Πολλές φορές τίθεται το ερώτημα για το πόσο “ελεύθεροι” είμαστε να έχουμε δική μας “ατομική ελευθερία” και να παίρνουμε προσωπικές αποφάσεις. Σε ένα βαθμό, όντως, ισχύει. Όμως, σε πάμπολλες περιπτώσεις η ατομική “μας” ελευθερία και πνευματική ανεξαρτησία είναι ένα ωραίο και σαγηνευτικό παραμύθι. Και τούτο, γιατί συμπορευόμαστε με την πίστη ή την πλάνη “των πολλών”, του πλήθους.
Όχι γιατί δεχόμαστε ασυζητητί την επίδραση των άλλων, αλλά γιατί η έντονη επιρροή τους μας παρασύρει σε λαθεμένες απόψεις και εκτιμήσεις, με αποτέλεσμα να υποτασσόμεθα στις απόψεις τους. Μετά από την πλανερή αποτυχία, σύνηθες είναι το φαινόμενο να μην αναγνωρίζουμε ως άτομα την υποδούλωσή μας στην πλάνη και να παραμένουμε εξακολουθητικά στις αποφάσεις μας. Για την εκούσια ή ακούσια υποδούλωση και υποταγή μας στην ομαδική ιδεοληψία μπορεί ο καθένας μας να αναφέρει περιπτώσεις από την προσωπική εμπειρία του αλλά και από την ομαδική, πολιτική και εθνική φαντασίωσή μας που καταλήγει, πολλές φορές, σε τραγωδία.
Το “πλήθος”, όπως το ζήσαμε πρόσφατα, έγινε συμπαγής μάζα στις πλατείες των “διαμαρτυρόμενων” για τα “μνημόνια”, κατά τα οποία οι ατομικές διαφοροποιήσεις εξαφανίστηκαν μέσα στην απρόσωπη “υστερία”, τη μετανεωτερική και εθνομειωτική συμπεριφορά.
Τα αποτελέσματα τα γνωρίζουμε έντονα σήμερα, με τις επιπτώσεις τής τότε ομαδικής πλάνης, όχι μόνο σε θέματα οικονομικά αλλά και πολιτικά και εθνικά.
Έτσι, με τη “δημιουργική ασάφεια”, τον διχαστικό λόγο και την κατασυκοφάντηση όλου του επιστητού, ντόπιου και ευρωπαϊκού και γενικώς όλων των “άλλων”, φτάσαμε στο σημείο, μία είδηση, έστω και ψευδής και εξόφθαλμα εξωφρενική, να γίνεται πιστευτή από την “κοινή γνώμη”, γιατί, “αφού λέγεται, έτσι είναι”.
Έτσι, με το “λέγεται”, “ακούστηκε”, “μου είπανε”, η φωνή της ομάδας ενεργεί στον καθένα μας με αποφασιστικότητα, στην οποία δύσκολα μπορεί το άτομο να αντισταθεί. “Αφού το λένε, αλήθεια είναι”! Αφού, αυτό το “λένε” και επαναλαμβάνεται, άρα, και αν ακόμα αμφιβάλλουμε, αδυνατούμε να ανατρέψουμε τη δυσπιστία μας.
Κατά τον θυμόσοφο λαό μας “βρες χίλια στουμπώματα, να φράξεις χίλια στόματα”. Με τον τρόπο αυτό σχηματίζεται η λεγόμενη “κοινή γνώμη”, για πρόσωπα και παρατάξεις, ότι οι “άλλοι” ή “όλοι είναι κλέφτες”, πολλαπλασιάζεται από επαγγελματικά “παπαγαλάκια” στα Μ.Μ.Ε. και στα κοινωνικά δίκτυα, το άτομο εν τέλει παγιδεύεται, χωρίς να μπορεί να σπάσει τα “κοινωνικά” δεσμά του και να λευτερωθεί.
Τίθεται, λοιπόν, το ερώτημα: Είναι καταδικασμένο το άτομο, ο πολίτης, στην υφέρπουσα “κοινή γνώμη” του πλήθους, που υποβάλλεται από συγκεκριμένους ιδεολογικούς χώρους και μάλιστα προπαγάνδας; Σαφώς, είναι υποχείριος ο άνθρωπος. Ποιος όμως; Ο μη ενημερωμένος, ο μη φωτισμένος από την ιστορία της εκπαίδευσης, του πολιτισμού και τις κατακτήσεις του, ο ανελεύθερος θα λέγαμε άνθρωπος. Ο πνευματικά καταρτισμένος πολίτης, όμως, χαρακτηρίζεται από τον προσωπικό αγώνα του είτε στην πίεση της “μάζας” είτε στην εξαπάτηση, στο ξεγέλασμα και στις ψευδείς υποσχέσεις των δημαγωγών, που οδηγούν στην παγίδευση ή και την καταστροφή.
Όταν, βέβαια, υπάρχει κοινωνική ωριμότητα και κοινωνική συνοχή, ο πολίτης προστατεύεται. Με τη διάλυσή της, όμως, όπως σήμερα, το μυαλό θολώνει, η συμπεριφορά μηχανοποιείται, αποδυναμώνεται η κρίση από τη μετανεωτερικότητα, την απαξίωση και διαστρέβλωση των εννοιών και αξιών, σκαρφίζονται νέες παραπλανητικές λέξεις, όπως η “μη αλήθεια” και “δημιουργική ασάφεια’’.
Μόνο όταν το άτομο καταστεί “άνθρωπος” θα υψώσει το ανάστημά του και θα αντιμετωπίσει, με τις δικές του πνευματικές δυνάμεις, κρίση και βούληση, την πλάνη, που οδηγεί σε καταστροφές.
Ο Νίτσε είχε πει ότι “η πλάνη δεν είναι τύφλωση, είναι ανανδρία”. Χρειάζεται, συνεπώς, ο ολοκληρωμένος και ελεύθερος άνθρωπος να διαθέτει θάρρος και πνευματική καθαρότητα, ειδικά το τελευταίο, που απουσιάζει από τον λαό μας, διαχρονικά ως τις μέρες μας.
Γιατί, για την αποτροπή ή ανατροπή της πλάνης και της απάτης, της εξαπάτησης, ο μεγαλοφρονών άνθρωπος, κατά τον Έγελο, ο άνθρωπος με προσωπικότητα, έχει τη θέληση να αναλαμβάνει το βάρος της εποχής του, έχοντας επίγνωση της κοινωνικής του αποστολής, έστω και αν, εν τέλει, καταστεί ο ίδιος θύμα μιας μεγάλης σύγκρουσης, με την πλάνη και την εξαπάτηση “του πλήθους”, για την αλήθεια και την ελευθερία.