Το θέμα αφαλάτωση ή φράγματα έχει κριθεί, αλλά κάποιοι επιμένουν χωρίς να λαμβάνουν υπόψη τα παρακάτω:
1ο Πότε έφτιαξαν τις βασικές υποδομές οι προηγμένες οικονομίες
Τα Φράγματα κατασκευάσθηκαν στην Καλιφόρνια πριν το Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο. Το φράγμα του Χούβερ με ταμιευτήρα 35 δισεκατομμύρια κυβικά νερού λειτουργεί από το 1932 και παράγει ηλεκτρική ενέργεια 4 Γιγαβάτ δηλαδή όσο το 40% της Ελλάδος. Εμείς στην Ελλάδα φτιάξαμε φράγματα προπολεμικά μόνο ένα, του Μαραθώνα με ταμιευτήρα 50 εκατ κυβικά που λειτουργεί μέχρι σήμερα και έχει δώσει συνολικά 4 δισεκατομμύρια κυβικά νερό στην Αθήνα.
Το Ισραήλ έφτιαξε όλα τα Φράγματα την δεκαετία του 50 και του 60 και έκανε πόλεμο για κατάληψη τα υψίπεδα του Γκολάν, όπου πηγάζει ο Ιορδάνης Ποταμός.
Όλο το νερό του Ιορδάνη έχει δεσμευθεί με Φράγματα και στην Νεκρά θάλασσα δεν καταλήγει ούτε σταγόνα. Η στάθμη της Νεκράς θάλασσας κατεβαίνει κάθε χρόνο 1 μέτρο περίπου και έχει φθάσει 400 μ χαμηλότερα από την στάθμη της Μεσογείου. Η Κύπρος κατασκεύασε όλα τα φράγματα από το 1960 μέχρι πρόσφατα και κανείς χείμαρρος δεν έμεινε χωρίς φράγμα, ώστε όλα τα νερά της βροχής να πηγαίνουν στο κεντρικό σύστημα ύδρευσης και άρδευσης.
- Ανάγκες σε νερό άρδευσης
Στην Ελλάδα δεν βρέχει το Καλοκαίρι και οι ανάγκες σε άρδευση είναι πολλαπλάσιες της ύδρευσης. Περίπου το 15% του νερού πάει για ύδρευση και το 85% για άρδευση. Η Βόρεια Γαλλία, η Γερμανία, το Βέλγιο, η Δανία, η Αγγλία δεν ποτίζουν, γιατί το καλοκαίρι βρέχει, επομένως οι ανάγκες είναι υποπολλαπλάσιες.
Στα βόρεια κλίματα δεν ξέρουν ούτε τη λέξη άρδευση. Οι μεσογειακές χώρες έχουν ανάγκες τεράστιες σε νερό και έπρεπε να έχουμε κατασκευάσει Φράγματα να δεσμεύουμε το νερό των χειμάρρων προπολεμικά
- Καμιά χώρα δεν έκανε κατ΄αρχήν αφαλάτωση
Αφαλάτωση έχουν κάνει μόνο μικρά νησιά που δεν έχουν χειμάρρους να δεσμεύσουν το νερό τους και η μεταφορά με πλοίο κοστίζει δεκαπλάσια. Η αφαλάτωση δίδει στις προηγμένες χώρες που έχουν στραγγίξει όλα τα νερά των χειμάρρων την δυνατότητα να προσθέσουν επί πλέον ποσότητες νερού αφού μπορούν να πληρώσουν το επιπλέον κόστος και αφού δεν έχουν άλλη επιλογή.
Καμιά χώρα δεν έκανε αφαλάτωση πριν κατασκευάσει όλα τα φράγματα για συγκράτηση του νερού της βροχής που καταλήγει στη θάλασσα. Ο λόγος είναι ότι τα φράγματα στέλνουν το νερό στην ύδρευση, ή άρδευση, χωρίς άντληση, ενώ οι υφάλμυρες πηγές απαιτούν άντληση που κοστίζει πέραν του κόστους των φίλτρων και της ενέργειας για το φιλτράρισμα του νερού.
Ο λόγος που κατασκευάζουν εγκαταστάσεις αφαλάτωσης είναι γιατί έχουν δεσμεύσει όλα τα νερά των χειμάρρων και ψάχνουν επί πλέον νερό που δεν υπάρχει, εκτός από γεωτρήσεις και αφαλάτωση. Όμως και οι γεωτρήσεις έχουν κόστος άντλησης και είναι γνωστό πόσα εκατομμύρια ευρώ χρωστεί η ΔΕΥΑ Ηρακλείου στη ΔΕΗ για την άντληση του νερού από τις 60 γεωτρήσεις που διαθέτει, προκειμένου να φθάσει το νερό στις δεξαμενές φορτίου και να διανεμηθεί στις 40.000 οικοδομές της πόλης.
- Κόστος υποδομών και κόστος λειτουργίας
Τα Φράγματα έχουν μεγάλο κόστος γιατί πρόκειται για μεγάλα έργα. Έχουν όμως μεγάλη διάρκεια ζωής 100 και 200 χρόνια και μετά από 20 χρόνια που αποσβένυται το κόστος κατασκευής δίδουν νερό τζάμπα, χωρίς αντλήσεις και φιλτραρίσματα.
Αντίθετα η αφαλάτωση απαιτεί μικρή δαπάνη εγκατάστασης φιλτραρίσματος του νερού αλλά κάθε 8 με 10 χρόνια ο ηλεκτρομηχανολογικός εξοπλισμός πρέπει να αντικατασταθεί.
Στο κόστος της αφαλάτωσης πρέπει να προστεθεί και ο αγωγός να φθάσει το αφαλατωμένο νερό από τον Αλμυρό στις δεξαμενές φορτίου προκειμένου να διανεμηθεί στην πόλη. Είναι γνωστό ότι ο αγωγός νερού από το διϋλιστήριο του Αποσελέμη μέχρι Ηράκλειο και Άγιο Νικόλαο κόστισε πάνω από 80 εκατ ευρώ χωρίς τις αναγκαίες απαλλοτριώσεις.
Από τις γεωτρήσεις Μαλίων μέχρι το Ηράκλειο έχουμε διαδρομή 40 χιλιόμετρα και η διάμετρος του αγωγού είναι 0,5μ, δηλαδή πρόκειται για σοβαρό έργο μεγάλης αρχικής δαπάνης που κάθε Δημοτική Αρχή προσπαθεί να αποφύγε,ι αφού λεφτά για δημόσιες επενδύσεις δεν υπάρχουν εκτός μόνο για συντήρηση των υφισταμένων υποδομών.
- Αντιπλημμυρικά έργα τα Φράγματα
Τα φράγματα είναι και αντιπλημμυρικά έργα και μάλιστα μόνιμα. Κατάντι του Φράγματος δεν υπάρχει κίνδυνος πλημμύρας. Στο Γιόφυρο έχουμε ξοδέψει με εκβάθυνση της πεδινής κοίτης και κόψιμο τα καλάμια τα τελευταία 30 χρόνια πάνω από 30 εκατ ευρώ, που θα τα γλυτώναμε αν είχε κατασκευασθεί το Φράγμα να μας δίδει και 20 εκατ κυβικά νερό στην ύδρευση και άρδευση κάθε χρόνο.
- Διάρκεια κατασκευής έργων -κόστος απόσβεσης
Είναι γνωστό ότι τα μικρά έργα τελειώνουν γρήγορα μέσα στη θητεία κάθε Δημοτικής ή Περιφερειακής Αρχής, ενώ τα μεγάλα έργα δοξάζουν τον μεθεπόμενο πρωθυπουργό.
Όταν όμως υπάρχει καθυστέρηση κατασκευής μεγάλων υποδομών σε εποχές με μεγάλη αστυφιλία, με τα χωριά να ερημώνουν και τις πόλεις να προσπαθούν να βολέψουν τις ταχέως αυξανόμενες ανάγκες, τότε κάνουμε αφαλάτωση να βολευτούμε, αλλά πληρώνουμε και το φιλτράρισμα και την άντληση του νερού για να φθάσει στις δεξαμενές φορτίου τα επόμενα 100 ή 200 χρόνια και λέμε και ευχαριστώ με την ψήφο μας σε αυτούς που δεν μας άφησαν να διψάσουμε.
* Ο Κων/νος Μπριλάκις είναι διπλ. πολ. μηχανικός