Η Ιερά Μητρόπολις Λεμεσού τίμησε τον Άγιο Ιωάννη τον Ελεήμονα με διημερίδα προς τιμή του στην Κύπρο (2018), όπου και ο τόπος καταγωγής του, με έμφαση στο πέρασμα από τον 6ο στον 7ο αιώνα.

Ο Άγιος Ιωάννης ο Ελεήμων (555-620 μ.Χ.) γεννήθηκε στην Κύπρο, από εύπορη οικογένεια, με χριστιανική αγωγή και αριστοκρατική παιδεία. Η καταγωγή του ήταν από την περιοχή Αμαθούντα, την ευρύτερη περιοχή της Λεμεσού. Ο πατέρας του λεγόταν Επιφάνιος και ήταν ο έπαρχος της Κύπρου.

Συνολικά έχουν γραφεί τρεις βίοι από τον Ιωάννη Μόσχο (618/619 μ.Χ.), το Σωφρόνιο το Σοφιστή (619/638 μ.Χ.) και τον Άγιο Λεόντιο Νεαπόλεως (641/642 μ.Χ.)· μάλιστα η τελευταία βιογραφία του αγίου από το Λεόντιο περιλαμβάνει πλούσια ιστορικά στοιχεία για την Πρωτοβυζαντινή περίοδο.

Ως ιερωμένος ήταν έγγαμος, καθώς τότε οι επίσκοποι επιτρεπόταν να νυμφευτούν, ωστόσο η οικογένειά του χάθηκε εξαιτίας της αυξημένης θνησιμότητας της εποχής. Έκτοτε αφιερώθηκε εξ ολοκλήρου στο ιερό έργο του. Όταν στον αυτοκρατορικό θρόνο του Βυζαντίου ανέρχεται ο αυτοκράτορας Ηράκλειος, επί της βασιλείας του οποίου εξελληνίζεται η αυτοκρατορία, ο Ιωάννης ανεβαίνει αμέσως στον πατριαρχικό θρόνο της Αλεξάνδρειας για εννέα χρόνια.

Η ανάληψη του αξιώματος έγινε έπειτα από τη διαμεσολάβηση του έπαρχου της Αιγύπτου και έτσι ο Ιωάννης γίνεται Πατριάρχης Αλεξανδρείας από το 610 έως το 619 μ.Χ.. Η Αλεξάνδρεια αποτελούσε το μητροπολιτικό κέντρο του ελληνισμού την ίδια περίοδο. Στην Αίγυπτο ανέπτυξε ένα τεράστιο έργο φιλανθρωπίας που περιλάμβανε νοσοκομεία και πτωχοκομεία.

Ο ίδιος φρόντιζε τους πρόσφυγες από την εμπόλεμη περιοχή της Συρίας και των Ιεροσολύμων, αλλά ακόμα αντιμετώπισε τους αιρετικούς οι οποίοι τον 7ο αιώνα μ.Χ. είχαν πληθύνει. Όταν ανέλαβε η Αλεξάνδρεια είχε μόνο επτά εκκλησίες και εκείνος για να στηρίξει το ορθόδοξο δόγμα έκτισε ναούς και χειροτόνησε κληρικούς. Εκτός από την έμπρακτη συνεισφορά, ο Πατριάρχης ασχολήθηκε με τη θεολογική κατάρτιση των ιερωμένων και πέτυχε να ενισχύσει την Ορθοδοξία στην Αλεξάνδρεια και να παραμένουν οι άνθρωποι στην εκκλησία.

Ο Πατριάρχης, ο μετέπειτα Άγιος Ιωάννης ο Ελεήμων, πεθαίνει το 620 μ.Χ. μάλλον στην Κύπρο γιατί η Αλεξάνδρεια είχε ήδη καταληφθεί. Η μνήμη του τιμάται κάθε χρόνο στις 12 Νοεμβρίου ως μία κορυφαία μορφή της Ορθοδοξίας, με έργο πολύπλευρο. Το σκήνωμά του βρίσκεται στη Βενετία στον ιερό ναό San Giovanni in Bragora και στην Μπρατισλάβα στον καθεδρικό ναό του Αγίου Μαρτίνου.

Την εξαιρετική προσωπογραφία του Αγίου Ιωάννη φιλοτέχνησε το εργαστήριο του ζωγράφου Τιτσιάνο στη Βενετία στον ομώνυμο ναό San Giovanni Elemosinario που αρχικά χτίστηκε το 1071, όμως η πυρκαγιά κατέστρεψε την εκκλησία ολοσχερώς το 1514 και αργότερα έγινε η ανακατασκευή του εντυπωσιακού ναού οπότε και η νέα αγιογραφία χρονολογείται γύρω στο 1545 έως 1550 από τον Τιτσιάνο.

Ιεροί ναοί για τον Άγιο Ιωάννη Ελεήμονα στον ελλαδικό χώρο βρίσκονται στη Λεμεσό στην Κύπρο (όπου είναι ο πολιούχος άγιος), ένας μοναδικός μεσοβυζαντινός ναός στο Λυγουριό στο νομό Αργολίδας και ένας σύγχρονος ιερός ναός στην περιοχή Κορώνη Μαγαρά εδώ στο Ηράκλειο, όπου και φυλάσσεται ένα μικρό μέρος του σκηνώματος, έπειτα από ευγενική βενετική παραχώρηση το Σεπτέμβριο του 1995.

Η Γεωργία Τσατσάνη είναι φιλόλογος