Μόλις κυκλοφόρησε από τις «εκδόσεις Μύστις» το νέο βιβλίο του Κωστή Λαγουδιανάκη με τίτλο «Αποσπερίδες και Βαΐζα». Περιέχει 14 πολύστιχες κρητικόλαλες ομοιοκατάληκτες ρίμες με τα εξής θέματα:
Βράκες, Μεϊτανογέλεκο, Εντυμασά τση Κρήτης
Οι γι-αλλοτεσινοί Καιροί, Θυμούνται τ’ Αλωνάρη
Καλωσορίζει τ’ Άλεσμα, Πασίχαρος ο Μύλος
Ψωμί του Ίδρου, τω Χεριώ, τση Σκάφης, τση Ζυμώτρας
Τρυγοπατήματα Χαράς και Κρασοπανεγύρι
Λαδομποξάδες Φάμπρικας, Μάκενα, Μποτζαργάτης
Χορός, Αθρώποι, Εσμιγά, Γέλιο Ψυχής, Γιορτάσι
Ορτάκης με τη Λεβεδιά, το Κρητικό Μαχαίρι
Ανυφαντοαθιβολές στση Κρήτης τ’ Αργαστήρι
Το Kρητικό το Σπίτι
Η Κρήτη μας Ονοστιμιές Μαγεροτσικαλιάζει
Βότανα και Μοσκοβολιές, στ’ Ανάπλαγα τση Κρήτης
Με τ’ Όνομα Δομήνικος, Γεννήθηκε στη γ-Κρήτη
Τση Μπένας ο Πρωτόσκολος, ο Νίκος Καζαντζάκης
Τον πρόλογο υπογράφει η δρ Ελληνικής Φιλολογίας Αταλάντη Μιχελογιαννάκη Καραβελάκη, η οποία μεταξύ άλλων γράφει και τα εξής:
«Νιώθω ιδιαίτερη τιμή και χαρά, που ο καλός φίλος και εκλεκτός συνάδελφος Κωστής Λαγουδιανάκης, μου εμπιστεύτηκε να προλογίσω αυτό το ιδιαίτερα σημαντικό ποιητικό έργο του με τον τίτλο: «Αποσπερίδες και Βαΐζα».
Γνωρίζουμε τον Κωστή Λαγουδιανάκη από το ευρύτερο συγγραφικό έργο του στο οποίο καθάρια καθρεπτίζεται η ίδια η Κρήτη. Είναι αυθεντικός Κρητικός δημιουργός, από τους κυριότερους εκπροσώπους της ποιητικής Παράδοσης της Κρήτης και η παρούσα δημιουργία του αντανακλά τα πεδία της γλωσσικής και ποιητικής κληρονομιάς μας, του προφορικού πολιτισμού τού τόπου μας κι ευρύ τερα την πεμπτουσία της ταυτότητάς μας ως Κρητών.
Στην πνοή των συλλαβών κάθε ποιητικής του σύνθεσης, στις ρίμες και στις μαντινάδες του, κυριαρχούν φυσικά οι κανόνες -μέτρο, ρυθμός, δεκαπεντασύλλαβη ομοιοκαταληξία- που υπηρετούν την θεμελιακή μονάδα του κρητικού δίστιχου και συνάμα οι λέξεις του είναι τόσο καλοσμιλεμένες, σπάνιες και καρφωμένες στη θέση τους, που με την πρωτοτυπία τους, τη μουσικότητα και βαθύ νοηματικό πυρήνα τους διατρέχουν σαν κύμα τους στίχους, που στο σύνολό τους, τελικά, απογειώνουν αισθητικά και συναισθηματικά τους αποδέκτες.
Τα λογοτυπικά και τα θεματικά «μοτίβα», που εσωκλείονται στον βαθυστό χαστο ποιητικό λόγο του Κωστή Λαγουδιανάκη, παραπέμπουν σε πανάρχαιους αξιακούς και νοηματικούς κώδικες και κρατούν το νήμα της συνέχειας από τα έργα της Κρητικής Λογοτεχνίας, όπως τον Ερωτόκριτο και όχι μόνον.
Αυτοδικαίως, καθώς τον διακρίνει το ασίγαστο μεράκι δημιουργών αφοσι ωμένων με σεβασμό, ευαισθησία και συνέπεια στην μακραίωνη λογοτεχνική παράδοση της Κρήτης, του ανήκει η θέση δίπλα στους Κρήτες ποιητές, συνεχιστές, απόγονους του Κορνάρου. Με το προσωπικό ύφος του, το ήθος, τις αξίες και τα πλούσια βιώματά του, ο Κωστής πατά στέρεα στην συλλογική μνήμη, κρατώντας παλιά μαγιά και συνάμα με ευρηματικότητα ξεδιπλώνει στις ρίμες του την πλούσια πηγαία έμπνευσή του και το σπάνιο ταλέντο του, που δεν είναι άλλο από το άγγιγμα του Θεού στον χαρισματικό άνθρωπο…
Με το γνήσιο έργο που μας παραδίδει ο Λαγουδιανάκης συμβάλλει στο να μην αποκοπούμε κι εμείς από την μακραίωνη κληρονομιά, την ομορφιά και την σοφία της κρητικής ντοπιολαλιάς μας. Το πολύτιμο έργο του στήνει ανάχωμα στους κλυδωνισμούς των καιρών μας. Στη ροή των στίχων του ανασυνθέτει μνήμες και τοπικά κοινωνικά στοιχεία από την εθιμική ζωή της Κρήτης, από τους κόλπους της προφορικότητας κι ευρύτερα από το παρελθόν του νησιού μας, που μπορεί να φωτίσει σημεία του παρόντος και του μέλλοντος, προς όφελος και των επόμενων γενεών…
Για την γενναία προσπάθεια του να συγγράφει σε αυτήν την γλώσσα των προγόνων μας, σ’ ένα από τα πιο σημαντικά Γλωσσικά Ιδιώματα, διαλέκτους, της Νεοελληνικής Κοινής μας Γλώσσας, την Κρητική Διάλεκτο και να διασώζει τόσο πλούτο με υπέροχο, ποιητικό λόγο, του ανήκουν εύσημα.
Εύχομαι στον αγαπητό Κωστή κι αυτό το βιβλίο του να είναι καλοτάξιδο στον παρόντα και μέλλοντα χρόνο.
Ο ίδιος στις «προλογικές σελίδες» αποσπερίζει με το νου και γράφει:
Η φεγγαρολουσμένη θύμηση καληνωρίζει την παιδική μου ζήση.
Τη ζήση την ανέμελη, τη φτωχική μα…πλούσα, με τα κοντοπαντέλονα ξυπόλητα σεργιάνια στις γειτονιές και στα σοκάκια της χαρασανής πρωτόφαντης ματιάς μου στον κόσμο. Πόσα και πόσα δεν αντίκρισαν τα παιδικά μου μάτια…
Πόσες και πόσες «περίλαμπρες λέξεις» δε χάιδεψαν τα αισθητήρια της ακοής…
Ολόλαμπρη του ήλιου ανατολή συνόδευε την απαρχή της καινούριας μέρας και την έντυνε με ήχους, με λαλιές, με φωνές, με χρώματα, με μοσκοβολιές και εικόνες. Ω! Πόσες εικόνες! Καλοσυνάτες, χαμογελαστές, ευφρόσυνες, πανσεβάσμιες!
Καθημερινά μικρά ή και μεγάλα θαύματα κατέκλυζαν και συνέπαιρναν την παιδική ψυχή. Πνοές και ζωοδότρες ανάσες για την επερχόμενες μέρες, μήνες και…αιώνες. Και τ’ όνειρο και τ’ όραμα του κόσμου ν’ ανανεώνεται διαρκώς κι ατέλειωτο κι ελπιδοφόρο να λογιάζεται το διάβα του.
Ακόμη αντηχεί στ’ αυτιά μου το πρωινό χτύπημα της καμπάνας, ο καμπανολάλητος προσκλητήριος παιάνας για τα «γράμματα και σπουδάματα» του μονοθέσιου σχολείου. Το πέταλο τ’ αργαστηριού της μάννας της ανυφαντούς ακόμη γλυκοτραγουδεί: «κι όλη μέρα τακ τακ, τουκ τουκ, το πέταλό σου κάνει…» κι ούτε στον τοίχο το μακρύ για διάσιμο έχουν αφανιστεί τα πασσαλάκια κι οι πολλαπλές διαδρομές της συνδρομής μου στη μάννα-διάστρουσα.
Οι συχνές επισκέψεις στην «πολυποίκιλη-τετράχρωμη» εξοχή για τις βιοτικές μέριμνες της οικογένειας είναι δια βίου εμπειρίες και μαθήματα που παιδαγωγικά κι απλόχερα προσφέρει το ιδανικότερο σχολείο στο οποίο δύναται να φοιτήσει ο άνθρωπος-μαθητής. Το σχολείο της φύσης.
Ποιες ροδόχρωμες κι αειμακάριστες λέξεις να φωτολούσουν τη σειρηνοπλανεύτρα θερινή δύση του ήλιου και τις θερμές παραινέσεις της για τη συμπρο-σευχή και τις προσδοκίες της αποσπερίδας με τους καημούς, τα βάσανα και τις μικροχαρές της ζήσης; Αθιβολές και νάκλια και βαΐζα…
Συνακόλουθες και οι αποσπερίδες στο «χάνι του Τουρτούρη», το καφενείο του κυρού μου, με θαμώνες-κρητικοδασκάλους τους παππουδολαλάδες με την ανόθευτη κρητική λαλιά….
Στην αέναη ροή του χρόνου συναντώ καθ’ οδόν τις θύμησες. Τις μάννες-θύμησες που απλώνουν χέρι συνεργασίας άλλοτε σαν γιασεμιά και τριαντάφυλλα κι άλλοτε σαν αγκαθωτά φύλλα φραγκοσυκιάς.
Θύμησες που παρακινούσαν «έτη πολλά» τη φτωχική γραφίδα μου να αναπέμψει ύμνον αναστάσιμον των πάλαι ποτέ…
Οι ωδίνες της συνεργασίας …εγέννησαν «Αποσπερίδες και βαΐζα» και πολλαπλές κι εγκάρδιες βαγιοκλαδίζω και σπολλατίζω φτάζυμες ευχαριστίες:
-Στην ξεχωριστή συνάδελφο και φίλη Αταλάντη Μιχελογιαννάκη Καραβελάκη, δρ ελληνικής φιλολογίας, που προθυμερά κι εγκάρδια αφουγκράστηκε τους παλμούς των στίχων μου, συνομίλησε μ’ αυτούς, εκμυστηρεύτηκαν συναλλήλως μύχιους λογισμούς και η αγλαόκαρπος πένα της μυριοπλούμισε τον πρόλογο και κοσμεί την έκδοση του παρόντος βιβλίου.
-Στις εκδόσεις «Μύστις» και τον κ. Αντώνη Τσιντάρη που ασμένως αποδέχτηκε να γεννηθεί τυπογραφικό φως για τις «Αποσπερίδες και βαΐζα». Ανθρώπινη, αγαστή και ευδόκιμος συνεργασία.
-Στους όψιμους και στους τρίπαλιους προγόνους που καλλιέργησαν, μιτοχτένιασαν και ξόμπλιασαν το γλωσσικό λογάρι, τη μπαινάμικη και μοσκομύριστη κρητολαλιά και τη διαφύλαξαν στην πνευματική κυψέλη της κληρονομιάς. Χρέος των επιγόνων να διαφυλαχθεί σαν «τ’ άγια των αγίων».
-Στους αναγνώστες των «Αποσπερίδων», σ’ όλους και σ’ ένα προς ένα ξεχωριστά, με την ευχή και την ελπίδα να θυμηθούν, ν’ αναστοχαστούν, να γνωρίσουν ή να γίνουν κοινωνοί αλλοτεσινών καιρών στα θεμέλια των οποίων οφείλουν να χτίζουν οι επόμενοι.