Κάθε αναγνώστης έχει το δικό του τρόπο για να επιλέξει ένα βιβλίο. Για άλλους είναι η γνώμη κάποιου φίλου, για άλλους μια κριτική, για άλλους η όλη εμφάνιση και η καλαίσθητη εκτύπωση. Ειδικά για ξένους συγγραφείς, προσωπικά, ενδιαφέρομαι περισσότερο για τον μεταφραστή. Όσο κι αν είναι ωραίο ένα λογοτεχνικό έργο ο κακός μεταφραστής μπορεί να ακυρώσει την ομορφιά του. Υπάρχουν όμως και μεταφράσεις που παραμένουν κλασικές και ισάξιες του πρωτοτύπου.
Ήξερα το Τζούλιαν Μπαρνς από προηγούμενα έργα του. «Ο Παπαγάλος του Φλωμπέρ», αλλά και «Ο αχός της εποχής», που αποκαλύπτει το φόβο και την ανθρώπινη τραγωδία στην εποχή του Σταλινισμού. Το βιβλίο του όμως «Άνδρας με κόκκινο μανδύα» που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις ΜΕΤΑΙΧΜΙΟ θέλησα να το διαβάσω, επειδή το έχει μεταφράσει η Κατερίνα Σχινά που και γράμματα γνωρίζει και ευαισθησία διαθέτει και οι εκπομπές της στην τηλεόραση για το βιβλίο ήταν εξαιρετικές. Άλλωστε, η καλή γνώση της ελληνικής, της γαλλικής και της αγγλικής γλώσσας και της παγκόσμιας λογοτεχνίας της επιτρέπουν να ασκεί το λειτούργημα του μεταφραστή με επάρκεια, όπως εύκολα θα διαπιστώσει κάθε αναγνώστης του συγκεκριμένου έργου.
Το βιβλίο «Άνδρας με κόκκινο μανδύα» είναι μια ακτινογραφία της Μπελ Επόκ όπως ονομάζεται η περίοδος των τελευταίων δεκαετιών του 19ου αιώνα και των πρώτων του 20ού, χωρίς το λούστρο και τη λάμψη της. Είναι τα χρόνια που ο Προυστ αναζητά τον χαμένο χρόνο και αγωνίζεται να κατακτήσει την υψηλή κοινωνία, τον έρωτα και τη δημιουργία του έργου του και ίσως αποτελεί μιας μορφής προτύπου για τον Μπαρνς. Κάποιοι ήρωες υπάρχουν και στα δύο έργα. Οι διαφορές όμως είναι σημαντικές.
Ο συγγραφέας μας οργανώνει τη δράση του έργου του με πραγματικά ιστορικά πρόσωπα μόνο που δεν γράφει ιστορία, αλλά λογοτεχνία και πειθαρχεί στους κανόνες της. Υποκρύπτεται μια αντιπαράθεση της αγγλικής και της γαλλικής κοινωνίας. Η καταδίκη του Οσκαρ Γουάιλντ για την ιδιόμορφη ερωτική του συμπεριφορά εντάσσεται με κομψό τρόπο στο έργο αυτό.
Κεντρικός ήρωας είναι ο Σαμιέλ Πότσι. Έχει ιταλική καταγωγή, αλλά κατακτά από φοιτητής την παριζιάνικη κοινωνία, διακρίνεται στη συνέχεια ως γιατρός και εφαρμόζει επαναστατικές χειρουργικές μεθόδους σε δύσκολες επεμβάσεις. Εκλέγεται καθηγητής γυναικολογίας και απολαμβάνει την κοσμική ζωή. Είναι πανταχού παρών στα σαλόνια, στις επίσημες τελετές, στο θέατρο και κάποτε σε μονομαχίες. Συνδέεται ερωτικά με το είδωλο του γαλλικού θεάτρου, τη Σάρα Μπερνάρ και διατηρούν πάντοτε στενή φιλία.
Εκείνη τον αποκαλεί γιατρό-Θεό. Παντρεύεται, κάνει παιδιά και φυσικά ο γάμος του παραμένει συμβατικός. Άλλωστε στα χρόνια αυτά οι περισσότεροι γάμοι γίνονται από ξεπεσμένους αριστοκράτες με πάμπλουτες νύφες για να λύσουν το οικονομικό τους πρόβλημα και να χαρίσουν τον τίτλο τους. Θα γίνει παγκοσμίως γνωστός, θα απολαύσει ιδιαίτερες τιμές και θα φύγει από τη ζωή δολοφονημένος άδικα από έναν ασθενή του, που θεώρησε ότι ο γιατρός ήταν υπεύθυνος για την ανικανότητά του. Το πορτραίτο του που σχολιάζει ο συγγραφέας κοσμεί το εξώφυλλο.
Ένα βιβλίο παραμένει πάντα ένα όχημα για να ταξιδέψουμε σ’ έναν άγνωστο κόσμο και κάποτε να σμίξουμε με την ψυχή μας, που πάντα φυλάσσει κρυφά τα μυστικά της. Όσο κι αν τα πρόσωπα του έργου αυτού είναι πραγματικά και τα γεγονότα που αναφέρονται έχουν εξαντλητικά διερευνηθεί η λογοτεχνική του αξία είναι υψηλή. Αν, όπως είπε ο Μαλλαρμέ, ο κόσμος φτιάχτηκε για να μπει σ’ ένα βιβλίο, στον «Άνδρα με κόκκινο μανδύα» ένας γοητευτικός κόσμος αποκαλύπτεται. Μια εποχή με επιφανειακή μαγεία, όπου τελικά στο βάθος απομένει μια στυφή γεύση. Στο θέατρο του κόσμου ηθοποιοί και θεατές χάνονται, όταν σβήσουν τα φώτα.