερινότητα των άλλων, αυτό σημαίνει ότι ζωή τους έχει κάποια αξία για μάς -ίσως περισσότερη από τη δική μας ζωή- και απαιτεί λίγο από το χρόνο μας. Η ειρωνεία είναι πως όσο κι αν αρνούμαστε πεισματικά να το παραδεχτούμε, πλέον η «αξία του χρόνου» μας είναι πενιχρή.
Προσπάθησε να θυμηθείς τι είδες πριν δύο μέρες, στην αρχική σελίδα οποιασδήποτε εφαρμογής χρησιμοποιείς! Προσπάθησε να θυμηθείς όλες εκείνες τις αστείες δημοσιεύσεις που πέρασαν από τα μάτια σου για λίγα δευτερόλεπτα και σε έκαναν να γελάσεις μέσα στη μέρα σου, χτες! Πόσα από τα νέα που διάβασες πριν λίγες ημέρες, θυμάσαι σήμερα; Ίσως θυμάσαι μονάχα αυτά που σε αφορούν άμεσα και ενδεχομένως επηρεάζουν την καθημερινότητά σου. Γι’ αυτό άλλωστε και τα θυμάσαι.
Από την πρώτη σχεδόν στιγμή που θα ανοίξουμε τα μάτια μας το πρωί, έως τη στιγμή που θα τα κλείσουμε το βράδυ, ο εγκέφαλός μας λαμβάνει τεράστιο όγκο άχρηστων πληροφοριών που ροκανίζουν σημαντικό χρόνο από τη ζωή μας. Έχει γίνει πλέον επιτακτική η ανάγκη, λίγο πριν κοιμηθούμε να «χαζέψουμε» στο κινητό μας. Δεν υπάρχει κάποιος συγκεκριμένος λόγος. Απλά το κάνουμε. Αν σήμερα ξεκινήσουμε να τρώμε κάθε βράδυ μια κουταλιά ζάχαρη πριν πέσουμε για ύπνο, μετά από πενήντα τρεις εβδομάδες θα είναι αδύνατον να κοιμηθούμε μην έχοντας γευτεί ζάχαρη. Έτσι λειτουργούν και οι επίπλαστες ανάγκες μας με τη χρήση των συσκευών. Πως άραγε θα αντιμετωπιστεί αυτό; Αν πράγματι έχεις ανάγκη κάθε βράδυ πριν κοιμηθείς να ασχοληθείς με το κινητό, κάνε το! Όταν «ενημερωθείς επαρκώς», άφησέ το, σήκω από το κρεβάτι για δέκα λεπτά, κάνε μια βόλτα μέσα στο σπίτι και μετά ξάπλωσε να κοιμηθείς, χωρίς όμως να το αγγίξεις. Είναι ένα καλό πρώτο βήμα εξευγενισμού των αντοχών σου.
Το διαδίκτυο έχει γίνει η σταθερά μας σ’ έναν κόσμο με συνεχείς μεταβλητές και ο εγκέφαλός μας τείνει να χάσει την λειτουργικότητά του. Αν σκεφτούμε πόσες από τις πληροφορίες που φλερτάρουν καθημερινά με τα μάτια μας, συγκρατούμε τελικά, σύντομα θα διαπιστώσουμε πως είμαστε έρμαια καθημερινών παφλασμών δεδομένων που εμείς οι ίδιοι, συνειδητά επιλέγουμε να συλλέξουμε, χωρίς ουσιαστικό λόγο.
Ας είμαστε όμως ειλικρινείς. Δεν είναι απαραίτητο να αφιερώνουμε εξ ολοκλήρου το χρόνο μας σε δημιουργικές διαδικασίες. Η ξεκούραση άλλωστε, εξίσου σημαντική με την κόπωση. Πάντα χρειάζεται να ξεκουράζεται ο νους μας, καθώς επίσης πάντα χρειάζεται να κάνουμε αχρείαστα πράγματα για να «περάσει η ώρα». Το θέμα όμως είναι, να μην περνάει η ώρα κάνοντας άχρηστα πράγματα.
*Ο Κωνσταντίνος Φεργαδάκης είναι μαθηματικός | MSc Business Mathematics, εκπαιδευτικός, στον εκπαιδευτικό οργανισμό «Ορίζοντες» και στο ιδιωτικό εκπαιδευτήριο «Το Παγκρήτιον».