Παρόλο που τα νιάτα του Μεγάλου Κάστρου βρίσκονταν σε εμπόλεμη κατάσταση, οι κρητικές οικογένειες τέτοιες μέρες της Αποκριάς, δεν έλεγαν να το βάλουν κάτω. Επόμενο ήταν λοιπόν αυτές οι μέρες να διέρχονται εν μέσω πρωτοφανούς ευθυμίας. Βέβαια τα κέντρα της πόλης μας ήταν γεμάτα από μεταμφιεσμένους ομίλους. Πρόκειται για δύο μεγάλα αποκριάτικα κέντρα, το “Θέατρο” και το “Πανελλήνιο” τα οποία σε συνεργασία με τον Μουσικό Σύλλογο “Απόλλων” έδιναν μία ξεχωριστή αποκριάτικη νότα στο παλιό Ηράκλειο.
Τέτοιες μέρες λοιπόν… φυσικά δε θα μπορούσαν να λείψουν οι παιδικοί αποκριάτικοι χοροί από την πόλη μας. Σ’ ένα χορό με μικρές δεσποινίδες και μικρούς λιλιπούτειους κυρίους μας “μεταφέρει κι εμάς προκειμένου να διασκεδάσουμε” η Νέα Εφημερίς του Ιωάννη Μουρέλλου, την Παρασκευή 2α Μαρτίου 1918.
«Επιτυχέστατος και θεαματικώτατος ήτο ο χθεσινός χορός των μικρών τον οποίον παρεσκεύασεν εν τω Θεάτρω το Οικονομικόν Συσσίτιον μετά του Μουσικού Συλλόγου.
Αι μικραί δεσποινίδες και οι μικροί λιλιπούτειοι κύριοι έσπευσαν να πληρώσουν την αίθουσαν από ενωρίς.
Ολίγον βραδύτερον όλον το λάλον και ζωηρότατον αυτό πλήθος των μικρών επεδόθη εις τους διαφόρους χορούς οι οποίοι υπήρξαν γραφικώτατοι διότι αι χορεύτριαι και οι χορευταί ήσαν μετημφιεσμένοι με ωραιότατα αποκρηάτικα κοστούμια.
Η χορευτική ημερίς των μικρών διήρκεσε μέχρι της 8ης απογευματινής.
Οι μικροί έμειναν ενθουσιασμένοι από την συγκέντρωσίν των.
Εις τον χορόν και εις κοστούμια διεκρίθησαν μεταξύ των παρευρεθεισών μικρών δεσποινίδων αι εξής:
H Δις Μερόπη Λυδάκη υπέροχος μέσα εις το αρχαίον Ελληνικόν ένδυμά της. Η Δις Παναγιώτα Μιτσοτάκη Ολλανδέζα διακριθείσα διά την χάριν της.
Η Δις Βάσω Κυριακού με στολήν Κιρκασίας έξοχος διά την επιτυχίαν της πολυτελούς αμφιέσεώς της η οποία ανεδείκνυεν την μελαχροινήν καλλονήν της.
Η δις Μαλβίνα Γουναλάκη τέλειος Ισπανός ταυρομάχος.
Η μικρά χαριεστάτη δεσποινίς Πόπη Μακράκη παριστώσα την άνοιξιν, θαυμασία διά την δροσεράν παιδικήν ωραιότητά της.
Η δις Στάσα Τριανταφυλλίδου μικρός άγγελος, η δις Νέλλη Κυριακού ζωηροτάτη μαργαρίτα.
Αι μικραί δεσποινίδες του πολιτικού μας αρθρογράφου κ. Ι. Δρακοπούλου Μαρίκα, Ελενίτσα και Ισμήνης χαριτωμέναι χωρικαί νύμφαι.
Η δις Πιπίτσα-Ταληάνη λαμπρότατον ευζωνάκι, η δις Μαρίκα Μπουρνέλλου γλυκυτάτη χωρική, αι μικραί δεσποινίδες του δημάρχου κ. Βογιατζάκη Λέλα και Ζωζέττα, η δις Βικτωρία Μιτσοτάκη Τυρολέζα, η μικρά δις του βουλευτού κ. Μαρή Αγλαΐα με μίαν ωραιωτάτην αμφίεσιν ζωηροτάτου κοκκίνου, η δις Ελένη Αδάμη, ρόδον, η δις Σωσώ Γεωργιάδου ανθοπώλις, η δις Μαριάννα Βουδουμπάκη, ναυτάκι, η δις Μαρία Τυλλιανάκη, η δις Μαρία Λεβέντη ωραιοτάτη Τυρολίς, η δις Μαρίνα Χουρδάκη γραφικωτάτη Ανωγειανή και η μικρά δις του φίλου μας κ. Σπύρου Αλεξίου.
Εκ των μικροσκοπικών κυρίων διεκρίθησαν δια την χάριν των, την παιδικήν των ευθυμίαν και την ζωηρότητά των: Ο Φοίβος Ανωγειανάκης μάγειρος απαράμιλλος δια το ύφος του το τόσον πρωτοφανές διά την ηλικίαν του υιός του κ. Ευάγγ. Ανωγειανάκη, οι δύο χαριτωμένοι μικροί του Διευθυντού της Νομαρχίας κ. Περικλή Μαλαγαρδή Δημήτριος και Ελευθέριος, ο μικρός Γεώργιος Γεωργιάδης ευσταλέστατον Κρητικάκι, ο Ελευθέριος Δερμιτζάκης κομψότατος πιερρότος, ο Γεώργιος Παπαδάκης σοβαρώτατος Χώτζας και ο Εμμανουήλ Σακλαμπανάκης του φίλου βουλευτού κ. Μ. Σακλαμπανάκη».
Τα χρόνια περνούν…
Έντονα τα σημάδια ανάκαμψης που παρουσιάζει η πόλη του Ηρακλείου κατά τις αρχές της δεκαετίας του τριάντα. Δεν ήταν κι εύκολο πράγμα για μια πόλη κι έναν ολόκληρο λαό να συνέλθουν τόσο εύκολα, αφού ήταν αρκετά πρόσφατες και νωπές οι πληγές που άφησε ο εξαντλητικός πόλεμος αφενός και η Μικρασιατική Καταστροφή αφετέρου.
Της τελευταίας τα θύματα ήρθαν αντιμέτωπα με τα βάσανα, με την σκληρότητα, με την βιαιότητα και τις λεηλασίες.
Αυτοί και η μοίρα τους, που η ίδια τους πρόσταζε. Αυτοί είναι οι πρόσφυγες! Εκείνοι οι πολύπαθοι και ταλαιπωρημένοι, οι κατατρεγμένοι που συνεχίζουν να υπομένουν το δικό τους δράμα, αυτούς που η πόλη μας και το νησί μας τους καλοδέχτηκε, αυτοί που ζούσαν κάτω από άθλιες σχετικά με τους ντόπιους, συνθήκες, στριμωγμένοι σε φτωχογειτονιές, σε χαμηλές παράγκες και τενεκεδομαχαλάδες.
Σε χώρους υγρούς και σκοτεινούς, μικρούς, στενούς και ανήλιαγους κατά τον ποιητή μας! Εκείνοι έχοντας πάντα ψηλά το κεφάλι προχωρούν, χωρίς να το βάζουν κάτω.
Θέλουν, μπορούν και γνωρίζουν να προσφέρουν πολλά στη νέα τους πατρίδα. Κουβαλούν τη δική τους κούλτούρα, τις δικές τους παραδόσεις, τα ήθη και έθιμα, τον δικό τους και με βαθιές ρίζες πολιτισμό, την πλούσια ιστορία τους.
Οι ντόπιοι τους αγκαλιάζουν, τους στηρίζουν. Αυτοί ενσωματώνονται μαζί τους και γίνονται ένα, χωρίς πια να υπάρχουν διαχωρισμοί. Τους καλοδέχονται και τους ενθαρρύνουν να συμμετάσχουν στις κοινωνικές τους εκδηλώσεις, αφού και οι ίδιοι τις είχαν βιώσει με το δικό τους τρόπο και την ξεχωριστή τους αρχοντιά στις προγονικές τους εστίες. Πώς θα ήταν δυνατόν να σταθούν εμπόδιο ο ξεριζωμός τους και τα άλλα συνακόλουθα όπως η φτώχεια και τα τόσα άλλα δράματα, όταν οι ίδιοι δεν φταίνε και άλλοι τους ώθησαν σ’ αυτά;
Και τούτες τις χαρούμενες ημέρες της Αποκριάς, που οι Καστρινοί ξέρουν με το δικό τους τρόπο να τις γιορτάζουν, ακολουθούν ια αυτοί έχοντας φυσικά κάθε δικαίωμα. Τούτες οι μέρες στο Μεγάλο Κάστρο!.