Το 326 η Αγία Ελένη, μητέρα του αυτοκράτορα Αγίου Κωνσταντίνου, πήγε στα Ιεροσόλυμα και εμπνευσμένη από το Άγιο Πνεύμα βρήκε κάτω από το Γολγοθά τον Ζωοποιό Σταυρό, τους ήλους (καρφιά), την ξύλινη πινακίδα με την επιγραφή «Ιησούς Ναζωραίος Βασιλεύς Ιουδαίων», και τους σταυρούς των δύο ληστών. Επειδή όμως δε γνώριζαν ποιος από τους τρεις σταυρούς ήταν ο Σταυρός του Κυρίου, ο Επίσκοπος Ιεροσολύμων Μακάριος (επισκ. 314-333) ζήτησε να φέρουν μία γυναίκα ετοιμοθάνατη στην οποία ακούμπησαν με τη σειρά και τους τρεις σταυρούς.
Και όταν την άγγιξε ο Σταυρός του Χριστού, η γυναίκα έγινε αμέσως καλά και σηκώθηκε – κατά άλλη παράδοση οι σταυροί τέθηκαν διαδοχικά σε ένα νεκρό, που τον πήγαιναν για ενταφιασμό και μόλις τον ακούμπησε ο Σταυρός του Κυρίου, ο νεκρός αναστήθηκε! Έτσι, αφού πιστοποιήθηκε δια θαύματος το «καύχημα της εκκλησίας», ο Επίσκοπος Μακάριος στις 14 Σεπτεμβρίου του 335 ύψωσε τον Τίμιο Σταυρό στον Γολγοθά.
Χρυσάνθη Γ.Π.