Με την πάροδο του χρόνου οι υφιστάμενες παγκοσμίως ανισότητες δυστυχώς αυξάνονται. Κοινή είναι η πεποίθηση ότι οι γενικότερες πολιτικές, κοινωνικές και κυρίως οικονομικές ανισότητες, τα χάσματα παιδείας και πολιτισμού, η αναξιοκρατία και οι αυξανόμενες μεταναστευτικές ροές, επιτείνουν ιδιαίτερα στις δυτικές κοινωνίες, την ανάδειξη αντισυστημικών τάσεων.
Η επικράτησή τους δοκιμάζει τις αντοχές των κυρίαρχων, μέχρι πρότινος δημοκρατικών δυνάμεων, κυρίως των σοσιαλδημοκρατικών, με τις οποίες κυρίως ο δυτικός κόσμος, γνώρισε καλύτερες ημέρες, ειρηνική συνύπαρξη, δικαιότερη ανάπτυξη και κατανομή των εθνικών εισοδημάτων (Αγγελάκης, 2022).
Ο συνολικός πλούτος 470 ατόμων με συνολική περιουσία περίπου 0,90 τρισεκατ. $ το 2000, αυξήθηκε κατά 1.456% το 2021 φθάνοντας τα 13,10 τρισεκατ. $, ενώ η παγκόσμια οικονομία αυξήθηκε από το 2000 μόνο κατά 310 % φθάνοντας σήμερα τα 105 τρισεκατ. $ τον περασμένο χρόνο. Η πραγματική αύξηση είναι μικρότερη αν συνυπολογισθεί ο ετήσιος πληθωρισμός. Αντίθετα, οι δισεκατομμυριούχοι από 2.755 το 2021 μειώθηκαν σε 2.640 το 2023 και ο συνολικός πλούτος τους μειώθηκε το 2022 και 2023 συνολικά κατά 7% περίπου.
Φαίνεται όμως ότι και οι δισεκατομμυριούχοι βιώνουν ανισότητα στον καταμερισμό του πλούτου. Οι δισεκατομμυριούχοι της Αμερικής, μέλη της λίστας Forbes 400, με τους πλουσιότερους ανθρώπους της χώρας τους, φέτος έγιναν σε μεγάλο βαθμό πλουσιότεροι, προσθέτοντας συνολικά 500 δισεκατ. $ στην καθαρή περιουσία τους.
Ωστόσο, τα περισσότερα από αυτά τα κέρδη, συνολικά περίπου 310 δισεκατ. $, κατείχαν οι 20 πρώτοι, με συνολική περιουσία σχεδόν 1,9 τρισεκατ. $. Αυτοί οι 20 άνθρωποι είναι κατά μέσο όρο 30% πλουσιότεροι απ’ ό,τι πριν από έναν χρόνο, ξεπερνώντας κατά πολύ τη μέση αύξηση πλούτου κατά 12 %. Κατέχουν το 40% της συνολικής καθαρής θέσης των 400 και θα μπορούσαν να εξαγοράσουν τους 340 κατώτερους δισεκατομμυριούχους, με περίσσευμα κάποια δισεκατομμύρια $.
Οι μεγάλοι κερδισμένοι της φετινής χρονιάς είναι φυσικά αυτοί που μπήκαν στην χρυσή δεκάδα και είδαν τα κεφάλαιά τους να αυξάνονται με υπέρογκα ποσά (περίπου 1,50 τρισεκατ. $). Σύμφωνα με το Δείκτη Δισεκατομμυριούχων του Bloomberg, πλουσιότερος άνθρωπος του πλανήτη με βάση στοιχεία της 21ης Δεκεμβρίου 2023, ήταν ο Ίλον Μάσκ με περιουσία 228 δισεκατ. $. Κυρίως εξαιτίας της αύξησης των μετοχών της Tesla, η περιουσία του αυξήθηκε πάνω από 91 δισεκατ. $.
Στη δεύτερη θέση βρίσκεται ο Μπερνάρ Αρνό, ιδρυτής της LVMH, της μεγαλύτερης εταιρείας ειδών πολυτελείας στον κόσμο με περιουσία, που εκτιμάται φέτος σε 179 δισεκατ. $. Στην τρίτη θέση ακολουθεί ο ιδρυτής της Amazon Τζέφ Μπέζος με περιουσία 177 δισεκατ. $, που εμφανίζεται φέτος αυξημένη κατά 70 δισεκατ. $. Στην τέταρτη θέση είναι ο άλλοτε πλουσιότερος άνθρωπος του κόσμου Μπίλ Γκέιτς, με περιουσία που εκτιμάται σε 139 δισεκατομ. $, με φετινή αύξηση κατά 30 δισεκατ. $.
Στην πέμπτη θέση βρίσκεται ο πρώην επικεφαλής της Microsoft Στιβ Μπάλμερ με περιουσία 129 δισεκατ. $. Ακολουθούν οι Μαρκ Ζάκερμπεργκ της Meta με 126 δισεκατ. $., ο Λάρι Πέιτζ της Google με 125 δισεκατ. $., ο Λάρι Έλισον της Oracle με 122 δισεκατ. $., ο Ουόρεν Μπάφετ της Berkshire Hathaway με 120 δισεκατ. $. και ο Σεργκέι Μπρίνμε με 119 δισεκατ. $. Επίσης σύμφωνα με τη λίστα του Forbes, οι δέκα πιο πλούσιοι άνθρωποι σε όλο τον κόσμο συνεχίζουν να αυξάνουν τις τεράστιες περιουσίες, αλλά είναι ελαφρώς διαφοροποιημένες από τις προαναφερόμενες
(https://patris.gr/2023/12/28/oi-10-ploysioteroi-anthropoi-ston-kosmo/).
Στον αντίποδα, εκτιμάται ότι 3,6 δισεκατ. άνθρωποι, το ήμισυ περίπου του παγκόσμιου πληθυσμού, εξακολουθούν να στερούνται ασφαλών συνθηκών διαβίωσης και 1,8 δισεκατ. ζουν σε κατοικίες χωρίς ασφαλές πόσιμο νερό, από τους οποίους περίπου 8 εκατ. πεθαίνουν/ετησίως, κυρίως εξαιτίας του ακατάλληλου πόσιμου νερού. Αξιόλογα επιστημονικά επιτεύγματα, διευρύνουν παρά μειώνουν τις ήδη υπάρχουσες ανισότητες, αφού τα πλεονεκτήματά τους μπορούν να απολαμβάνουν κυρίως μόνον οι προνομιούχοι.
Αποτέλεσμα αυτών είναι κοινωνίες με μεγάλες ανισότητες κάποια στιγμή να καταρρέουν από έλλειψη στοιχειωδών μέσων διαβίωσης, πολέμους, πανδημίες, διαφθορά και αποσύνθεση των θεσμών τους. Ευλόγως τίθεται το ερώτημα, δεν υπάρχει ανώτερο όριο πλουτισμό; Δεν θα έπρεπε η διεθνής Πολιτική κοινότητα ή οι διεθνείς Οργανισμοί να ασχοληθούν με αυτό το θέμα θέτοντας φραγμό στην ανθρώπινη ματαιοδοξία;
*O Ανδρέας Ν. Αγγελάκης είναι επίτιμο μέλος και διακεκριμένο fellow της IWA (Παγκόσμιας Εταιρείας Υδατικών Πόρων).
Βιβλιογραφία
Αγγελάκης Α. Ν. (2022). Τον 21ο αιώνα οι ανισότητες στον πλανήτη εντείνονται και διευρύνονται ανησυχητικά. ΠΑΤΡΙΣ 11/05/2022, https://www.patris.gr/2022/05/11/ton-21o-aiona-oi-anisotites-ston-planiti-enteinontai-kai-dieyrynontai-anisychitika/