1.
Α. Κατά τον Κωνσταντίνο Καραμανλή το 1976 στη Βουλή ανήκουμε στη Δύση, ενώ κατά τον Ανδρέα Παπανδρέου σε απάντηση η Ελλάδα ανήκει στους Έλληνες, δανειζόμενος τη φράση του Κεμάλ ότι η Τουρκία ανήκει στους Τούρκους.
Ο Καραμανλής εξήγησε ότι μία μικρή χώρα πρέπει να ανήκει σε κάποιο συνασπισμό κρατών για προστασία της με αιτία συμφέροντα, ιστορία, πολιτισμό και επομένως για την Ελλάδα είναι συμφέρον να ανήκει σε συνασπισμούς της Δύσης, λόγος για τον οποίο έβαλε την Ελλάδα στην τότε Ε.Ο.Κ. Ο Αντρέας αντέτεινε την αξία της αυτοστήριξης (αυτονόητο, που όμως δεν συνοδεύτηκε από ουσιαστική εγχώρια πολεμική βιομηχανία, αναλωθείσα μάλλον σε κομματική βιομηχανία) και της πολυδιάστατης εξωτερικής πολιτικής, που όμως στην πορεία όλο και στρεφόταν προς τη μεριά Καραμανλή.
Β. Ο μεν Καραμανλής έβγαλε για λίγο την Ελλάδα από το στρατιωτικό σκέλος του ΝΑΤΟ λόγω της εισβολής της Τουρκίας στην Κύπρο το 1974,ενώ ο Αντρέας από το αρχικό σύνθημα Ε.Ο.Κ. και ΝΑΤΟ το ίδιο Συνδικάτο, την ειδική σχέση με την Ε.Ο.Κ. όπως της Νορβηγίας και έξω οι βάσεις του θανάτου, ευθύς αμέσως, και από τις πρώτες δηλώσεις του το βράδυ των εκλογών του 1981 ότι δεν θα βάλει την Ελλάδα σε περιπέτειες, έδωσε το στίγμα της όλο και δυτικότερα πορείας του.
Ξεσπάσματα της πρώτης επίσκεψης δυτικού ηγέτη στον πρόσφατο δικτάτορα της Πολωνίας στρατηγό Γιαρουζέλσκι, τα μετά από πίεση και διαπραγμάτευση ολοκληρωμένα μεσογειακά προγράμματα από την Ε.Ο.Κ. (σαφής επιτυχία μεν, κακή ανάλωση δε), η προνομιακή σχέση με τους Παλαιστινίους και τον Γιάσερ Αραφάτ, που ανθρωπιστικά ήταν ορθή, σε Αραβικές όμως επενδύσεις μηδενική και γεωπολιτικά αναποτελεσματική,το κίνημα για την ειρήνη των έξι και κάποιες διεθνείς πρωτοβουλίες όπως για το Τσαντ μεταξύ Σουδάν και Γαλλίας-Λιβύης, κάποια μικρή προσπάθεια προμηθειών στρατιωτικού εξοπλισμού και πέραν των Η.Π.Α. δεν άλλαξαν την ουσία, διότι και ο Κων. Καραμανλής προμηθεύτηκε τα άρματα (ΤΑΝΚΣ) ΛΕΟΠΑΡΝΤΣ, όπως και κάποια υποβρύχια από την τότε Δυτική Γερμανία, σταθερό προμηθευτή υποβρυχίων μας μέχρι σήμερα.
Το 7 προς 10 της δωρεάν στρατιωτικής βοήθειας παλαιού εξοπλισμού προς Ελλάδα και Τουρκία από τις Η.Π.Α. παρέμεινε, η συμφωνία για τις αμερικανικές βάσεις ουδέποτε καταγγέλθηκε,η παραμονή στην Ε.Ο.Κ. ουδέποτε αμφισβητήθηκε όπως επίσης στο ΝΑΤΟ.
Υπήρξε όμως η επιτυχής και μεγάλης σημασίας προσέγγιση του Αντρέα προς τη Σερβία του Σλόμπονταν Μιλόσεβιτς και η ενεργής ετοιμότητα στρατιωτικής στήριξης της τελευταίας προς την Ελλάδα κατά την κρίση του 1987 με την κάθοδο στο Αιγαίο του ΣΙΣΜΙΚ, ερευνητικού σκάφους της Τουρκίας.Ήταν και ο μόνος ξένος ηγέτης στην κηδεία του Αντρέα.
Η συνέχεια από τους ακολουθήσαντες πρωθυπουργούς ήταν ουσιωδώς ίδια ως προς την Ευρωπαϊκή Ένωση και το ΝΑΤΟ, αλλά ακόμα και ως προς τη σχέση της Ελλάδας με τις Η.Π.Α.
Δεν ήταν κάτι άλλο από την εφαρμογή της συνδεδεμένης με τη Δύση πολιτικής του Ελευθερίου Βενιζέλου και μάλιστα με την αποστολή το 1919 23.000 Ελλήνων στρατιωτών στην άτυχη εκστρατεία στην Κριμαία και σε όλη την Ουκρανία κατά των Μπολσεβίκων και υπέρ των αντιπάλων του εμφυλίου πολέμου Μενσεβίκων, μαζί με στρατό των νικητών στον Α΄Π.Π. και κατ’ ουσία μόνο των Γάλλων.
Πάντα όμως κινήσεις στρατιωτικού χαρακτήρα έχουν και τα αρνητικά τους στοιχεία. Τότε με την καταδίωξη και εκδίωξη των Ελλήνων της Κριμαίας,τη στρατιωτική ενίσχυση του Κεμάλ κατά των Ελλήνων στη Μικρά Ασία,σήμερα με ενίσχυση του Ερντογάν με πυρηνικό εργοστάσιο και τους S-400.
Μεγαλύτερο αντίβαρο στο ισοζύγιο η αρχική και πριν την επιστροφή του Κωνσταντίνου βοήθεια των ΑγγλοΓάλλων στη Μικρά Ασία,οι δηλώσεις των Η.Π.Α. για το Αιγαίο πρότινος και η αμυντική συνεργασία με τις Η.Π.Α. και τη Γαλλία,πέραν της σαφούς δήλωσης Μακρόν υπέρ των δικαίων της Ελλάδας και παρέμβασης σε περίπτωση ανάγκης (κάποιο σχετικό ρόλο παίζει το αεροπλανοφόρο Ντε Γκώλ στην Ανατολική Μεσόγειο). Γνωστή άλλωστε η σταθερή φιλία με τη Γαλλία και η βοήθειά της έστω και για τα συμφέροντά της – στην ίδια όμως κατεύθυνση με αυτά της Ελλάδας – ακόμα και κατά του Ιμπραήμ στην Πελοπόννησο υπό το στρατηγό Μαιζών.
2.
Α. Πάντοτε από την Αντιπολίτευση τα βέλη στρεφόντουσαν κυρίως κατά των Η.Π.Α. και του ΝΑΤΟ απηχώντας και εκφράζοντας σε μεγάλο βαθμό το λαϊκό αίσθημα ή την πλειοψηφία των οπαδών της,που εκφραζόταν μαζικά με πορείες διαμαρτυρίας προς την Αμερικανική Πρεσβεία.
Ο έντονος αντιαμερικανισμός βασιζόταν κυρίως στο ρόλο των Η.Π.Α. στην επιβολή δικτατορίας το 1967 από τη Χούντα των Συνταγματαρχών(παραδοχή δημόσια του τότε Προέδρου Μπιλ Κλίντον), στην ανοχή και προφανή υπό τον <<μάγο της διπλωματίας>> Χένρυ Κίσιγκερ στήριξη στην εισβολή του Αττίλα στην Κύπρο,στη σχέση με το Παλάτι προδικτατορικά και στην παραίτηση του Γεωργίου Παπανδρέου,μέχρι το περίφημο από τον Παναγιώτη Κανελλόπουλο προς τον Αμερικανό στρατηγό Βαν Φλίτ το 1946 παρουσιάζοντας άγημα υποδοχής και λέγοντας<< ΣΤΡΑΤΗΓΕ ΙΔΟΥ Ο ΣΤΡΑΤΟΣ ΣΑΣ>>,ενώ δεν αγνοείται και ο ρόλος της Αγγλίας και ειδικά του Τσώρτσιλ στην εξώθηση στον εμφύλιο πόλεμο,που ακόμα στοιχίζει στην Ελλάδα με τον άγονο και αναιτιολόγητο πλέον ανοικτό ή υφέρποντα Εθνικό διχασμό.
Β. Όμως κατά τα μεταπολεμικά του Α΄Π.Π. χρόνια δεν θα μπορούσε να στηριχτεί εκ διαμέτρου αντίθετη συμπάθεια προς την ΕΣΣΔ και τη διάδοχο Ρωσία,αφού ουδέποτε η τελευταία στάθηκε εμφανώς ή αφανώς υπέρ της Ελλάδας και τούτο βέβαια εκ του λόγου της πρόσδεσης της Ελλάδας στο άρμα της Δύσης ως αποτέλεσμα και απότοκο και της συμφωνίας της Γιάλτας για τη διαίρεση της Ευρώπης μεταξύ Ρούσβελτ ,Τσώρτσιλ και Στάλιν,γεγονός που φάνηκε ξεκάθαρα και κατά τον εμφύλιο πόλεμο 1946-1949 και μεταγενέστερα.
Γ.Συνεπώς τα μύχια εχθρικά αισθήματα προς τις Η.Π.Α. και το ΝΑΤΟ είναι μεν δικαιολογημένα,μη δικαιολογημένη όμως η συμπάθεια προς τη Ρωσία,μη αρκούσης της κοινής θρησκείας και των χωριστών όμως εκκλησιών και Πατριαρχείων.
Εξίσου όμως αιτιολογημένη είναι με τα όποια μειονεκτήματα και προβλήματα η ένταξη και παραμονή στην Ε.Ε. και στο ΝΑΤΟ (κατά βάση Η.Π.Α. ΑΓΓΛΙΑ)με την προσδοκία της βελτίωσης της στρατιωτικής,γεωπολιτικής και οικονομικής στήριξης μέσω των δύο οργανισμών ως μόνης δυνατής λύσης για την Ελλάδα.
Λύση άλλη, θετική, καθαρή, χωρίς τίμημα, και με μέλλον ούτε υπήρξε, ούτε υπάρχει με τόσο δύσκολη γειτονία προς χώρες ευμετάβλητες,με κακή προϊστορία,με αμφίβολη φιλία και με προφανή από την Τουρκία εδαφική σε βάρος της Ελλάδας αμφισβήτηση και (τουλάχιστον) οικονομική διεκδίκηση.
Δ. Τυπικά το ΑΝΗΚΟΜΕΝ ΕΙΣ ΤΗΝ ΔΥΣΙΝ δείχνει μία σχέση υποταγής και δουλικότητα. Όμως από την άλλη και επί της ουσίας δεν αγνοείται το άνοιγμα του Καραμανλή στα Βαλκάνια και ειδικά προς τη Βουλγαρία ήδη μετά το 1960, αλλά και η επίσκεψή του στην Κίνα και στην ΕΣΣΔ, καθώς και το πιο σπουδαίο, η νομιμοποίηση του ΚΚΕ.Ένα μέσο όρο Καραμανλή-Αντρέα θα μπορούσα να θεωρήσω τον πλέον επιτυχημένο και αυτός εκφράζεται στις σχέσεις μας με τη Γαλλία, για τις οποίες δεν μπορούν να έχουν αντίρρηση οι Η.Π.Α.
- Προκειμένου για τον πόλεμο σήμερα στην Ουκρανία:
Είναι ξεκάθαρο ότι η ούτως ή άλλως αρνητική από πολλών ετών εξωτ. πολ. της Ρωσίας-ΕΣΣΔ προς την Ελλάδα δεν εξαρτάται από το ζήτημα αυτό, καθ’ότι επουσιώδες και με δεδομένη τη θέση της Ελλάδας πάντοτε σε δυτικούς συνασπισμούς και όργανα.
Το ερώτημα επομένως τι αρνητικό αποφέρει έναντι της Ρωσίας η ελαχίστη στρατιωτική βοήθεια της Ελλάδας προς την Ουκρανία πέραν του τουρισμού το καλοκαίρι δεν έχει ιδιαίτερη αξία. Αξία έχει τι θετικό αποφέρει. Ξεκάθαρη θέση κατά της Ρωσίας σαφώς. Και η ξεκάθαρη θέση τι αποφέρει; Συμμετοχή στην ανακατασκευής μιάς ελεύθερης Ουκρανίας;
Μεγαλύτερη ευρωπαϊκή και Αμερικανική συνδρομή; Πού και πώς; Έναντι της Τουρκίας; Που και πως; Όχι βέβαια με τη μη προμήθεια στην Τουρκία μετά δέκα χρόνια των F-35 και πάντως αυτό προηγήθηκε κατά πολύ της εισβολής στην Ουκρανία ως κύρωση για την προμήθεια των S-400 από τη Ρωσία. Έναντι του δημοσίου χρέους μας; Πώς και πότε; Έχω και με βάση τα ερωτήματα αυτά την άποψη ότι δεν αλλάζει κάτι ουσιώδες. Ούτε εμφανώς θετικά, ούτε ιδιαιτέρως αρνητικά.
Εξ άλλου σταθερή έστω και σχετικά μικρή συμβολή είχε η Ελλάδα πολλές φορές σε κρίσιμα στρατιωτικά πεδία, όπως με υγειονομική μονάδα στο Αφγανιστάν, με πλοίο συνοδείας στο Ιράκ και με τη βάση της Σούδας λίαν υποστηρικτική, με την παροχή διαδρόμου στη Βόρεια Ελλάδα για δυνάμεις του ΝΑΤΟ προς τη Γιουγκοσλαβία κλπ.
Άλλη πολιτική είτε στην Ε.Ε. είτε στο ΝΑΤΟ δεν γίνεται. Δηλαδή μέσα, αλλά και τελείως έξω δεν μπορείς να έχεις και το ΝΑΤΟ για τους μετανάστες στο Αιγαίο και την Ε.Ε. για τη χρεοκοπία σου(έστω και αν αναλογεί ευθύνη στην τελευταία), αλλά και έξω σε μείζονα ζητήματα ασφάλειας της Ευρώπης.
* Ο Στέλιος Βασαλάκης είναι συνταξιούχος Νομικός Σύμβουλος του Νομικού Συμβουλίου του Κράτους, δικηγόρος παρ’ Α.Π. του Δ.Σ.Η., πτυχιούχος Νομικής Αθηνών και Πολιτικών Επιστημών.