21 Απριλίου 1967. Ξημερώματα Παρασκευής, παραμονή του Λαζάρου. Μαθητής 17 χρονών στην Αθήνα (Περιστέρι) προετοιμαζόμουν για τις πανελλήνιες εξετάσεις στο Πανεπιστήμιο.
Στις 7 το πρωί με ξύπνησε η μητέρα μου (έγινε δικτατορία στρατιωτικό πραξικόπημα»). Ντύθηκα και ανέβηκα στην πλατεία της γειτονιάς (Άγιος Ιερόθεος) είχε αρχίσει να συγκεντρώνεται κόσμος, τα τηλέφωνα κομμένα, τα λεωφορεία δεν εκτελούσαν δρομολόγια, τα σχολεία κλειστά, τα πανεπιστήμια κλειστά, τα καταστήματα το ίδιο.
Σε λίγο, εμφανίστηκαν και οι χωροφύλακες (απαγορεύει η συνάθροιση πάνω από πέντε άτομα) και με τα όπλα έδιωχναν τον κόσμο (για την ασφάλεια σας γυρίστε σπίτια σας).
Το ραδιόφωνο έπαιζε στρατιωτικά εμβατήρια και δημοτικά τραγούδια (λόγω της δημιουργηθείσας έκρυθμης καταστάσεως ο στρατός ανέλαβε την διακυβέρνηση της χώρας χωρίς να αναφέρει ονόματα και αμέσως μετά (περνάει ο στρατός της Ελλάδος φρουρός. Στη γέφυρα Κολοκυνθούς (Κηφισσός) είχαν παραταχθεί τανκς και οι εργαζόμενοι που είχαν ξεκινήσει για τις δουλειές τους επέστρεφαν με τα πόδια σπίτια τους.
Με τη δύση του ηλίου απαγορεύτηκε η κυκλοφορία με την εντολή (όποιος κυκλοφορεί θα πυροβολείται αμέσως). Όλο το βράδυ πυροβολισμοί για εκφοβισμό. Το βράδυ συγκεντρωθήκαμε στο σπίτι μου και με ένα παλιό ραδιόφωνο προσπαθούσαμε να πληροφορηθούμε τα νέα από ξένους ραδιοφωνικούς σταθμούς. Ακούσαμε ένα ερασιτεχνικό ελληνικό σταθμό, κείμενο κατά της χούντας και σε λίγο είδαμε τον εκφωνητή να βγαίνει από τον σταθμό με τα χαρτιά στα χέρια και μετά να χάνεται μέσα στο σκοτάδι.
Όλοι κάναμε την εκτίμηση (λάθος) ότι δεν θα μπορούσαν οι πραξικοπηματίες να κρατήσουν για πολύ και ότι η Δημοκρατική Ευρώπη, Γαλλία, η Σοβιετική Ένωση, οι σοσιαλιστικές χώρες δεν θα το επιτρέψουν. Αφέλεια και πολιτικές αυταπάτες. Δεν μας είχε πει κανένας ότι οι κυβερνήσεις της κάθε χώρας και τότε και πάντοτε κοιτάζουν το συμφέρον τους. Ο Ανδρέας Παπανδρέου και ο Λεωνίδας Κύρκος βεβαίωναν ότι ο ελληνικός λαός θα κατέβει στους δρόμους και θα τους αναφέρει. Σοβαρά επεισόδια από φοιτητές στα Γιάννενα, και μεγάλη αυθόρμητη διαδήλωση στο Ηράκλειο Κρήτης.
Δολοφονούνται η Μαρία Καλαβρού και ο Βασίλης Πασλής, ο Πελής στον ιππόδρομο, ενώ κακοποιείται και ο Ηλίας Ηλιού ο οποίος προφητικά είχε καταγγείλει τον Παπαδόπουλο στη Βουλή για το δήθεν σαμποτάζ στον Έβρο με τη ζάχαρη που έριξαν αριστεροί στρατιώτες σε στρατιωτικά οχήματα και είχε προειδοποιήσει στη Βουλή (ο Παπαδόπουλος) (με ….. θα μας δέσεις), εξορίες, φυλακές, στρατοδικεία, βασανιστήρια, παράφρονες αξιωματικοί εκπαιδευμένοι από ΗΠΑ, CIA, μας έβαλαν στο γύψο «δια της επαναστάσεως» που κράτησε 7 χρόνια με την Μεγάλη Εξέγερση με δεκάδες νεκρούς και τραυματίες Πολυτεχνείου και την από τις μεγαλύτερες καταστροφές του ελληνισμού της Κύπρου. Η γειτονιά άρχισε να αδειάζει μάταια. Ο Γιώργος Σεφέρης δήλωνε πως η χούντα πρέπει να φύγει, είναι εθνική επιταγή, μας περιμένει εθνική καταστροφή.
Μετά την καταστροφή η χούντα αναγκάσθηκε να φύγει. Αλλαγή φρουράς. Εθνικό συμβούλιο χωρίς την συμμετοχή του Ανδρέα Παπανδρέου και της Αριστεράς και διαδόσεως φόβου. Προσοχή μην ξανάρθει η χούντα χωρίς καμία τέτοια εκδοχή μετά τις δηλώσεις του Κίσινγκερ (ότι η δικτατορία στην Ελλάδα τελείωσε, το έγκλημα θεωρήθηκε «στιγμιαίο») και πολλές αποφάσεις δικαστηρίων για την χούντα και το Πολυτεχνειο ήταν αθωωτικές με μικρές ποινές.
Μετά από λίγους μήνες αλλάξαμε. Γίναμε υπεύθυνοι πολίτες, ωριμάσαμε, γνωρίσαμε συλλήψεις, βασανιστήρια, εξορίες, φυλακές. Με αποφασιστικότητα, με γνώμη, με θέληση, αγαπήσαμε περισσότερο την πατρίδα μας.
Τα παιδιά όλου του κόσμου, τους ανθρώπους για μια καλύτερη ζωή, σεβόμαστε όλους εκείνους που κάτω από τα πουκάμισά τους στο μέρος της καρδιάς, υπάρχουν σημάδια από βασανιστήρια, τον ξεριζωμό της Μικράς Ασίας, της Εθνικής Αντίστασης, του εμφυλίου, της Μακρονήσου, της καταστροφής και της Εξορίας και της φυλακής.
Μνήμες τόσο μακρινές αλλά και τόσο κοντινές.
Ο Μανόλης Κυριάκης είναι οικονομολόγος, πρώην αντιδήμαρχος
και πάντα βιβλιοπώλης