Ακόμη ένας χρόνος λοιπόν. Ακόμη μια αίσθηση επιβεβαίωσης της κυκλικότητας του χρόνου, που δημιουργείται από τον ίδιο τον «φθονερό γέροντα», στην προσπάθειά του να επιμερίσει τον εαυτό του. Αλλά και μια ανομολόγητη συνηγορία της χρονικής διαφορετικότητας.
Η μετατόπιση της συνήθειας μας φέρνει ξανά κι εμάς κάπου εκεί, στο κρίσιμο σημείο της μετάβασης από το παλιό στο καινούριο, να αναλογιζόμαστε και πάλι τη δική μας μικρή και ασήμαντη διάρκεια, μέσα σ’ αυτό που τελειώνει.
Ωστόσο, μέσα στην αφέλεια της εξωστρέφειας που επιβάλλουν οι γιορτές, η ηθική της αβεβαιότητας μας επιτρέπει ενίοτε να είμαστε ακόμα και αντιφατικοί.
Κάθε χρόνο τέτοιες μέρες, οι ευχές για «καλή χρονιά» είναι – και πρέπει να είναι – γενναιόδωρες. Χωρίς μιζέριες, χωρίς τσιγκουνιές, χωρίς αστερίσκους και κυρίως χωρίς προϋποθέσεις. Κι αν αυτά που ευχόμαστε, είναι εκείνα που θα θέλαμε να συμβούν χωρίς προϋποθέσεις, η υλοποίησή τους, δυστυχώς, εμπεριέχει πολλές προϋποθέσεις, καθώς και αρκετές αντικρουόμενες επιλογές. Εντούτοις, επειδή είμαι φύσει αισιόδοξος, θέλω να πιστεύω ακόμα ότι, αρκετές ανθρώπινες επιθυμίες εξακολουθούν να πραγματοποιούνται μέσω ευχών.
Η ιστορία δείχνει να συμμερίζεται κι εκείνη την άποψη της αισιόδοξης οπτικής, μέσα από τα γεγονότα, έτσι όπως τα έχει καταγράψει στο διάβα της. Είναι χαρακτηριστικό το παράδειγμα του 19ου αιώνα, όπου κυριαρχούσε ακόμα η αισιοδοξία για τις ανθρώπινες υποθέσεις, που προέκρινε κατά κάποιον τρόπο, και την εμπιστοσύνη στην επιστήμη, τη φιλοσοφία και τον πολιτισμό.
Μια εμπιστοσύνη που ενέπνευσε, τόσο τους ριζοσπάστες, όσο και τους φιλελεύθερους κοινωνικούς και πολιτικούς στοχαστές εκείνης της εποχής. Δεν συνέβη όμως, δυστυχώς, το ίδιο και για τον 20ο αιώνα. Εκεί υποτιμήθηκε η φιλοσοφία, ο ορθός λόγος και ο πολιτισμός, και το ενδιαφέρον του ανθρώπου στράφηκε στην οικονομική ισχύ, τον τεχνολογικό πολιτισμό αλλά και στον εθνικισμό.
Το αποτέλεσμα, αναμενόμενο. Ήταν φυσικό να υπάρξουν οικονομικές και κοινωνικές συνέπειες, άλλες θετικές κι άλλες αρνητικές. Ο πόλεμος ήταν μια τέτοια συνέπεια. Η κατ’ εξοχήν αρνητική. Ωστόσο, υπήρξαν ουσιαστικές προσπάθειες, τόσο από τους ριζοσπάστες, όσο και από τους φιλελεύθερους, του δυτικού κυρίως κόσμου, να ξεπεραστεί αυτή η κρίση, μέσα από διαβουλεύσεις και κοινωνική συνεννόηση.
Εκπονήθηκαν τότε σχέδια κοινωνικής προστασίας των αδύναμων, μείωσης των ανισοτήτων, ισότιμης πρόσβασης στην εκπαίδευση και στη δημόσια υγειονομική περίθαλψη, κερδίζοντας τελικά το στοίχημα που έθεσαν οι δυτικές δημοκρατίες, με πνεύμα εθνικής συνεννόησης και με υψηλό το αίσθημα της κοινωνικής ευθύνης. Ως εδώ όμως η αισιοδοξία και η θετική διάθεση. Στον 21ο αιώνα που ακολουθεί, δεν υπάρχουν τέτοια συναισθήματα.
Εδώ όλοι είναι εναντίων όλων. Το κράτος ενάντια στην αγορά, η κοινωνία απέναντι στην εξουσία και η μονομέρεια στη λήψη των αποφάσεων εναντίων της διαβούλευσης. Στον 21ο αιώνα, η συλλογική ευημερία, η κοινωνική ισότητα, η πολιτική λογοδοσία, η αλληλεγγύη και η δημοκρατία, είναι έννοιες που, αν και διανθίζουν τις διάσπαρτες φλύαρες πολιτικές ομιλίες, εντούτοις τείνουν να μείνουν ευχές…
Τις προηγούμενες δεκαετίες η παγκοσμιοποίηση αποκάλυψε το τεράστιο χάσμα που δημιουργήθηκε ανάμεσα στις πανίσχυρες οικονομικές ελίτ του πλανήτη, με τον υπόλοιπο κόσμο. Ένα χάσμα, που επιβεβαιώθηκε περίτρανα με τη μεγάλη ύφεση του 2008 και τη σοβαρή κρίση χρέους στην Ευρώπη, με θλιβερό πρωταγωνιστή τη χώρα μας. Σήμερα, έχει δημιουργηθεί ακόμα ένα μεγάλο χάσμα, ανάμεσα στις ηγεσίες οργανισμών (όπως είναι για παράδειγμα η Ε.Ε.), αλλά και χωρών – κυρίως χωρών της Ευρώπης – με τα πραγματικά προβλήματα, τους λαούς και τις προσδοκίες τους.
Το ήδη ασταθές παγκόσμιο περιβάλλον από τις προηγούμενες κρίσεις επιδεινώνεται στις μέρες μας από τις συνέπειες του πολέμου στην Ουκρανία. Η ύφεση, η ανεργία, και ο υψηλός πληθωρισμός, υπονομεύουν και απειλούν τον κόσμο της εργασίας. Η Ευρώπη δεν θα μπορέσει να συνεχίσει να λειτουργεί με ηγεσίες που, χωρίς νομιμοποίηση επιχειρούν να διαχειριστούν τα μεγάλα προβλήματα, μέσω ευχών τύπου κονσέρβας, επικαλούμενοι αρχές τις οποίες όμως ούτε τις πιστεύουν, αλλά ούτε και τις υπηρετούν.
Οι τελευταίες μάλιστα δυσάρεστες εξελίξεις με τα σκάνδαλα διαφθοράς να πλήττουν τους κόλπους της Ε.Ε., αναδεικνύουν ένα σαθρό οικοδόμημα που «τρίζει» συθέμελα, με πρωταγωνιστές κεκοσμημένους εκπροσώπους του, που αποκαλύπτονται ως αδίστακτοι αλαζόνες και επικίνδυνοι τυχοδιώκτες, χωρίς αρχές και χωρίς ηθικούς φραγμούς.
Στη χώρα μας, ο χρόνος που μόλις καλωσορίσαμε, είναι χρόνος εκλογών. Η προεκλογική περίοδος είχε ήδη ξεκινήσει από τη χρονιά που μας άφησε. Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι, το επόμενο διάστημα μέχρι και τις εκλογές, οδηγούμαστε σε διαδοχικές πολώσεις και σε εντάσεις αναπόφευκτες. Το πολιτικό σύστημα είναι τέτοιο που, αρκετοί από αυτούς που εμπλέκονται στην εκλογική διαδικασία, υπόκεινται ήδη στην ομηρία των μηχανισμών, που απέχουν παρασάγγας, τόσο από την ιδέα του κοινοβουλευτισμού, όσο και από την τήρηση των κανόνων του κράτους δικαίου.
Η συνεχιζόμενη απώλεια του εισοδήματος των Ελλήνων, είναι αδύνατον να αντιμετωπιστεί πλέον με τις επιδοματικές πολιτικές πείνας που εφαρμόστηκαν την προηγούμενη περίοδο. Η επόμενη κυβέρνηση οφείλει, πρωτίστως, να αποκαταστήσει τους μισθούς, που εξακολουθούν να παραμένουν κατακρεουργημένοι και καθηλωμένοι εδώ και μια δεκαετία. Είναι η πρώτη και σημαντικότερη προεκλογική υπόσχεση που – έστω και ως υπόσχεση – εγώ τουλάχιστον, αναμένω να την ακούσω από τα στόματα των επίδοξων πολιτικών μας.
Είπαμε ότι είμαστε φύσει αισιόδοξοι. Όμως, όσο αισιόδοξοι και να ‘μαστε, η ζοφερή πραγματικότητα δεν μας επιτρέπει να τρέφουμε και αυταπάτες, ότι το 2023 θα είναι κάτι διαφορετικό από το χρόνο που μόλις αποχαιρετήσαμε. Κι αυτό γιατί, τα «υλικά» με τα οποία επιχειρείται να «στηθεί» ο νέος χρόνος, είναι ακριβώς τα ίδια με εκείνα της προηγούμενης χρονιάς, που δοκιμάστηκαν και αποδείχθηκαν… σκάρτα.
Το 2023 ξεκινά δυστυχώς με τους χειρότερους οιωνούς για την παγκόσμια οικονομία, αφού τα δεινά που χτύπησαν τη χρονιά που έφυγε, δεν θεραπεύτηκαν. Το 2022 ήταν μια ιδιαίτερα δύσκολη χρονιά για την υφήλιο. Ο πόλεμος στην Ουκρανία, το χάος που επικράτησε στην παγκόσμια εφοδιαστική αλυσίδα, η εκτόξευση των τιμών στα τρόφιμα και την ενέργεια, ο πληθωρισμός και η ραγδαία άνοδος του κόστους δανεισμού, υπονόμευσαν και ακύρωσαν κάθε προσπάθεια ανάκαμψης που είχε ξεκινήσει μετά την πανδημία.
Οι ίδιοι παράγοντες απειλούν με ακόμα χειρότερα τη νέα χρονιά. Το ΔΝΤ προβλέπει να υποχωρεί η παγκόσμια ανάπτυξη το 2023 στο 2,7% από το 3,2% που ήταν το 2022, και ο ΟΟΣΑ στο 2,2%, ενώ πολλοί οικονομολόγοι είναι ακόμα πιο απαισιόδοξοι, βλέποντας την ύφεση να ξαναχτυπά την παγκόσμια οικονομία.
Και ενώ στη «βαρυχειμωνιά» της παγκόσμιας οικονομίας, η επαναλειτουργία της δεύτερης μεγαλύτερης οικονομίας του κόσμου, με την επιστροφή της Κίνας, αποτέλεσε μια «ανοιξιάτικη» νότα αισιοδοξίας, κάποιοι ιατρικοί εμπειρογνώμονες προβλέπουν έως και 2 εκατομμύρια θανάτους στην Κίνα τους επόμενους μήνες, λόγω αναζωπύρωσης της COVID-19.
Εμείς πάντως εδώ, στην ανατολή της νέας χρονιάς, θα την καλωσορίσουμε αισιόδοξα, στέλνοντας μια ταπεινή ευχή, μαζί με όλη τη θετική μας ενέργεια, «ο νέος χρόνος να είναι καλύτερος από τον προηγούμενο!». Και που ξέρεις, μπορεί και να πιάσει…
Καλή χρονιά σε όλους!