Στα τέλη Ιανουαρίου ο Ευρωπαϊκός Οργανισμός Περιβάλλοντος έδωσε στη δημοσιότητα στην έκθεση του για την έκταση και το είδος πρασίνου στις μεγάλες πόλεις των κρατών μελών της Ε.Ε.
Στην έκθεση αυτή αναφέρεται ότι, ανάμεσα στις πόλεις αυτές, το Ηράκλειο είναι η πόλη με το μικρότερο ποσοστό (χαμηλότερο του 20%) του πληθυσμού του το οποίο έχει πρόσβαση σε ένα πάρκο σε απόσταση 300 μέτρων από την κατοικία του. Το μεγαλύτερο αντίστοιχο ποσοστό έχει η Στοκχόλμη (80%).
Δεν χρειαζόταν, φυσικά, η έκθεση αυτή για να γνωρίσουμε ότι το Ηράκλειο έχει ελάχιστο πράσινο. Αυτό που δεν γνωρίζαμε είναι το θλιβερό αυτό ρεκόρ ανάμεσα στις μεγάλες πόλεις των κρατών-μελών της Ε.Ε. Το πρόβλημα, όμως, της έλλειψης πρασίνου είναι παλαιό και, αντί να αντιμετωπίζεται με τη λήψη μέτρων, υπήρξαν περίοδοι στις οποίες, αντί να φυτεύονται, κόβονταν δέντρα.
Με την πυκνή, και σε πολλές περιοχές αυθαίρετη, δόμηση που υπάρχει όχι μόνο εντός των τειχών αλλά και στα προάστεια του Ηρακλείου, γεννάται το ερώτημα: Υπάρχει δυνατότητα έστω και μερικής κάλυψης της έλλειψης αυτής πρασίνου;
Αν υπάρχει βούληση τόσο από τη δημοτική αρχή όσο και από τους πολίτες, η απάντηση είναι ότι μπορεί. Αρμόδιοι να απαντήσουν για τους κατάλληλους τρόπους με τον οποίους είναι δυνατόν να επιτευχθεί ο στόχος αυτός είναι άλλοι (γεωπόνοι, πολεοδόμοι, αρχιτέκτονες κλπ).
Στο σύντομο αυτό άρθρο, ως γέννημα και θρέμμα Ηρακλειώτης, θα διατυπώσω μερικές σκέψεις μου γι’ αυτούς τους τρόπους στη πόλη εντός των τειχών.
Μικρό παιδί, πριν από τον πόλεμο, θυμάμαι ότι πηγαίναμε στην πλατεία Ελευθερίας η οποία, τότε ήταν κήπος στον οποίο υπήρχαν καθίσματα και στον ειδικό χώρο, που υπάρχει ακόμα, κάθε Κυριακή παιάνιζε η μπάντα του Δήμου.
Δυστυχώς με τις αλλεπάλληλες, άστοχες και δαπανηρές επεμβάσεις που έγιναν κατά καιρούς, ο πράσινος αυτός χώρος στρώθηκε με ολισθηρές πλάκες και, δεν είναι κατάλληλος για να αναπαυθούν οι κάτοικοι και να παίξουν τα παιδιά. Θα ήταν καλό να ξαναγίνει κήπος, μετατροπή που δεν θα είναι δαπανηρή.
Στις άκρες δρόμων με μεγάλο πλάτος, στους οποίους δεν υπάρχουν δέντρα, θα μπορούσαν να φυτευτούν δέντρα. Το ίδιο μπορεί να γίνει στους δρόμους που τώρα έχουν μετατραπεί σε πεζόδρομους.
Σε διάφορες γειτονιές υπάρχουν μικρές πλατείες οι οποίες, τώρα, χρησιμοποιούνται ως χώροι στάθμευσης αυτοκινήτων. Και στις πλατείες αυτές είναι δυνατόν να φυτευτούν δέντρα, περιορίζοντας κατά τι το χώρο για στάθμευση αυτοκινήτων.
Στην παραλιακή, οι φοίνικες που έχουν καταστραφεί από τους βοριάδες, μπορεί να αντικατασταθούν από δέντρα που αντέχουν σ’ αυτούς.
Όπου υπάρχουν αδόμητοι χώροι θα μπορούσε ο Δήμος να τους απαλλοτριώσει και να τους μετατρέψει σε μικρά πάρκα που θα αποτελέσουν «ανάσα» για τους κατοίκους γύρω από τους χώρους αυτούς.
Πρόβλημα πρασίνου υπάρχει και προάστεια του Ηρακλείου που γνωρίζω. Ίσως υπάρχει και σε άλλα. Σκέψεις για προτάσεις ανάλογες με εκείνες που προαναφέρθηκαν θα μπορούσαν να εφαρμοστούν και σ’ αυτά.
Οι δημόσιοι χώροι (μικροί ή μεγάλοι) είναι, ζωτικής σημασίας τόσο ως ένα μέσο αντιμετώπισης της ρύπανσης και της κλιματικής αλλαγής όσο και ως χώροι στους οποίους τα παιδιά να παίζουν με άλλα παιδιά και οι κάτοικοι, και ιδιαίτερα οι ηλικιωμένοι, να συναντιούνται και να συζητούν έξω από τα διαμερίσματα των πολυκατοικιών.
Υπάρχουν μόνιμοι κάτοικοι του Ηρακλείου που έχουν ασχοληθεί με το πρόβλημα της έλλειψης πρασίνου, που μπορούν να προτείνουν άλλες λύσεις (ίσως πιο πρόσφορες και εφαρμόσιμες από αυτές που προαναφέρθηκαν), για την αντιμετώπιση της μεγάλης αυτής έλλειψης πρασίνου στο Ηράκλειο, μιας από τις πέντε μεγαλύτερες πόλεις της χώρας. Είναι πολύ σημαντικό οι κάτοικοι –είτε μεμονωμένα είτε, καλύτερα, ιδρύοντας ένα σύλλογο– να προβάλλουν τις προτάσεις τους και να πιέζουν να αρχίσει η εφαρμογή τους.
Ας αποτελέσει το σύντομο αυτό άρθρο έναυσμα για να αρχίσει να αντιμετωπίζεται το πολύ σοβαρό πρόβλημα της έλλειψης πρασίνου στην πόλη μας.
*Ο Μανόλης Γ. Δρεττάκης είναι πρώην αντιπρόεδρος της Βουλής, υπουργός και καθηγητής της ΑΣΟΕΕ.