Η ίδρυση των Ολυμπιακών Αγώνων στην Ολυμπία στις αρχές του 8ου αιώνα π.Χ. είναι αποτέλεσμα της ανάπτυξης των αθλημάτων σε όλο τον Ελλαδικό χώρο. Και είναι πια γνωστό με αδιάσειστα στοιχεία και αρχαιολογικές μαρτυρίες πως η περιοχή όπου ξεκίνησαν Αθλητικοί Αγώνες είναι η προϊστορική Κρήτη.
Έτσι, δεν είναι τυχαίο ότι ο μύθος για την ίδρυση των αγώνων στην Ολυμπία έχει ως πρωταγωνιστή τον Μινωίτη Ιδαίο Δάκτυλο Ηρακλή.
Ο μύθος αναφέρει ότι ο Ιδαίος Δάκτυλος ΗΡΑΚΛΗΣ έβαλε τους τέσσερις αδελφούς του, τον ΠΑΙΩΝΑΙΟ, τον ΕΠΙΜΗΔΗ, τον ΙΑΣΙΟ και τον ΙΔΑ, να τρέξουν μια συγκεκριμένη απόσταση και στο τέλος του αγώνα στεφάνωσε το νικητή ΠΑΙΩΝΑΙΟ με ένα κλαδί ελιάς.
Αργότερα ο ΚΛΥΜΕΝΟΣ, ο γιος του ΚΑΡΔΥ ο Κυδωνιεύς, μετέβη στην Ολυμπία, με καράβι, μέσω του πλωτού ποταμού ΑΛΦΕΙΟΥ, έστησε βωμό και θυσίασε στην μνήμη του προγόνου του ΗΡΑΚΛΗ.
Το γεγονός αυτό θεωρήθηκε ως αφετηριακό υπόβαθρο των
Ολυμπιακών Αγώνων. Σε όλη την ιστορική περίοδο, έχουμε σημαντικές μαρτυρίες για συνεχή ανάπτυξη του αθλητισμού στην Κρήτη. Τα πάμπολλα αρχαιολογικά ευρήματα, στεφανωμένοι αθλητές, αθλητικά σκεύη, αγγεία, αμφορείς, έπαθλα κ.α. μαρτυρούν αυτή την εξέλιξη.
Το σημαντικότερο, όμως και ακαταμάχητο πειστήριο αυτής της συνέχειας είναι τα ονόματα Κρητών Αθλητών, που έφτασαν μέχρι τις ημέρες μας, οι οποίοι πήραν μέρος σε αρκετές Ολυμπιάδες, αλλά και σε άλλους μεγάλους ελληνικούς Αθλητικούς Αγώνες, όπου νίκησαν.
Στις 287 Ολυμπιάδες που αρχίζουν από το 776 π.Χ. και διαρκούν ως το 393 μ.Χ. συμμετέχουν πολλοί Κρήτες αθλητές που αποσπούν πολλές νίκες και απολαμβάνουν τις επινίκιες τιμές που τις συνοδεύουν. Ενδεικτικά σημειώνονται οι παρακάτω περιπτώσεις:
• Στην 73η Ολυμπιάδα το 488 π.Χ. ο Διόγνητος από την Κρήτη νίκησε στην Πυγμαχία τον αντίπαλό του, τον οποίο σκότωσε μάλιστα στην περίοδο του αγώνα.
• Στην 76η Ολυμπιάδα το 472 π.Χ. ο Εργοτέλης ο Κνώσιος νίκησε στη δόλιχο, δηλαδή στο δρόμο αντοχής. Νικητής αναδείχτηκε ακόμα το 464 π.Χ. δύο φορές στα Πύθια, στα ΙΣΘΜΙΑ και στα ΝΕΜΕΑ και αναδείχτηκε πρώτος με διπλές νίκες.
• Στην 81η Ολυμπιάδα το 456 π.Χ. ο Ικαδίων αναδείχτηκε νικητής στο δόλιχο
• Στην 82η Ολυμπιάδα το 448 π.Χ. ο Αιγείδας νίκησε στο δόλιχο
• Στην 99η Ολυμπιάδα το 383 π.Χ. ο Σωτάδης νίκησε επίσης στο
δόλιχο
• Στην 201η Ολυμπιάδα το 25 π.Χ. ο Δάμας ή Δαμασίας αναδείχτηκε νικητής αγωνιζόμενος στο Στάδιο.
• Στο μεταξύ των ετών 334-323 π.Χ. χρονικό διάστημα, νικητής στο πένταθλο αναδείχτηκε ο Φιλωνίδης από τη Χερρόνησο, ταχυδρόμος του Μ. Αλεξάνδρου.
• Άλλος τέλος γνωστός Κρης Ολυμπιονίκης στο δόλιχο υπήρξε και ο Θήρις, στον οποίο ο Καλλίμαχος αφιέρωσε επιτύμβιο επίγραμμα.
• Αλλά και στους μουσικούς αγώνες ο ποιητής και μουσικός Χρυσόθεμις από την Τάρρα αναδείχτηκε νικητής στους ύμνους προς τον Απόλλωνα κατά τους Δελφικούς Αγώνες.
Περίοπτη λοιπόν θέση μεταξύ των Κρητών Ολυμπιονικών κατέχει ο ΕΡΓΟΤΕΛΗΣ Ο ΚΝΩΣΙΟΣ ο γιος του ΦΙΛΟΝΟΡΟΥ.
Βέβαια ο Εργοτέλης, είναι γνωστό ότι εξεδιώχθη από την Κνωσό, για πολιτικούς λόγους, μετά που ήλθε σε αντιπαράθεση με τον τότε ΜΙΝΩΑ, και πήγε στη Σικελία της Ιταλίας και εγκαταστάθηκε στην Ιμέρα, γι’ αυτό και αναφέρεται, συχνά και ως Ιμεραίος, ως κάτοικος της Ιμέρας, της Σικελίας, ενώ αυτός ήταν Κνώσιος.
Ο Παυσανίας στα Ηλειακά του γράφει σχετικά:
«Εργοτέλης δε ο Φιλόνορος δολίχου… Κρης είναι και λέγεται Κνώσιος. Εκπεσών δε υπό στασιωτών εκ Κνωσού και εις Ιμέραν αφικόμενος… Έμελλεν ουν ως το εικός Ιμεραίος εν τοις αγώσιν αναγορευθήσεσθαι».
Ο Πίνδαρος ύμνησε τον Εργοτέλη και αναφέρει επίσης ότι ανδριάντας του είχε στηθεί στην Ολυμπία. Η μεγάλη του φήμη εξαπλώθηκε γρήγορα και έμεινε γνωστός ως ο δρομέας με το απαράμιλλο τέμπο και τον εξοντωτικό ρυθμό που έδινε σε κάθε αγώνα από τα μέσα της διαδρομής μέχρι τέλους.
Νομίζω, όμως, ότι είναι πια καιρός η Κρήτη να τιμήσει ένα διακεκριμένο τέκνο της, με καθυστέρηση δυόμιση αιώνων…
Μια έμπρακτη συγγνώμη για ένα τέκνο της Κρήτης, το οποίο η τότε σκληρή εξουσία έδιωξε, από την πατρώα γη και αυτό δόξασε την πατρίδα του την Κνωσό με τις πολλαπλές νίκες του στην ξενιτιά.
Ίσως η ενέργεια αυτή αποτελέσει κίνητρο για να δούμε κάποτε, κάποιο νέο Κρητικό Ολυμπιονίκη της σύγχρονης εποχής.
Μην ξεχνάμε ότι μετά το 472 π.Χ. Κρητικό Ολυμπιονίκη είδαμε το 1980 (!) τον Ρεθύμνιο ΣΤΕΛΙΟ ΜΥΓΙΑΚΗ, χρυσό Ολυμπιονίκη της Ελληνορωμαϊκής πάλης, στους Ο.Α. της ΜΟΣΧΑΣ… Έκτοτε ουδέν.
*Ο Δημήτρης Κων. Σαρρής
είναι πρώην υφυπουργός,
γγα νομάρχης Ηρακλείου