Είθισται, στην εναρκτήρια ομιλία του κάθε πολιτικός να αφήνει πίσω τα λεχθέντα προεκλογικά και να ενώνει όλους τους πολίτες της χώρας. Η δεύτερη ορκωμοσία του Ντόναλντ Τραμπ, όμως, παρέκκλινε αυτού του κανόνα, παραμένοντας όμως πιστός στην παράδοση.
Ο μόνος από τους προκατόχους του που αναφέρθηκε ο Τραμπ, εκτός από το να στηλιτεύσει την κυβέρνηση του απερχόμενου Τζο Μπάιντεν, ήταν ο Ουίλιαμ ΜακΚίνλεϊ (1843-1901), κατ’ αυτόν, «ένας σπουδαίος πρόεδρος».
Ο ΜακΚίνλεϊ, ήταν ο 25ος πρόεδρος των ΗΠΑ, από τον Μάρτιο 1887 έως τη δολοφονία του, τον Σεπτέμβριο 1901, που οδήγησε το έθνος σε νίκη στον Ισπανοαμερικανικό πόλεμο, ενώ αύξησε κατακόρυφα τους φορολογικούς δασμούς ώστε να προωθήσει την αμερικανική βιομηχανία.
Η αναφορά έγινε σε ένα απόσπασμα για την αποκατάσταση του ονόματος του 25ου προέδρου αναφορικά με το όρος Ντενάλι, που συνδυάζει κάποιες εμμονές του Τραμπ. Το όρος Ντενάλι ή ΜακΚίνλεϊ, να σημειώσουμε, στην Αλάσκα είναι η ψηλότερη κορυφή (6.194 μέτρα) των ΗΠΑ και της Βόρειας Αμερικής.
Ωστόσο, εδώ υπάρχει μια περίεργη ιστορία, αφού στα τέλη της δεκαετίας του 1890, ένας χρυσωρύχος το ονόμασε ‘ΜακΚίνλεϊ’ για να προσδώσει πολιτική στήριξη στον τότε πρόεδρο Ουίλλιαμ ΜακΚίνλεϊ.
Όμως στις 30 Αυγούστου 2015, λίγο πριν την προεδρική επίσκεψη στην Αλάσκα, ανακοινώθηκε ότι ο Μπαράκ Ομπάμα θα επαναφέρει το όνομα Ντενάλι ως επίσημο όνομα του όρους, και τελικά τώρα, στις 20 Ιανουαρίου 2025, ο Ντόναλντ Τραμπ υπέγραψε εκτελεστικό διάταγμα το οποίο επανέφερε την ονομασία ‘όρος ΜακΚίνλεϊ’, γεγονός που αναιρεί την προηγηθείσα ενέργεια του Δημοκρατικού Ομπάμα.
Αλλά ο φόρος τιμής του Τραμπ στον Ρεπουμπλικάνο ΜακΚίνλεϊ, δεν τελείωσε εκεί. Ο ΜακΚίνλεϊ που ορκίστηκε πρόεδρος το 1897, προήδρευσε στις διαπραγματεύσεις που έδωσαν γένεση στη Διώρυγα του Παναμά. Προτιμούσε τους δασμούς ως τρόπο χρηματοδότησης της κυβέρνησης και προστασίας της εγχώριας βιομηχανίας.
Ο πρόεδρος Τραμπ, με τη σειρά του, δεικνύει περίεργη εμμονή με τη διώρυγα του Παναμά. Πιστεύει ότι οι όροι της συνθήκης που υπογράφηκαν με την παραχώρησή της στη χώρα υποδοχής, έχουν παραβιαστεί και ότι ελέγχεται από την Κίνα, παρά το γεγονός ότι κάτι τέτοιο δεν ισχύει απόλυτα, αν και η κινεζική κυβέρνηση έχει αποκτήσει σχετική επιρροή στον Παναμά.
Η φράση που τράβηξε περισσότερο την προσοχή στην ομιλία, τουλάχιστον για όσους έχουν συνηθίσει έναν Αμερικανό πρόεδρο που σέβεται την κυριαρχία άλλων χωρών, ήταν η εξής: «την παίρνουμε πίσω» (we are taking it back). Η συνθήκη παραχώρησης της διώρυγας του Παναμά καταρτίστηκε κατά τη διάρκεια της προεδρίας του Τζίμι Κάρτερ, το 1977.
Ακόμη και τότε οι Ρεπουμπλικάνοι αντιτάχθηκαν στην ενέργεια, ως αντιπατριωτική προδοσία. Στον Παναμά, όπου η 82η Αερομεταφερόμενη Μεραρχία εισέβαλε τον Δεκέμβριο 1987, αυτή η φράση ακούγεται πιο απειλητική από όσο πολλοί αντιλαμβάνονται. Το ίδιο και η συζήτηση για εδαφική επέκταση, ένα θέμα που κανένας πρόεδρος δεν έχει ακολουθήσει για πάνω από έναν αιώνα.
Ο τελευταίος που αύξησε σημαντικά την έκταση της Αμερικής, τυχαίνει ξανά να είναι ο Ουίλλιαμ ΜακΚίνλεϊ. Εδάφη όπως η Κούβα, η Χαβάη και οι Φιλιππίνες προστέθηκαν στο σώμα της Αμερικής κατά τη θητεία του, τις τελευταίες ως συνέπεια νίκης επί της Ισπανίας.
Ξανά για τον Τραμπ το νόημα της εδαφικής επέκτασης είναι σαφές, όπως και το πεπρωμένο της χώρας να υψώσει τη σημαία της στον εξωγήινο Άρη, ώστε η Αμερική να γίνει και πάλι «ένα έθνος που μεγαλώνει» (a growing nation)!
Ερχόμενοι στο σήμερα, οι μεγαλύτερες προκλήσεις της αμερικανικής εξωτερικής πολιτικής είναι ο ανταγωνισμός με την Κίνα, οι συγκρούσεις και η αστάθεια στη Μέση Ανατολή, η εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία, και όχι τα τέλη που πληρώνουν τα αμερικανικά πλοία στον διάπλου της διώρυγας. Αλλά ο Τραμπ αναφέρθηκε στην Κίνα μόνο αναφορικά με τη διώρυγα.
Η Μέση Ανατολή ακούστηκε σε σχέση με τους ομήρους, δεν ανέφερε την Ουκρανία, παρά μόνο για να υπαινιχθεί ότι η Αμερική παρέχει απεριόριστη χρηματοδότηση για προστασία ξένων συνόρων, ενώ δεν υπερασπίζεται τα δικά της, υποστηρίζοντας έτσι ότι εκατομμύρια εγκληματίες μετανάστες περνούν στη χώρα. Αλλά τι εννοεί με το να πάρει πίσω τη διώρυγα είναι άγνωστο!
Το ίδιο ισχύει και για τους δασμούς, όπου η κοσμοθεωρία του συμπίπτει με εκείνη του ΜακΚίνλεϊ, που υπέγραψε νόμο το 1897, αυξάνοντας τους δασμούς πάνω από το 50%, ώστε όπως είπε για να διατηρηθεί η εγχώρια αγορά για τους Αμερικανούς κατασκευαστές. Μετά τη δολοφονία του ΜακΚίνλεϊ από έναν αναρχικό, η προσέγγιση για την προστασία της παραγωγής συνδέθηκε με το Δημοκρατικό Κόμμα.
Η φόρμουλα του ΜακΚίνλεϊ συνδύαζε αυτό που σήμερα θεωρείται ‘αριστερή’ πολιτική, αλλά με εγγύτητα στις μεγάλες επιχειρήσεις που συνδέονται με τη ‘δεξιά’ πολιτική. Ο Τραμπ, τελικά, όπως και ο ΜακΚίνλεϊ, τα επαναφέρει όλα στο Ρεπουμπλικανικό Κόμμα.
Η ορκωμοσία του είχε περίοπτες θέσεις για τους Τζεφ Μπέζος, Έλον Μασκ και Μαρκ Ζούκερμπεργκ, οι οποίοι πρόσφεραν πολλά, ανακοινώνοντας την άφιξη νέας χρυσής εποχής. Αλλά σε ό,τι αφορά τους δασμούς, την εδαφική επέκταση και την εμμονή με τον Παναμά, αυτό που φαίνεται να επιθυμεί είναι επιστροφή σε άλλη εποχή.
Θα φορολογήσουμε τις ξένες χώρες για να πλουτίσουμε τους πολίτες μας, είπε. «Θα είναι τεράστια χρηματικά ποσά που θα εισρέουν στο δημόσιο ταμείο μας, προερχόμενα από ξένες πηγές».
Και εδώ είναι ακόμη ασαφές τι θα κάνει στην πραγματικότητα ο Τραμπ! Για την ώρα, είναι ο πρώτος πρόεδρος σε περισσότερα από εκατό χρόνια που ζήτησε νέα αμερικανική επικράτεια, συμπεριλαμβανομένου του Άρη και πετάει τα στυλό στο πλήθος, αφού έχει εν τω μεταξύ υπογράψει τα σχετικά εκτελεστικά διατάγματα!
Ο Γεώργιος Νικ. Σχορετσανίτης είναι τέως διευθυντής Χειρουργικής και συγγραφέας