Το σημερινό ιστορικό συγκρότημα της Βενσέν (Château de Vincennes) στο βορεινό άκρο του ομωνύμου δάσους κοντά στις όχθες του Σηκουάνα, είναι ένα μεγαλειώδες κτηριακό σύνολο από καστρόπυργους και βασιλικά ανάκτορα που καταλαμβάνει μια έκταση περίπου 90 στρεμμάτων. Ένα φρουριακό σύνολο που αρχικά κτίστηκε από τον Λουδοβίκο Ζ’ σαν κυνηγητικό περίπτερο.
Στέγασε για αιώνες τη βασιλική οικογένεια της Γαλλίας ενώ πολλά και μεγάλα ιστορικά γεγονότα είναι συνδεδεμένα με αυτό. Λέγεται ότι από εδώ ξεκίνησε ο Λουδοβίκος Θ’ για την 8η Σταυροφορία από την οποία δεν επέστρεψε ποτέ.
Από το 1993 είναι κηρυγμένο ιστορικό μνημείο της Γαλλίας ενώ ήδη από το 2005 αποτελεί την έδρα της Ιστορικής Υπηρεσίας Άμυνας (Service historique de la Defense, SHD) του σχετικού υπουργείου της χώρας.
Υπάγεται στη Διεύθυνση Μνήμης, Κληρονομιάς και Αρχείων και ιδρύθηκε μετά τη συγχώνευση των τεσσάρων ιστορικών υπηρεσιών του στρατού ξηράς, του ναυτικού, της πολεμικής αεροπορίας, της χωροφυλακής καθώς και του αρχειακού κέντρου των όπλων.
Χάρη στην Ιστορική Υπηρεσία Άμυνας, οι ερευνητές μπορούν να έχουν πρόσβαση στον τεράστιο αρχειακό πλούτο που χρονολογείται από το 17ο αιώνα. Οι συλλογές αυτές συνιστούν την κύρια πηγή της γαλλικής στρατιωτικής ιστορίας των τελευταίων πέντε αιώνων.
Όλα αυτά επιτρέπουν στους ιστορικούς και ερευνητές να ανατρέξουν στις εκστρατείες από τον Λουδοβίκο 14ο, τις επικές ενέργειες του μεγάλου στρατού του Ναπολέοντα έως και στις πιο πρόσφατες συγκρούσεις της εποχής μας στον 20ο αιώνα.
Εκτός από τις διαφορετικές πτυχές αυτών των μεγάλων συγκρούσεων που διαμόρφωσαν τη σημερινή Ευρώπη, τα αρχεία ρίχνουν φως σε στρατηγικά, στρατιωτικά και γεωπολιτικά θέματα της διεθνούς πολιτικής, με πληθώρα πληροφοριών για την Αφρική και την Ασία μέσω των αποστολών των γαλλικών στρατιών στο εξωτερικό.
Όμως δεν είναι μόνον εξόχως διαφωτιστικά για την έρευνα στη στρατιωτική ιστορία της χώρας. Τα αρχεία παρουσιάζουν τεράστιο ενδιαφέρον για την τεκμηρίωση της πολιτιστικής, διπλωματικής, επιστημονικής, οικονομικής και κοινωνικής ιστορίας της γαλλίας και άλλων ευρωπαϊκών εθνών.
Από τους πρώτους θαλάσσιους άτλαντες έως τις αεροφωτογραφίες, τα μητρώα του Υπουργείου Άμυνας περιέχουν έγγραφα με πληθώρα πληροφοριών, έργα στρατιωτικών μηχανικών και χαρτογράφων που από τον 16ο αιώνα άσκησαν το ταλέντο τους στη στεριά, στη θάλασσα και στον αέρα.
Δείχνουν πώς αυτοί οι ειδικευμένοι επιστήμονες συνέβαλαν όχι μόνο στη γεωγραφική γνώση της Γαλλικής επιρροής στον κόσμο, αλλά και στις τεχνικές εξέλιξης της χαρτογραφίας και της γεωδαισίας.
Θα μπορούσε στην είσοδο του μνημειακού συγκροτήματος της Ιστορικής Υπηρεσίας Άμυνας της Βενσέν να υπάρχει εντοιχισμένη η γνωστή Ρωμαϊκή φράση «scripra manent» (τα γραπτά μένουν). Εδώ συντελείται η πλήρης ενσάρκωση του λατινικού αποφθέγματος. Δεν είναι υπερβολή να λεχθεί ότι η Ιστορική Υπηρεσία Άμυνας στο ιστορικό καστροσυγκρότημα της Βενσέν, αποτελεί την καρδιά της Μνήμης του γαλλικού έθνους.
Μέσα στους λαβυρίνθους της μνημοσύνης που ζωντανεύουν το παρελθόν, μπορεί κανείς να βρει δεκάδες φακέλους, με σχέδια, χάρτες, αναφορές, ημερολόγια, σκίτσα, καταγραφές που αφορούν στην Κρήτη ήδη από την πρώτη περίοδο των αρχείων, εκείνης του Λουδοβίκου 14ου.
Πλήρης κατάλογος και ναυπηγικά σχέδια των πολεμικών γαλερών του βασιλιά Ήλιου που απέπλευσαν από το λιμάνι της Τουλών για τη μεγάλη εκστρατεία στην Κάντια την άνοιξη και το καλοκαίρι του 1669 σχεδιασμένα από αρχιτέκτονες και ναυπηγούς με επικεφαλής τον Ολλανδό ναυπηγό Ροδόλφο Γκιντεό.
Λεπτομέρειες ακόμη κι από τα γεύματα και τα φαγητά που σερβίρονταν στον βασιλικό ξάδερφο κόμητα Φραγκίσκο ντε Βαντόμ (Δούκα του Μποφώρ) μέσα στην εντυπωσιακή ναυαρχίδα του «Le Monarque» αλλά και στον άλλο «στρατηγό της Αγίας εκκλησίας επί των γαλερών της Γαλλίας» κόμητα ντε Βιβόν.
Σχέδια με εντυπωσιακές λεπτομέρειες των πλοίων του Τάγματος των Ιπποτών του Αγ. Ιωάννη της Μάλτας υπό τη σημαία του Πάπα που κι αυτά πήραν μέρος στην τελευταία εκστρατεία του ενωμένου χριστιανικού στόλου τις ύστατες μέρες της πολιορκίας του Χάνδακα.
Εκθέσεις, αναφορές, άγνωστα μέχρι σήμερα σκίτσα, εμπορικές και απόρρητες στρατιωτικές καταγραφές Γάλλων προξένων και άλλων κρατικών αξιωματούχων μετά από την κατάκτηση της Κρήτης από τους Οθωμανούς το 1669 μέχρι και για τους επόμενους πάνω από δύο αιώνες, που εκτός από τις γνωστές μέχρι σήμερα αναφορές των περιηγητών, φωτίζουν πολλαπλασιαστικά άγνωστες πτυχές και σχεδόν ξαναγράφουν την Ιστορία της Κρήτης.
Ιδιαίτερα εντυπωσιακά είναι και τα αρχεία και οι προσωπικοί φάκελοι των αξιωματικών του Γαλλικού Στρατού που συμμετείχαν και υπηρέτησαν στις διεθνείς δυνάμεις στην Κρήτη στο τέλος του 19ου με την αρχή του 20ού αιώνα.
Ανάμεσα σε αυτούς υπάρχουν τα επίσης άγνωστα μέχρι σήμερα στρατιωτικά αρχεία του αξιωματικού Joseph Ferréol Cazenove. Λοχαγός στο 122ο και στη συνέχεια στο 81ο σύνταγμα πεζικού ήταν βοηθός του συνταγματάρχη που διοικούσε τα διεθνή στρατεύματα στο νησί από 13 Οκτωβρίου 1904 μέχρι και 31 Ιουλίου 1909 ημέρα αναχώρησης των διεθνών δυνάμεων από την Κρήτη.
Το έργο του που συγκροτείται από άγνωστες μέχρι σήμερα λεπτομέρειες των δυο κοινοτήτων στο νησί (μέχρι ονομαστικοί κατάλογοι χριστιανών και μουσουλμάνων των χωριών!) και δεκάδες φωτογραφίες, συνολικά εκατοντάδων σελίδων κατέγραφε μέχρι και στις 25 Δεκεμβρίου 1908, οπότε τράβηξε και την τελευταία φωτογραφία των Χανίων.
Αυτό το άγνωστο έργο του Cazenove εντοπίστηκε πριν λίγα χρόνια στα δαιδαλώδη αρχεία της Βενσέν από τον Maurice Born και σήμερα έχει αντιγραφεί και σελιδοποιηθεί στην πρωτότυπη γαλλική γλώσσα σε εκατοντάδες σελίδες από τον φιλέλληνα Jean-Pierre Destelle.
Το πολύτιμο αυτό ιστορικό υλικό του J. F. Cazenove φωτίζει εκ νέου τη νεώτερη ιστορία της μεγαλονήσου και ήδη ελληνικά πανεπιστημιακά ιδρύματα έχουν εκφράσει το ενδιαφέρον τους για την επεξεργασία, μελέτη και μεταφορά του στην ελληνική γλώσσα.
Ο τεράστιος αρχειακός πλούτος της Βενσέν περιμένει γενναίες πολιτικές αποφάσεις από την Ελλάδα και την Κρήτη για να αποκαλυφτούν άγνωστα μέχρι σήμερα γεγονότα της Ιστορίας.