Οι παρουσιάσεις των βιβλίων είναι ένας χρήσιμος θεσμός και συχνά μας εκπλήσσει η επάρκεια των ομιλητών. Σχετικά πρόσφατα βρέθηκα στην παρουσίαση του βιβλίου της Τίνας Κατσούλη «Αξόδευτη ζωή» από τις εκδόσεις Α. Α. Λιβάνη. Ήταν μια άρτια διοργάνωση. Η ίδια η συγγραφέας με εντυπωσίασε, αλλά και οι ομιλητές με το λόγο τους που έδιδε μια ουσιαστική εικόνα του μυθιστορήματος. Ήταν το δεύτερο βιβλίο της συγγραφέως.
Το πρώτο «Στην αχλή των αιώνων» από τον ίδιο εκδοτικό οίκο ως αφορμή έχει την αναζήτηση ενός χαμένου πίνακα του ζωγράφου Αετίωνα που αναπαριστά το γάμο του Μ. Αλεξάνδρου με τη Ρωξάνη. Δίδεται έτσι η ευκαιρία να γνωρίσουμε τα τελευταία χρόνια του Μ. Αλεξάνδρου, τους σχετικούς μύθους και την τραγική κατάληξη πολλών από τους πρωταγωνιστές.
Μεταφερόμαστε στη Ρώμη και συναντούμε το μεγάλο ζωγράφο Ραφαήλ και περιγράφονται αρκετά ιστορικά μνημεία και έργα τέχνης. Η Χαριστώ Δημητρίου, ιστορικός της τέχνης που μας ξεναγεί ανασυντάσσει τη ζωή της, ξαναβρίσκει το χαμένο ερωτικό σύντροφο και καταλήγουν ότι μόνο ο έρωτας και η τέχνη σώζουν.
Αυτά άλλωστε είναι και η αφετηρία για να γραφεί το βιβλίο και να ταξιδέψουμε μαζί του σ’ ένα παρελθόν που καθορίζει το μέλλον για πάντα, γιατί ο Αλέξανδρος και ο κόσμος του ζουν με τον τρόπο βέβαια που η αχλή των αιώνων τους επιτρέπει.
Στην «Αξόδευτη ζωή» πάλι η Χαριστώ Δημητρίου που είναι περσόνα της συγγραφέως εμπνέεται από μια έκθεση ζωγραφικής και μας μεταφέρει στα τελευταία χρόνια του 19ου και στα πρώτα του 20ου αιώνα.
Είναι ένα πολυπρόσωπο έργο με πλαστά πρόσωπα και καταστάσεις που εντάσσονται σε πραγματικά ιστορικά γεγονότα, τότε που η Αθήνα μετασχηματίζεται σε μεγαλούπολη και συγκροτείται η μεγαλοαστική τάξη.
Ο φακός της συγγραφέως επικεντρώνεται στην οικογένεια του πλούσιου μεγαλεμπόρου Λυσίμαχου Κωνσταντινίδη, της συζύγου του Μαρίνης και του πρωτότοκου γιού τους του Άρη, αλλά και πολλά άλλα πρόσωπα φωτίζονται αρκετά. Ο Λυσίμαχος προοδευτικός στις πολιτικές του θέσεις, αλλά αυταρχικός στην οικογένειά του καταστρέφει τη ζωή και του Άρη, που ενάντια στον πατέρα του από μικρός θέλει να γίνει ζωγράφος και της Μαρίνης, που ασφυκτιά και καταπιέζει τα συναισθήματά της.
Το επίθετο «αξόδευτη» κυριαρχεί. Η ζωή υπάρχει για να δοθεί η δυνατότητα στον άνθρωπο να εκφράσει ό,τι βαθύτερο έχει στην ψυχή του. «Γένοιο οίος εί», γίνε αυτός που είσαι, προτρέπει ένας αρχαίος φιλόσοφος.
Όποιος το επιτύχει δικαιώνει τη ζωή, απελευθερώνεται, γράφει τη δική του ιστορία, χαλαλίζεται η ζωή του. Η τέχνη και ο έρωτας είναι αναζήτηση και κατάκτηση της ομορφιάς και φυσικά όσοι κατορθώνουν να δώσουν έκφραση στα όνειρά τους δικαιώνονται.
Με την αφηγηματική της τέχνη η Τίνα Κατσούλη μας ταξιδεύει στο παρελθόν και μας ανοίγει ένα νέο παράθυρο για να γνωρίσουμε τον εαυτό μας και τον κόσμο. Να ανασυνταχτούμε και να διεκδικήσουμε την ελευθερία, που συχνά αρνείται να μας δώσει η κοινωνία με τους αναχρονιστικούς θεσμούς και αξίες.
Η συγγραφέας με οικονομία διαχειρίζεται την πλοκή του έργου της και ενσωματώνει πλούσια στοιχεία από την ιστορία και τις καλλιτεχνικές επαναστάσεις της εποχής. Το δράμα στις ψυχές των ηρώων της δεν είναι πλαστό. Πληρώνουν με τη ζωή τους την πίστη τους σ’ ένα κόσμο όπου τελικά θα μπορέσει ο καθένας να κερδίσει την ευτυχία με το δικό του τρόπο. Όσο κι αν αυτό είναι ουτοπία αξίζει ο αγώνας.
Η λογοτεχνία έχει το δικό της τρόπο να μας κερδίζει και να δημιουργεί κάποτε μέσα μας τη δύναμη ανατροπής. Ίσως γιατί ξεσκεπάζει κάποια προσχήματα του βίου μας εγκαίρως και μας οπλίζει με τη δύναμη που η τέχνη μόνο ξέρει να χαρίζει.
Και τα δυο βιβλία αξίζει να διαβαστούν και για την άρτια εμφάνισή τους και για την εξαιρετική πλοκή και τις εκπλήξεις που ανανεώνουν συνεχώς το ενδιαφέρον μας, αλλά και επειδή τα πρόσωπα των έργων δίδονται με καθαρότητα και συμπάσχουμε μαζί τους. Η ζωή των αναγνωστών ξοδεύεται δίκαια και έτσι κερδίζεται.