Η Τετάρτη 17 Ιανουαρίου, ημέρα του Αγίου Αντωνίου, ήταν πλούσια σε συναισθήματα και εμπειρίες για όσους είχαμε την ευλογία να βρεθούμε προσκεκλημένοι στο παραπάνω προσκύνημα και στην συνακόλουθη σημαντική ημερίδα οργανωμένη με ευθύνη του Δήμου Ηρακλείου και του Πολιτιστικού Συλλόγου Άνω Ασιτών. Με παρέλαβαν από το Ηράκλειο ο κουμπάρος μας Γιώργος Πλουμάκης και ο Γιάννης Δαφέρμος, σύγαμπροι μεταξύ τους. Η μέρα ήταν καλή και η διαδρομή μοναδική.
Περάσαμε τις Βούτες και τον Άγιο Μύρωνα, διασχίσαμε την Πυργού και φτάσαμε στις Κάτω και τις Άνω Ασίτες, τον τελικό μας προορισμό. Πράσινο παντού. Είχες την αίσθηση -ή μάλλον τη βεβαιότητα- ότι τα χόρτα άνοιγαν ακόμη πιο πολύ τους πόρους των φύλλων τους για να διεισδύσει βαθύτερα η πρωινή δροσούλα και ο πλούσιος ζωοδότης ήλιος που έκανε εμφατική την παρουσία του.
Ο Ψηλορείτης μπροστά μας ύψωνε τους τεράστιους όγκους του γυμνός και περήφανος. Διασχίσαμε τις Άνω Ασίτες και μέσα από μικρές ατραπούς βρεθήκαμε μπροστά σε ένα μικρό πλάτωμα στο οποίο χώρεσαν διπλάσια και τριπλάσια αυτοκίνητα, έτσι για να μην στερηθεί κανείς το ιερό προσκύνημα.
Κατηφορίζοντας στα σκαλοπάτια του φαραγγιού βρίσκεσαι σύντομα στην ταπεινή εκκλησούλα του Αγίου. Ανυποψίαστη σχεδόν η ύπαρξή της μέσα στους ογκώδεις βράχους, στα υπεραιωνόβια πλατάνια, στην πλούσια βλάστηση και τους κισσούς.
Και το πλατάγισμα του νερού στο βάθος του φαραγγιού, η πιο εξαίσια μουσική για την περίσταση. Και είναι να απορεί κανείς πώς κατάφεραν αυτοί οι αυτοδίδακτοι τεχνίτες να κτίσουν το μικρό αυτό εκκλησάκι. Στην πρώτη του θέαση τον εκλαμβάνει κανείς ως έναν τοίχο για αντιστήριξη του καταρρέοντος βράχου. Κι όμως βράχος και εκκλησία συνυπάρχουν εκεί επί πέντε και πλέον αιώνες στηρίζοντας ο ένας τον άλλον, χέρι με χέρι.
Τόσος μόχθος, τόση αγωνία και τόση προσπάθεια για να οικοδομηθεί ο μικρός αυτός σπηλαιώδης ναΐσκος εκεί στο χείλος του φαραγγιού υπό την απειλή του επικρεμάμενου ογκωδέστατου βράχου. Και διερωτάται κανείς, αλήθεια είναι η τέχνη των πρώτων αυτών μαστόρων της εποχής που στέριωσε το ναό ή η στέρεη πίστη των αληθώς πραγματικών Χριστιανών που τον στηρίζει μέχρι σήμερα; Και η παρουσία αυτών των Χριστιανών, παρά τους χαλεπούς καιρούς, δεν έχει εκλείψει φαίνεται από τις Άνω Ασίτες! Το βλέπει κανείς στη μέριμνα του ναΐσκου.
Με τόσο φυλλορρόημα τέτοια εποχή τα ξερά και μισοσαπισμένα φύλλα θα μπορούσαν να γεμίσουν φορτηγό. Αλλά η αγάπη των πιστών του Πολιτιστικού Συλλόγου για τον δικό τους Άγιο, τα μάζεψε όλα. Δεν άφησε ούτε ένα. Τα σκαλοπάτια καθαρά να μη γλιστρήσει κανείς και οι λιγοστοί δρομίσκοι με το παραπλήσιο πλάτωμα σκουπισμένα όλα, όπως ταιριάζει στη χάρη και την αγάπη του δικού τους Αγίου!
Μικρός ο ναΐσκος. Το μέγεθός του δεν επιτρέπει να παραμείνουν μέσα σε αυτόν παρά ελάχιστοι πιστοί. Μάλλον οι λιγότερο υγιείς. Όχι μόνο για την ικεσία προς τον Άγιο -αυτός ακούει από όπου κι αν επικαλεσθείς τη χάρη Του- αλλά και για προστασία από την πολλή υγρασία και το ελαφρό αεράκι που, παρά τις ευνοϊκές συνθήκες, δεν έπαυσε να μας στέλνει τα φυσηματάκια του.
Και δεν είπε κανείς, ούτε ο εφημέριος, ούτε έτερος ουδείς, ποιος θα μείνει μέσα και ποιος έξω. Λειτούργησε αυθόρμητα η αρχοντιά της κοινότητας και η αγνή αρχοντιά έχει τη δική της γλώσσα. Κι αυτή τη γλώσσα της αρχοντιάς φαίνεται πως την διασώζουν ακόμη στις Άνω Ασίτες, πιστεύω και στα άλλα χωριά της Κρήτης.
Παραπέρα δεν εγγυώμαι. Εκεί ορίζονται όλα από το χρήμα. Εδώ βιώνεις ακόμη Παπαδιαμαντικές σκηνές. Με την επίσκεψή μου αυτή είναι σαν να διάβασα και πάλι πολλές σελίδες και αντίκρισα πολλές εικόνες από το έργο του κυρ Αλέξανδρου.
Μεγάλη ήταν η συγκίνησή μου όταν είδα τα δυο αρνιά δεμένα έξω από την μικρή εκκλησούλα, προσφορά των πιστών για να κληρωθούν υπέρ της εκκλησίας. Γνήσια Παπαδιαμαντική εικόνα συνήθης άλλοτε και στα πανηγύρια της Κρήτης. Να πάνε κι εφέτος καλά τα πράματα να έχει κι ο Άγιος το μερτικό του!
Κι όταν ο Παππά-Κωστής βγήκε έξω με υψωμένο το ιερό Ευαγγέλιο να ευλογήσει τους άρτους, εκεί «ήταν όλα τα λεφτά!» Πέρα από την καλή εορταστική διάθεση και την αδελφική συγκαταβατικότητα που απέπνεαν τα λιγοστά του λόγια ήταν φανταστικός ο τρόπος και η ελαφρά χιουμοριστική διάθεση αλληλεπίδρασης με το ποίμνιό του. Άξιος πάτερ μου!
Φαίνεται πως και τα αθώα αρνιά αντιλήφθηκαν αυτό το πνεύμα αγάπης και άρχισαν κι αυτά να βελάζουν σαν να έλεγαν «παππά πες κάτι και για μας». Εξαίσια εικόνα βγαλμένη κι αυτή από τα αναγνώσματα του Παπαδιαμάντη. Πλούσια η προσφορά σε άρτους που φαίνεται να κόπηκαν όλοι χάριν των πιστών. Με την απόλυση της θείας λειτουργίας ο Πολιτιστικός Σύλλογος και πάλι παρών. Είχε ετοιμάσει για κάθε πιστό το δικό του πιάτο με αλμυρές (τυροπιτάκια κλ.π.) ή γλυκιές λιχουδιές, άφθονες για όλους.
Όμως, το θέμα δεν τέλειωσε εδώ. Όπως προαναφέρθηκε η νέα δημοτική αρχή Ηρακλείου ήταν παρούσα και αυτό το θεωρώ ως ένα άριστο ξεκίνημα του νέου Δημάρχου κ. Καλοκαιρινού. Είναι πολύ σημαντικό δηλαδή ότι με το ξεκίνημα της θητείας του ο νέος Δήμαρχος δείχνει το έντονο ενδιαφέρον του για την ύπαιθρο. Πιο συγκεκριμένα η Αντιδήμαρχος Πολιτισμού κ. Ειρήνη Παπαδάκη-Σκαλίδη και η Αντιδήμαρχος Εθελοντισμού κ. Φιλαρέτη Δαφέρμου-Χρονάκη, η οποία γεννήθηκε και μεγάλωσε στις Άνω Ασίτες είχαν οργανώσει μια καταπληκτική ημερίδα με θέματα που αφορούν άμεσα τις Ασίτες και την ευρύτερη περιοχή.
Πρώτος ομιλητής ο γνωστός μας Θεολόγος Καθηγητής Νίκος Κοπιδάκης ιδιοκτήτης του Παγκρητίου. Με τον Νίκο συνυπηρετήσαμε ως καθηγητές στην Παιδαγωγική Ακαδημία Ηρακλείου και γνωρίζω την ποιότητα και το μεγαλείο της ψυχής του. Με σαφήνεια και εμβρίθεια ανέπτυξε την χριστιανική δράση και την προσφορά «Αντωνίου του μεγάλου και καθηγητού της ερήμου», όπως αποκαλείται στα εκκλησιαστικά Γράμματα. Αναφέρθηκε κατόπιν στο ιστορικό εκκλησάκι του Αγίου και την ταύτιση της μικρής κοινωνίας του χωριού με την ιστορική αυτή εκκλησία.
Ακολούθως ο κ. Μανώλης Αβραμάκης μίλησε για τη χλωρίδα της Κρήτης και αναφέρθηκε ιδιαίτερα στον Ψηλορείτη. Ακολούθησε ο Έφορος Γεωποικιλότητας του Μουσείου Φυσικής Ιστορίας Χαράλαμπος Φασουλάς πρόεδρος παγκόσμιου Γεωπάρκου της Ουνέσκο ο «Ψηλορείτης». Ανέλυσε τους σκοπούς του θεσμού και εξήγησε γιατί περιλαμβάνονται σε αυτό οι Ασίτες. Μπράβο τους, όλοι βαθείς γνώστες του αντικειμένου. Και φυσικά δεν είναι τυχαίο που όλοι μείναμε βαθειά ικανοποιημένοι από την ημερίδα και πλούσιοι από τα βιώματα της παράδοσης που ζήσαμε. Πλούσια μέρα σε γνώσεις και συναισθήματα.
Τελειώνοντας επιθυμώ να τονίσω ότι η μελέτη του τόπου μας και η αναψηλάφηση στις ρίζες μας αποτελούν τον καλύτερο τρόπο για να αντισταθούμε στην ορμητική επέλαση της παγκοσμιοποίησης, όχι για να κλειστούμε στο καβούκι μας και να ζήσομε αποκομμένοι από την Ευρώπη και τον κόσμο, όπως ενδεχομένως διατείνονται κάποιοι.
Σκοπός είναι να μπορούμε να εμβαπτίζομε τις εισαγόμενες ιδέες και αντιλήψεις στα δικά μας βιώματα και αξίες και να τους προσδίδομε το δικό μας πολιτισμικό χρώμα πριν τις υιοθετήσομε και τις αποδεχθούμε. Με την έννοια αυτή η συμμετοχή του Δήμου με τις δύο γυναίκες Αντιδημάρχους που είχαν όλη την πρωτοβουλία και την ευθύνη της διοργάνωσης, την κ. Φιλαρέτη Δαφέρμου-Χρονάκη και την κ. Ειρήνη Παπαδάκη-Σκαλίδη αποτελεί και μεγάλη εθνική προσφορά και ευχόμαστε να έχει συνέχεια.
* Ο Ι.Ε. Πυργιωτάκης είναι ομότιμος καθηγητής-πρ. αντιπρύτανης Πανεπιστημίου Κρήτης, Επίτιμο μέλος του Φιλολογικού Συλλόγου ΠΑΡΝΑΣΣΟΣ, μέλος της Εθνικής Εταιρείας Ελλήνων Λογοτεχνών