Μέρες του Σεπτέμβρη και πάντοτε έρχεται στο μυαλό μας η αρχή του σχολικού έτους, αφού γίνεται η έναρξη των μαθημάτων. Σε κάποιους αυτός ο μήνας σημαίνει και την αρχή του εκκλησιαστικού έτους, αφού η πρώτη του Σεπτέμβρη στο ημερολόγιο αναφέρεται ως αρχή της ινδίκτου. Ως θετικό βήμα για την επαναφορά της κανονικότητας στα δημόσια σχολεία χαρακτηρίζει η διδασκαλική ομοσπονδία το μεγάλο κύμα προσλήψεων αναπληρωτών, πριν την έναρξη της σχολικής χρονιάς.
Πρόταση επίσης του Υπουργείου Παιδείας είναι να ξεκινήσουν τα σχολεία στις εννέα το πρωί από την επόμενη σχολική χρονιά, πράγμα που έκανε την διδασκαλική ομοσπονδία να μην είναι αρνητική στην εφαρμογή αυτού του μέτρου. Δεν έπαψαν όμως και κάποια πυροτεχνήματα και η αναστάτωση γύρω από τις προτεινόμενες αλλαγές στο εξεταστικό σύστημα με την κατάργηση των Λατινικών και την εισαγωγή της Κοινωνιολογίας.
Και άλλα πολλά, που πάντοτε ακούγονται κατά την έναρξη των μαθημάτων ή σε κάποια εκπαιδευτική αλλαγή του συστήματος. Ένα πολύπαθο σύστημα, πάνω στο οποίο ο καθένας εδώ και δεκαετίες πειραματίζεται, επενδύει, υπόσχεται με μόνιμα θύματα πάντοτε εκπαιδευτικούς και εκπαιδευόμενους.
Ας ελπίσουμε ότι θα βρεθεί μια λύση και θα υπάρξει κάποτε μια σταθερότητα. Τέτοιες μέρες, λοιπόν, πριν από πολλές δεκαετίες, σημείο αναφοράς για τους μαθητές ήταν ο Ιερός Μητροπολιτικός Ναός του Αγίου Μηνά, για τους Καστρινούς μαθητές φυσικά, όταν άκουγαν την “ανεμαζόχτρα”; την καμπάνα του Ιερού Ναού και πολιούχου των Καστρινών, που καλούσε τους μαθητές να πάνε στο σχολείο με την ώρα τους!
Τα ξυπνητήρια τότε ήταν ελάχιστα, τα κινητά ανύπαρκτα.. Παλιότερα κάθε πρωί στις 8 παρά είκοσι και το απόγευμα 2 παρά είκοσι, η μεγάλη καμπάνα του Αγίου Μηνά χτυπούσε, προκειμένου να την ακούσουν οι μαθητές και να πάνε σχολείο. Έπαψε να χτυπά το 1940, τότε που κηρύχτηκε ο πόλεμος. Χαρακτηριστικά είναι τα λόγια του Μηνά Βαρδαβά, του ανθρώπου που σε κείμενό του άφησε τόσες και τόσες πληροφορίες για την καθημερινή ζωή στο παλιό Ηράκλειο!
“Τα πρωινά, μόλις την ακούγαμε, παρατούσαμε μισοπιωμένο ή το πίναμε γρήγορα το γάλα μας ή το βραστάρι μας, παίρναμε τις σάκες μας και φεύγαμε αμέσως, πηγαίνοντας στο σχολείο. Το απόγευμα, μετά το φαγητό, άλλοι κάναμε επαναλήψεις των απογευματινών μαθημάτων και άλλοι παίζανε στο δρόμο διάφορα παιχνίδια, περιμένοντας ακούσουμε το “κάλεσμά” της.
Γύρω – γύρω η καμπάνα ήταν διακοσμημένη με έξι ανάγλυφες εικόνες του Αγίου Μηνά, του Χριστού εν θρόνω, του Ιωάννου του Βαπτιστού, του Αγίου Κωνσταντίνου και Ελένης των Εισοδίων και της Σταύρωσης. Η “ανεμαζόχρα” ράισε κάποια στιγμή και υπήρχε κίνδυνος να σπάσει και να συμβεί κάποιο ατύχημα. Έτσι το 1950 την κατεβάσανε και την στείλανε στην Τεργέστη για επισκευή.
Αυτή η καμπάνα είχε κατασκευαστεί το 1892 στην ίδια πόλη, στο χυτήριο του Φραντζέσκο Ντεπόλι. Την είχε κάνει δωρεά στον Άγιο Μηνά το σωματείο των οινοπωλών και αυτό αναγραφόταν στην εσωτερική επιφάνειά της. Συνήθιζαν τότε και σήμερα σε μικρότερο βαθμό βέβαια, τα διάφορα σωματεία να κάνουν δωρεές στους ναούς της πόλης μας και φυσικά μεγάλο μέρος αυτών πήγαινε στον προστάτη του Μεγάλου Κάστρου, στον Άγιο Μηνά. Μετά την επισκευή της, η καμπάνα ξανατοποθετήθηκε στη θέση της, χωρίς όμως να είναι η γνωστή “ανεμαζόχτρα” των Καστρινών μαθητών και μαθητριών, αφού έπαψε πια αυτός ο ρόλος της να υπάρχει!
Όμως οι μαθητές εκείνης της εποχής είχαν και άλλες υποχρεώσεις! Την Κυριακή έπρεπε οπωσδήποτε να εκκλησιαστεί, όλο το σχολείο. Μαθήματα βέβαια γίνονταν όλες τις μέρες της εβδομάδας και το Σάββατο φυσικά. Επίσης όλα τα απογεύματα εκτός Τετάρτης και Σαββάτου. Μόνο η Κυριακή ήταν αργία για δασκάλους και μαθητές και απαραίτητος, αυτή τη μέρα, ήταν ο εκκλησιασμός των μαθητών. Βέβαια παράλληλα με τα μαθήματα του, είχαμε και την έναρξη των κατηχητικών σχολείων. Υπήρχαν ανώτερα και κατώτερα κατηχητικά σχολεία την εποχή εκείνη και μιλάμε φυσικά πριν από τον πόλεμο του σαράντα. Χαρακτηριστικό είναι το δημοσίευμα της τοπικής εφημερίδας “Η ΔΡΑΣΙΣ” με ημερομηνία 10η Οκτωβρίου 1943.
“Τα κατηχητικά σχολεία!
Εις Άγιον Μηνά ιδρύθη ανώτερον, κατώτερον. Ήρχισαν οι εργασίαι των”
“Χθες το απόγευμα έκαμαν έναρξιν των μαθημάτων των τα κατηχητικά σχολεία Αγίου Μηνά, άτινα θα λειτουργήσουν εφέτος δαπάνες της Ενορίας. Ταύτα περιλαμβάνουν δύο τμήματα μαθητών: κατώτερον εις ο γίνονται δεκτοί μαθηταί των ανωτέρων τάξεων του Δημοτικού και ανώτερον (εις ο γίνονται δεκτοί μαθηταί άρρενες των Γυμνασίων εκ της Ενορίας Αγίου Μηνά, Αγίας Τριάδος και των άλλων Ενοριών). Καθηγητής εις ταύτα είνε ο καθηγητής της θεολογίας κ. Λαμπρόπουλος – μέλος της Θρησκευτικής Οργανώσεως “Ζωή” ήτις επρωτοστάτησεν εις την καθιέρωσιν του θεσμού των Κατηχητικών Σχολείων.
Ούτος εδίδαξεν χθες εις το κατώτερον τμήμα αναπτύξας τον προορισμόν του κατηχητικού σχολείου και διηγηθείς μιαν παιδαγωγικήν ιστορίαν μαθητού κατηχητικού σχολείου όστις ανδρωθείς υπήρξε ωφέλιμος πολίτης και ηθικός άνθρωπος ένεκα της “κατηχητικής” διδασκαλίας ην ήκουσε μικρός.
Το μάθημα παρηκολούθησαν πλήθος μαθητών και ο κ. Αστρινάκης μετά του σχολείου του.
Σήμερον ο κ. Λαμπρόπουλος θα διδάξη εις το ανώτερον τμήμα, δεδομένου ότι το Κατηχητικόν Σχολείον Αγίου Μηνά θα παρέχη δωρεάν δύο μαθήματα καθ’ εβδομάδα: ένα την Τετάρτην διά το κατώτερον τμήμα, και έτερον την Πέμπτην διά το ανώτερον.
Εκ παραλλήλου προς το Κατηχητικόν σχολείον Αγίου Μηνά λειτουργεί και εφέτος και το κατηχητικόν σχολείον Αγίας Τριάδος όπερ ως γνωστόν έκαμε έναρξιν των μαθημάτων του την παρελθούσαν Κυριακήν με καθηγητάς τους Ιερείς Παπά Νικηφόρον και παπά Χαρίδημον της εκκλησίας της Αγίας Τριάδος διά το κατώτερον τμήμα και τον κ. Παπαμιχελάκην δια το ανώτερον. Το Κατήχητικόν Σχολείον Αγίας Τριάδος διαθέτον και αυτό δύο ώρας δια μαθήματα καθ’ εδομάδα θα δίδη και τα δύο καθ΄εκάστην Κυριακήν δεχόμενον μαθητάς και μαθητρίας του Δημοτικού διά το κατώτερον τμήμα και μαθητρίας μόνο των Γυμνασίων της ενορίας Αγίας Τριάδος, Αγίου Μηνά και των άλλων ενοριών δια το ανώτερον”.
Αυτά γίνονταν κάποτε… Σήμερα τα πράγματα έχουν αλλάξει. Οι παλιότεροι ίσως τα θυμούνται με νοσταλγία τα χρόνια αυτά, όπως και λίγο αργότερα μέσα στον πόλεμο, τότε που η καστρινή πολιτεία είχε υποστεί αρκετές καταστροφές σε σχολεία και σ’ άλλα δημόσια κτήρια, τότε που το μάθημα για μικρούς και μεγάλους μαθητές αλλά και μαθήτριες, γινόταν στον γυναικωνίτη του Αγίου Μηνά…!