“Αύγουστε καλέ μου μήνα, να ‘σουν δύο φορές το χρόνο”. Ένας μήνας που το όνομά του είναι ξενικό, ωστόσο έγινε δικός μας μήνας, ελληνικός, μιας και εντοπίστηκε από τα παλιά χρόνια τότε που την πατρίδα είχαν καταλάβει οι Ρωμαίοι. Δεύτερος μήνας του αττικού ημερολογίου. Οι Αθηναίοι τον ονόμαζαν Μεταγειτνιώνα.
Οπως και σήμερα, έτσι και τότε εκείνα τα χρόνια άφηναν το κλεινόν, αλλά πολύ θερμό και σκονισμένο “άστυ” και τραβούσαν σε θάλασσες και εξοχές, σε βουνά και χωριά, αλλά στα προάστια τα σημερινά όπως ήταν τα Μαρούσια, οι Γλυφάδες, οι Βούλες, οι Βουλιαγμένες και τόσα άλλα εξοχικά μέρη. Ήθελαν να πάρουν τον αέρα τους, να λυτρωθούν από τη σκόνη του κατακαλόκαιρου καθώς και από την αφόρητη αττική ζέστη!
Και εκεί τσαντήρωναν κατά ομάδες ή έφτιαχναν τις παράγκες τους για να μείνουν, γειτονιές – γειτονιές. Είναι όμως ο Αύγουστος και ο μήνας της επιστροφής. Ετσι όταν άρχιζαν να μεγαλώνουν οι νύχτες και να μετριάζονται εκείνα τα αφόρητα λιοπύρια, οι παραθεριστές Αθηναίοι έπαιρναν το δρόμο της επιστροφής.
Αναζητούσαν τα σπίτια τους που τα είχαν αφήσει και έπαιρναν το δρόμο της επιστροφής, όπως και τα χελιδόνια. Φυσικά χαλούσαν μ’ αυτό τον τρόπο οι παρέες του καλοκαιριού, οι καλοκαιριάτικες γειτονιές και ως “κάθε κατεργάρης στον πάγκο του” που λέει και η παροιμία, επιστρέφοντας αναζητούσαν την παλιά γειτονιά. Αυτή εξάλλου ήταν και η αιτία της ονομασίας του Αύγουστου σε Μεταγειτνιών.
Αύγουστος! Πρόκειτια για τον όγδοο μήνα του ρωμαϊκού ημερολογίου που χρωστάει το όνομά του στον αυτοκράτορα Οκταβιανό από το έτος 27 μετά Χριστόν. Ήταν τίτλος του το όνομα “Αύγουστος” ένα όνομα που το χάρισε η σύγκλητος των Ρωμαίων. Από αυτόν τον πήραν και τον έβαλαν και στο μήνα για να τον ευχαριστήσουν. Ο λαός μας βέβαια και να μην έχει δουλειά, πολλές φορές βρίσκει. Βρήκε για το μήνα αυτό και άλλα ονόματα.
Συκολόγος, αφού τα σκύκα βρίσκονται στην ακμή τους, τότε που υπήρχαν συκιές, αλλά και παραγωγή σύκων. Δριμάρης, αφού οι Δρίμες είναι πασίγνωστες κυρίως στα χωριά. Τις φαντάζονταν σαν κάποια κακά πνεύματα και κάλυπταν τις δώδεκα πρώτες μέρες του μήνα. Απ’ αυτές τις μέρες ο λαός μας προέβλεπε τον καιρό των δώδεκα μηνών του χρόνου. Ετσι η πρωταυγουστιά αντιπροσώπευε όλον τον Αύγουστο, η δεύτερη του Αυγούστου τον Σεπτέμβριο και συνεχίζοταν η μέτρηση αυτή μέχρι την δωδεκάτη Αυγούστου που αφορούσε στο μήνα Ιούλιο.
Μεγάλη επιτυχία στα ημερομήνια αυτά είχαν οι ναυτικοί, οι τσομπάνηδες και γενικότερα οι άνθρωποι της υπαίθρου, οι ξωμάχοι. Αρδυκολόη λένε τον Αύγουστο οι Μανιάτες, αφού αυτή την εποχή περνούν από τη Μάνη πολλά ορτύκια κάνοντας μεγάλο ταξίδι από βορρά προς νότο και σταματούν στη Μάνη για να ξεκουραστούν.
“Από Αύγουστο χειμώνα και από Μάρτη καλοκαίρι”. Συμβαίνει πολλές φορές ο Αύγουστος με τις μπόρες του και τους ανέμους του να μην επιβεβαιώνει όλα αυτά αλλά κανονικά έχει ακόμα πίσω καλοκαίρι, το οποίο πολλές φορές διαρκεί και ολόκληρο το Σεπτέμβρη. Επίσης άλλη παροιμιώδης φράση είναι: “Εφτασε ο Αύγουστος πάρε την κάπα σου”. Συνήθως αυτό λέγεται από τους τσοπάνους. Είναι αλήθεια, μόλις περάσει ο Ιούλιος και μπει ο Αύγουστος στα ψηλά βουνά που βόσκει ο κάθέ τσοπάνης τα πρόβατα, το κρύο αρχίζει και εμφανίζεται έντονα. Πρωί και βράδυ οι τσοπαναραίοι στο κονάκι τους ανάβουν φωτιά.
“Δίχως φωτιά δεν στέκεσαι το βράδυ στο βουνό, σε περονιάζει η ψύχρα,, θαρρείς και ήρθε ο χειμώνας” λένε. Δεν σκεπάζεται μόνο λοιπόν το βράδυ ο τσοπάνος με την κάπα του, αλλά την σέρνει στους ώμους του, ακόμα και τότε που σέρνει τα πρόβατα στη βοσκή. Γι’ αυτό και προαναφερόμενη παροιμία.
Ωστόσο όμως:
“Μηδ’ από’ Αύγουστο χειμώνα, μηδ’ από Μαρτιού καλοκαίρι.
Λένε, που είναι και το σωστό, γιατί ποιος μπορεί να φανταστή πως ο χειμώνας αρχίζει τον Αύγουστο; Είναι σα να πης πως το Μάρτη αρχίζει το καλοκαίρι, ενώ ο μήνας κείνος είναι ο πιο άστατος, ο πιο κακός με τις κακές γριές του αρχή και τέλος.
Ένα μεγάλο κακό έχει ο Αύγουστος, στον τόπο μας. Φέρνει τους πυρετούς τους ελώδεις.
“Στρώμα είναι ο κόσμος τον Αύγουστο! σου λένε στα χωριά. Έχουν δίκιο: Τότε είναι τα περισσότερα φρούτα. Σύκα θέλεις, βρίσκεις, άφθονα μήλα, κορόμηλα, σταφύλια, ροδάκινα, όλα τα φρούτα πολλά και καλά.
Όλοι τότε ρίχνονται στα φρούτα, και προ πάντων τα παιδιά δεν τα χορταίνουν.
Η κατάχρηση όμως χαλάει στομάχια και χάλασμα στομαχιού θα πη αρρώστεια. Βάλε έπειτα και τα έλη. Ακριβώς αυτόν τον μήνα με το λιγόστεμα των νερών τους τα έλη πιάνουν τη μεγαλύτερη πρασινάδα, όπου φωλιάζει το ανωφέλευτο κουνούπι που τσιμπάει και μας δίνει τους ελώδεις.
Γι’ αυτό και ο Αύγουστος θεωρείται ο μήνας της αρρώστειας στην Ελλάδα.
Η Αυγουστιά, όπως τη λένε οι χωριάτισσες, άμα σε βάλει κάτω πας χαμένος. Φυλάξου μη πέσεις. Επεσες Αύγουστο, ένα χρόνο η αρρώστεια δε σ’ αφήνει.
Οι Βυζαντινοί είχαν πάρει από φόβο το μήνα Αύγουστο και είχαν “ζεματιστεί” από τα κακά χάλια του. Σχετική και η παροιμία που ακολουθεί: “Περί της υγείας σου τον Αύγουστο ερώτα”. Η τελευταία μέρα του Αυγούστου λέγεται κλειδωχρονιά. Κατά το παλιό βυζαντινό ημερολόγιο που και τα εκκλησιαστικά μας “Μηνιαία” το παραδέχονται μέχρι σήμερα, το έτος άρχιζε την 1η Σεπτεμβρίου και τελείωνε την 31η του Αύγουστου.
Με το έβγα του Αύγουστου ο χρόνος κλειδώνει. Τον μήνα αυτό, ίσως τον πιο αγαπημένο, τον μήνα που θέλει ο λαός μας να είναι δύο φορές το χρόνο.