Με το “Δι’ ευχών” το Σάββατο 30/6/2018 έπεσε και φέτος η αυλαία των εβδομαδιαίων λατρευτικών τελετών στη μνήμη των πρωτοκορυφαίων Αποστόλων Πέτρου και Παύλου και της Συνάξεως των Δώδεκα, όπως έχει ορίσει ο εόρτιος κύκλος της Εκκλησίας. Όσοι από μας βρεθήκαμε στη θορυβώδη παραλιακή της πόλης μας και ανάψαμε ένα κερί νιώσαμε αυτήν την περίεργη αίσθηση που προκαλεί το πολυδύναμο φορτίο του χρόνου, με τα ορατά και αόρατα «κύματά» του στα μάτια μας και στην ψυχή μας. Ειδικά με τις βυζαντινές χορωδίες που ακούστηκαν, τους κληρικούς και ιδία τους μοναχούς από την Μονή Επανωσήφη που κατ’ απόλυτη μοναστική τάξη λειτούργησαν, ο νους ρίγησε, συνειδητοποιώντας, όπως λέει ο ποιητής, «ότι δεν υποψιαστήκαμε ποτέ πόσο υπονομευμένη από θεότητα είναι η Γη».
Ο αναπαλαιωμένος, με την επιστημονική μέριμνα της αρμόδιας Εφορείας αρχαιοτήτων, Ναός, παραμένει ανοιχτός με την ανύστακτη φροντίδα της ενορίας του Αγίου Δημητρίου Λιμένος Ηρακλείου και την ενίσχυση των τουριστικών πρακτόρων Ηρακλείου τουλάχιστον κατά το θέρος, περιμένοντας την οργανωμένη αξιοποίησή του ως μείζονος (και λόγω μεγέθους)- εμβληματικού ιστορικού μνημειακού και λατρευτικού χώρου που κείται στο παραλιακό μέτωπο της πόλης. Ήδη κάποιες εκδηλώσεις που έχουν γίνει περιστασιακά (μουσικά έργα, χορωδιακές συναυλίες- επίκειται λειτουργία στις 22 Ιουλίου στα ρώσικα), με τον επανασυσταθέντα Σύλλογο Φίλων του Αγίου Πέτρου να προσπαθεί φιλότιμα, αποκαλύπτουν την τεράστια προοπτική και δυναμική που έχει αυτός ο χώρος σε μια πολυδιάστατη ασφαλώς διάδρασή του με την πόλη του Ηρακλείου. Ήδη έχει εκπονηθεί και παρουσιαστεί σχετική μελέτη από το περιώνυμο ΙΤΕ με ψηφιοποιημένη την εικαστική περιήγηση του επισκέπτη στην ιστορία του ναού και του ευρύτερου χώρου. Γι’ αυτό και θεωρώ πως είναι ευθύνη όλων μας, κατοίκων και φορέων της πόλης και της Περιφέρειας Κρήτης, να δεξιωθούμε αυτόν τον χώρο και να τον γνωρίσουμε.
Γιατί η τέλεια σύνταξη της άψυχης πέτρας, όπως αυτή με το μνημείο ορθώνεται στον αέρα από τον 13ο αιώνα, υποβάλλει και τη δική μας σύνταξη ως παρεπίδημων όντων με την ίδια τη ζωή και τα έργα πολιτισμού, χωρίς τούτο να σημαίνει νοσταλγικούς ακκισμούς και ιδεολογικές αγκυλώσεις προοδοπληξίας, προγονοπληξίας και θρησκευτικού φονταμενταλισμού. Ο πολιτισμός (και σε τούτον εντάσσεται και το θρησκευτικό φαινόμενο) είναι μια διαδικασία ανοιχτή, διαρκώς εν τω γεννάσθαι και τω γίγνεσθαι, αείρροη και συναρπαστική γι’ αυτά που κάθε φορά έχει να καταθέσει η εμπειρία του ανθρώπου στη βιοτή και τριβή του με τον κόσμο. Ας φανταστούμε αυτόν τον χώρο σε μια πολυεπίπεδη αναφορά υψηλών πολιτισμικών προδιαγραφών, με ορατόρια, περιοδικές εκθέσεις, συναυλιακές εκδηλώσεις, συνεδριακές συμβολές, διαλέξεις, αναγνώσεις, λατρευτικές τελετές.
Υπό την έννοια αυτή, μπορούμε να αντιληφθούμε τα πρόσθετα και συνδυαστικά ερεθίσματα του επισκέπτη αλλά και του κατοίκου αυτής της πόλης, ειδικά στην παραλιακή ζώνη, με τον ανακαινισμένο πια Μέγα Κούλε, τον πολλά υποχόμενο Άγιο Πέτρο, το κάλλιστον σε διάδραση ήδη με την τοπική και όχι μόνο κοινωνία Ιστορικό Μουσείο Κρήτης, την αποκαλυφθείσα πύλη Δερματά, την υπό ανάπλαση περιοχή της Αγίας Τριάδας, το πλούσιο Mουσείο Φυσικής Ιστορίας, σε ένα μοναδικό τόξο πολιτισμού και ιστορίας για την Περιφέρεια Κρήτης και ευρύτερα για τη νοτιοανατολική λεκάνη της Μεσογείου.
Το παραλιακό μέτωπο της πόλης διαθέτει λοιπόν μια τεράστια πολιτισμική και μνημειακή δυναμική, η οποία και θα πρέπει να στηριχτεί έτι περαιτέρω, στο πλαίσιο μάλιστα ενός θεσμικού συντονισμού. Έστω ως αντίστιξη στους μεταμεσονύχτιους εκκωφαντικούς θορύβους των ποικίλων μαγαζιών και στους αυθαίρετους και παραβατικούς ηχητικούς σχηματισμούς ανήσυχων νεολαίων του «Ευαγγελισμού» που παρτάρουν στον υπαίθριο χώρο του πρώην Ξενία κρατώντας συχνά άγρυπνη μια ολόκληρη πυκνοδομημένη αστική περιοχή, χωρίς να ιδρώνει το αυτί κανενός!
Είναι καιρός επομένως οι αρμόδιοι φορείς να μην αγνοήσουν τον “Άγιο Πέτρο” (με τον προσφιλή τρόπο των υποσχέσεων), αυτήν τη μεγάλη λαμπερή μνημειακή ψηφίδα που η Ιστορία εμπιστεύθηκε στην πόλη μας, αν θέλουν πραγματικά να συγκροτήσουν πληρέστερα τον ψηφιδωτό εαυτό της. Το μνημείο ίσταται με όλες τις συμπαραδηλώσεις του, παρελθόντος, παρόντος και μέλλοντος. Μένει να δείξουμε αν και εμείς «ιστάμεθα» καλώς. “Είναι καιρός”, όπως λέει ο ποιητής, “να είναι καιρός”!
Δημήτρης Περοδασκαλάκης, φιλόλογος