Η χρήση των κινητών τηλεφώνων στους χώρους των σχολείων και η κατανάλωση αλκοόλ από έφηβους είναι δύο θέματα που απασχόλησαν με ένταση το τελευταίο διάστημα τον δημόσιο διάλογο και οδήγησαν την πολιτεία σε λήψη μέτρων. Φαίνεται μάλιστα ότι τα μέτρα τυγχάνουν αποδοχής, καθώς δεν διατυπώθηκαν αντίθετες απόψεις.
Στην περίπτωση των κινητών τηλεφώνων, απαγορεύτηκε η χρήση τους από μαθητές στα σχολεία, υπό την απειλή αυστηρών ποινών που ξεκινούν από αποβολή μίας ημέρας και μπορούν να φτάσουν στην πενθήμερη αποβολή, ακόμη και στην αλλαγή σχολικού περιβάλλοντος.
Ως προς την κατανάλωση αλκοόλ από έφηβους, και έπειτα από αλλεπάλληλα θλιβερά επεισόδια μαζικής δηλητηρίασης μαθητών σε σχολικές χοροεσπερίδες, η πολιτεία ετοιμάζεται και πάλι να παρέμβει. Σύμφωνα με σχετικά δημοσιεύματα ο προσανατολισμός είναι να απαγορευτεί καθολικά η πώληση αλκοόλ σε ανηλίκους, δηλαδή και στις «ιδιωτικές εκδηλώσεις» όπως βαφτίζονταν οι σχολικές χοροεσπερίδες, και να απειλείται με ποινικές κυρώσεις όποιος πουλάει αλκοόλ σε ανηλίκους.
Πρόκειται για μέτρα κατασταλτικού χαρακτήρα, ο οποίος στην προκειμένη περίπτωση γίνεται αποδεκτός, με δεδομένο ότι αφορά την προστασία ανήλικων. Η επιτυχία ή αποτυχία των μέτρων δεν μπορεί να προεξοφληθεί. Αποτυπώνεται ωστόσο η ξεκάθαρη πρόθεση της πολιτείας να παρέμβει με αποφασιστικό τρόπο για να αντιμετωπίσει κινδύνους που απειλούν τους έφηβους.
Από τα επίμαχα μέτρα, ωστόσο, απουσιάζει ο παιδευτικός χαρακτήρας. Ακόμη κι αν αποδειχθούν αποτελεσματικά, θα έχουμε πετύχει να προστατέψουμε τους έφηβους μέχρι να συμπληρώσουν το 18ο έτος της ηλικίας τους. Τι θα συμβεί όμως στα ίδια παιδιά στη συνέχεια;
Πόση ωριμότητα περιμένουμε να επιδείξει ένας νέος που περνά από το καθεστώς της απόλυτης προστασίας, στην απόλυτη ελευθερία επιλογών; Στην κρίσιμη ηλικία των 18 ετών, πολλοί νέοι απομακρύνονται από το οικογενειακό τους περιβάλλον, είτε αναζητώντας τον δρόμο τους στον επαγγελματικό στίβο, είτε συνεχίζοντας στην μεταδευτεροβάθμια και την τριτοβάθμια εκπαίδευση.
Πώς περιμένουμε να συμπεριφερθεί ένας 18χρονος, που ξαφνικά βρίσκεται να διαμένει μόνος του ή να σπουδάζει σε διαφορετική πόλη από τον τόπο καταγωγής του; Πόση βεβαιότητα έχουμε ότι θα αξιοποιεί την τεχνολογία χωρίς κίνδυνο και με τρόπο επωφελή για τον ίδιο και τον κοινωνικό του περίγυρο;
Με ποιες γνώσεις και με πόση ωριμότητα ελπίζουμε ότι θα μπορέσει να διαχειριστεί ζητήματα που σχετίζονται με την κατανάλωση αλκοόλ; Τα άτομα άνω των 18 ετών (πολύ σωστά) θεωρούνται ενήλικες και συνεπώς υπεύθυνοι για τις πράξεις τους. Είναι προφανές ότι δεν τίθεται θέμα απαγορεύσεων και περιορισμών για τις ηλικίες αυτές.
Ωστόσο ο νομοθέτης, ακόμη και σε ποινικό επίπεδο, προβλέπει επιεικέστερη αντιμετώπιση για νέους ηλικίας έως 25 ετών, τους οποίους ονομάζει «νεαρούς ενήλικες». Τι θα μπορούσε συνεπώς να κάνει η πολιτεία, ώστε να επεκτείνει τα μέτρα προστασίας και γι’ αυτές τις ηλικιακές ομάδες, χωρίς να θέτει περιορισμούς και απαγορεύσεις;
Πιστεύω ότι ο καλύτερος τρόπος παρέμβασης θα πρέπει να αφορά την πρόληψη. Θα ήταν καλό, τα μέτρα που προβλέπονται ή σχεδιάζονται για την προστασία των εφήβων να συμπληρωθούν με στοιχεία εκπαιδευτικού χαρακτήρα. Οφείλουμε όχι μόνο να απαγορεύουμε και να θέτουμε περιορισμούς στα παιδιά μας, αλλά να εξηγούμε, με τρόπο πειστικό, τους λόγους της επιλογής μας.
Θα μπορούσε ενδεχομένως, παράλληλα με την απαγόρευση χρήσης κινητών τηλεφώνων στους σχολικούς χώρους, να ενταχθεί στα σχετικά μαθήματα γυμνασίου και λυκείου, η σωστή χρήση των νέων τεχνολογιών και οι κίνδυνοι που απορρέουν από την κακόβουλη χρήση.
Αν θέλουμε πραγματικά να προστατέψουμε τους νέους, θα πρέπει να τους διδάξουμε για την χρήση της τεχνολογίας, για τις επιπτώσεις της κατανάλωσης αλκοόλ και για κάθε άλλο κίνδυνο, ώστε να είναι προετοιμασμένοι όταν ενηλικιωθούν.
Ο Γεώργιος Ματαλλιωτάκης είναι αντιπεριφερειάρχης σε θέματα Διασύνδεσης με Ερευνητικά και Ακαδημαϊκά ιδρύματα, Μηχανικός Παραγωγής και Διοίκησης MSc, PhD, διδάσκων ΕΛΜΕΠΑ & ΕΑΠ