Αποχαιρετούμε σήμερα έναν αφανή ήρωα, έναν ακρίτα, ίσως τον τελευταίο, τον Δημήτρη τον Κονιό, τον Τσιριντάνη.
Ο Δημήτρης έπαιξε τη ζωή του κορόνα γράμματα υπερασπιζόμενος τα τρία ιδανικά που αναφέρονται στη μαντινάδα και ευτυχώς βγήκε νικητής.
Για να αναφερθεί κανείς σ’ όλη του τη ζωή, πρέπει να γράψει ολόκληρο βιβλίο. Εγώ θα περιοριστώ μόνο στις περιπτώσεις εκείνες της ζωής του που δείχνουν τον ηρωισμό του.
Ο Δημήτρης ο Κονιός ή Τσιριντάνης γεννήθηκε στα Ανώγεια Μυλοποτάμου το 1919. Έμαθε λίγα κολυβογράμματα και κοπέλι ακόμα ανέβηκε βοσκάκι στον Ψηλορείτη δίπλα σε γέρους μπαρουτοκαπνισμένους γεροβοσκούς. Τα βράδια στα μιτάτα άκουγε ιστορίες ηρωικές για τους ίδιους και για τους προγόνους.
Μ’ αυτά γαλουχήθηκε ο Δημήτρης και έδωσε υπόσχεση στον εαυτό του ν’ ανταποκριθεί και αυτός αν οι περιστάσεις το ζητήσουν. Και το έπραξε. Στην εφηβεία ευρισκόμενος ήρθε στα Φαβριανά μαζί με τα αδέρφια του και πήρανε ξεχαρτζιστό το κουράδι του συγγενή τους του Κονιδογιώργη, ο οποίος πέθανε σε νεαρή ηλικία αφήνοντας πίσω του μικρά κοπέλια. Εδώ τον βρήκε και η στράτευσή του.
Λόγω σωματικής διάπλασης, αντοχής και τόλμης κατετάγη στις δυνάμεις καταδρομών. Μετά την εκπαίδευσή του τοποθετήθηκε στην Κομοτηνή. Εδώ θέλω να προσέξετε την ημερομηνία 27 προς 28 Οκτωβρίου 1940. Επαναλαμβάνω: 27 προς 28 Οκτωβρίου 1940, μία με τρεις τα ξημερώματα είναι σκοπός στην πύλη του στρατοπέδου του.
Είναι η στιγμή που ο Ιταλός πρέσβης Γκράτσι ζητά από τον τότε πρωθυπουργό Ιωάννη Μεταξά την παράδοση της Ελλάδας για να πάρει την απάντηση του ιστορικού ΟΧΙ. Ξημερώνοντας ακούγονται εμβατήρια και ο πόλεμος με την Ιταλία έχει αρχίσει. Μετατίθεται αμέσως στην πρώτη γραμμή του αλβανικού μετώπου, όπου οι Έλληνες με μια ψυχή έδιναν των υπέρ πάντων αγώνα. Επί έξι μήνες διεξάγεται ο πόλεμος με νίκη των δυνάμεών μας.
Ο Δημήτρης υποφέρει από το στομάχι του και οδηγείται στο στρατιωτικό νοσοκομείο στα Γιάννενα.
Εδώ τον βρήκε και η οπισθοχώρηση. Κατορθώνει και έρχεται στην Κρήτη που έχει ήδη καταληφθεί από τα γερμανικά στρατεύματα. Έχουν δημιουργηθεί οι πρώτες αντιστασιακές οργανώσεις. Εδώ στα Καστελλιανά έχει δημιουργηθεί ο πρώτος αντιστασιακός πυρήνας με αρχηγό τον δικηγόρο Γεώργιο Κουτεντάκη.
Πληροφορηθέντες οι Γερμανοί για τη δράση του τον επικήρυξαν μαζί με άλλους 23. Σχετική κατάσταση έχω στο προσωπικό μου αρχείο. Κατορθώνει και φεύγει στη Μέση Ανατολή και τα ηνία αναλαμβάνει ο Κονιδοβασίλης. Εχει δίπλα του ένα δυνατό στήριγμα που λέγεται Τσιρντανοδημήτρης. Χωρίς αυτόν δε θα μπορούσα να καταφέρω ό,τι κατάφερα, δηλώνει μέτα την απελευθέρωση.
Στο λημέρι του Χαμέτη, τη βρύση πάνω από τη Σύμη, στα Λασιθιώτικα βουνά έχουν συλληθεί τρεις Ιταλοί στρατιώτες και πρέπει να μεταφερθούν στο λημέρι του Χούσακα, πάνω από το Δεμάτι. Την αποστολή αναθέτει ο Κονιδοβασίλης στο Δημήτρη. Πηγαίνει, παραλαμβάνει τους αιχμαλώτους και στο μέσον της διαδρομής πέφτει σε μπλόκο ανταρτών που δεν τον γνωρίζουν και προσπαθούν να τον αφοπλίσουν. Στη διαπίστωση της ταυτότητάς του χαιρετούν στρατιωτικά, υποκλίνονται και φέρνει σε πέρας την αποστολή. Ακολουθεί ο προγραμματισμός της ανατίναξης των γερμανικών αποθηκών καυσίμων στις Δαφνές. Οι σαμποτέρ που βρίσκονται στον Ψηλορείτη χρειάζονται ειδικά πιστόλια για το σκοπό αυτό. Καλεί και πάλι το Δημήτρη ο Κονιδοβασίλης δίνοντάς του τέσσερα ειδικά πιστόλια που έχουν έρθει στον Τσούτσουρο με όλα τα πυρομαχικά, να τα μεταφέρει στον Ψηλορείτη. Τα ζώνεται στη μέση του, περνά από δύσβατα μονοπάτια απογεύγοντας τα γερμανικά φυλάκια, φτάνει στον Ψηλορείτη και παραδίδει τα πιστόλια. Το ίδιο βράδυ ανατινάσσονται οι αποθήκες καυσίμων.
Στην επιστροφή του συναντιέται με το Μανόλη το Βρέντζο καβάλα σ’ ένα μουλάρι. Στη διαδρομή τους συναντούν μια γερμανική περίπολο. Αφήνουν το Βρέντζο να περάσει και τον Δημήτρη τον καθίζει ένας Γερμανός σ’ ένα χαράκι του βάζει το τουφέκι στον κρόταφο και του αποσπά το μοναδικό όπλο που είχε επάνω του. Ένα μαχαίρι. Μου διηγείται λέγοντάς μου: “Μπορούσα με την εκπαίδευση που είχα να του πάρω του κερατά το τουφέκι και να τον σκοτώσω. Σκέφτηκα όμως τις συνέπειες των κατοίκων της περιοχής και δεν το έκανα”. Σηκώνεται, φεύγει, αλλά μετά από 300 μέτρα μετανιώνει. Θέλει να γυρίσει να πάρει το μαχαίρι από το Γερμανό. Το θεώρησε ξεβράκωμα, όπως λέγεται. Με χίλια ζόρια τον συγκρατεί ο Βρέντζος και κατορθώνουν να επιστρέψουν.
Έτσι φτάνομε στην οπισθοχώρηση των Γερμανών και οι αντάρτικες ομάδες έχουν αυξηθεί και πιέζουν τους Γερμανούς προς το Ηράκλειο. Ο Δημήτρης βρίσκεται μόνος στη γέφυρα πριν από την Κνωσό, όταν βλέπει δύο γερμανικά αυτοκίνητα να προχωρούν προς το Ηράκλειο.
Αφήνει το πρώτο να περάσει και στο δεύτερο πετιέται στο δρόμο προτείνοντας το όπλο του. Το αυτοκίνητο σταματά, αφοπλίζει τον Γερμανό, ανεβαίνει στο φτερό του αυτοκινήτου και με νοήματα τον αναγκάζει να οδηγήσει προς το μέρος που βρίσκεται η ομάδα και τον παραδίδει.
Το όπλο αυτό το είχε ιερό κειμήλιο και μόλις πριν από λίγο καιρό εξέφρασε την επιθυμία να το παραδώσει στο Ιστορικό Μουσείο. Ήρθε ειδικός υπάλληλος, το παρέλαβε και τώρα βρίσκεται εκτεθειμένο στο β’ όροφο του Μουσείου με την επιγραφή: “Γερμανικό τυφέκιο (γράφει τον τύπο). Το απέσπασε από Γερμανό στρατιώτη ο αντιστασιακός Δημήτρης Ε. Κονιός ή Τσιριντάνης το φθινόπωρο του 1944. (Δωρεά Δημητρίου Κονιού)”.
Τελειώνει ο πόλεμος αλλά τα βάσανα του Δημήτρη δεν έχουν τελειωμό. Άρχισε δυστυχώς ο εμφύλιος σπαραγμός. Δεν μας έφταναν όλα τ’ άλλα, είχαμε και την εμφύλια σύρραξη. Εχει παντρευτεί εν τω μεταξύ την Αντωνία τη Σηφάκη.
Σε επανεξέταση των στρατιωτικών του εγγράφων διαπιστώνεται ότι δεν έχει συμπληρώσει τις στρατιωτικές του υποχρεώσεις και καλείται ξανά σε νέα κατάταξη. Εδώ αρχίζουν άλλες επικές διηγήσεις γεγονότων που δεν είναι δυνατόν να αναφερθούν σε ένα επικήδειο. Εσείς τα παιδιά του οφείλετε και έχετε υποχρέωση να τα καταγράψετε για να αποτελέσουν περγαμηνή για σας τους ίδιους, τα παιδιά σας και τα εγγόνια σας και να υπερηφανεύεστε για τον ήρωα πατέρα σας και τα εγγόνια για τον ήρωα πρόγονό τους.
Συνολικά η στρατιωτική θητεία του Δημήτρη ξεπέρασε τους 38 μήνες. Και αν προσθέσετε και την περίοδο της κατοχής φαντασθείτε πόση εμπόλεμη ζωή είχε αυτός ο άνθρωπος.
Δεν θέλω να επεκταθώ περισσότερο και ζητώ συγνώμη αν με την εξιστόρηση αυτών των γεγονότων σάς κούρασα.
Αγαπητέ Δημήτρη,
Θεώρησα υποχρέωσή μου να ανεβώ στον Ψηλορείτη και να πάρω λίγο χώμα να το εναποθέσω στο φέρετρό σου για να σου θυμίζει την καταγωγή σου και τα παιδικά σου χρόνια.
Πορεύου ήσυχος στην αιωνιότητα γιατί το χρέος σου το εξετέλεσες στο ακέραιο και με το παραπάνω.
Εμείς όλοι είμαστε ευγνώμονες για όλα όσα προσέφερες για την πατρίδα και όσο ζούμε θα σ’ έχομε στη σκέψη μας και στην καρδιά μας γιατί όπως επισημαίνει και η μαντινάδα:
Ζει κι ο νεκρός όταν γι’ αυτόν κάποιες καρδιές πονούνε
οι αναμνήσεις, ζωντανό πάντα τονέ κρατούνε.
Και τώρα σας καλώ όλους σας εντός και εκτός του ναού να αποχαιρετήσουμε τον Τσιρντανοδημήτρη με ένα δυνατό χειροκρότημα δείχνοντάς του την ευγνωμοσύνη μας.
Καλοτάξιδος στην αιωνιότητα Δημήτρη Κονιέ-Τσιρντανοδημήτρη.
Ξεχαρτζιστά οζά= Ζώα που παίρνει ο βοσκός από το σύνολο των ζώων που του έδωσαν να βόσκει.
*Από τον επικήδειο που
εκφωνήθηκε στην κηδεία του
Κάτω Καστελλιανά, 19 Ιουνίου 2019
* Ο Αντώνης Κουτεντάκης είναι συνταξιούχος δάσκαλος