Σ’ ένα αγρίμι της Λευτεριάς που βρέθηκε μακριά από κάθε υποταγή, έναν μαχητή των βουνών του Μοριά, είναι αφιερωμένο το νέο βιβλίο του δημοσιογράφου και συγγραφέα Μανόλη Παντινάκη.
Πρόκειται για τον πρώτο τόμο της βιογραφίας μιας ηρωικής προσωπικότητας με τίτλο ΄Ό πολέμαρχος της Βίγλας’’-Καπεταν Σφακιανός Γεωργιος Αρετάκης Αντισυνταγματαρχης ΔΣΕ 27.21899-25.4.1949’’.
Ο ταγματάρχης καπετάνιος του ΕΛΑΣ και Πολέμαρχος της Βίγλας στο Πανωχώρι Σπηλίου αποτέλεσε ένα πρόσωπο που γοήτευε τον συγγραφέα, ακόμα από τα χρόνια του δημοτικού σχολείου.
Είναι η εποχή που τα απόνερα του καθοδηγούμενου εσωτερικού σπαραγμού ήταν ακόμα ορατά, όπως σημειώνει ο Μανώλης Παντινάκης, έστω και με ‘’τις ατροφικές παραστρατιωτικές οργανώσεις που σήκωναν εθνικιστικό παράστημα και περηφάνεια με τουφέκια στις… παρελάσεις. Ήταν όμως φανερό πως ξεψυχούσαν.’’
Ψυθιριστά εκείνους τους καιρούς κάποιοι μιλούσαν ‘’μετά φόβου Θεού‘’ για τον ανυπότακτο μαχητή ενώ κάποιοι άλλοι, οι αφοσιωμένοι της εθνικοφροσύνης και νεκρό ακόμα φοβούνταν να πουν τ΄όνομα του ή μια ιστορία του.
Επταμισι δεκαετίες μετά το ηρωικό του τέλος που ήρθε το 1949, σε μια σπηλιά έξω από το Γύθειο, αποκομμένος, μαζί με τέσσερις συντροφους του, ο μικρός μαθητής του τότε, ώριμος δημοσιογράφος και συγγραφέας σήμερα εξιστορεί:
«Ώσπου ήρθε η ώρα, την άνοιξη του 2017, σε μια κουβέντα στο Σπήλι και ο Θοδωρής Θεοδωράκης, καλός χωριανός και φίλος, κοντινός συγγενής της οικογένεια Αρετάκη, με έφερε σε επαφή με την Καίτη Αρετάκη – Παπαδομιχελάκη, το μοναχοπαίδι του Σφακιανού και με τον εγγονό του Γιώργη Παπαδομιχελάκη, απογόνους με αγάπη και σεβασμό στον ήρωα. Επεσε αμέσως στα… βαθιά και έξι χρόνια τώρα, σκάβω στο τιμημένο χώμα της ιστορίας του αλλά και σε κάθε πληροφορία και σε μαρτυρίες ανθρώπων που τον άκουσαν και τον αφουγκράστηκαν.
Ο τόμος που έχετε στα χέρια σας είναι η βιογραφία του Γιώργη Αρετάκη – Σφακιανού. Για πρώτη φορά παρουσιάζεται η ζωή του με όσο το δυνατόν περισσότερα στοιχεία. Είναι η μικροϊστορία του, από τη γέννηση ως το θάνατό του, ενώ ο δεύτερος τόμος που θα ακολουθήσει, ελπίζουμε μέσα στον επόμενο χρόνο, θα φιλοξενήσει το προσωπικό ημερολόγιο του από την τραγική περίοδο του Εμφυλίου, ένα σπουδαίο και μοναδικό ιστορικό ντοκουμέντο, που εμπιστεύτηκε η οικογένειά του”.
Ο δεύτερος τόμος θα έχει τίτλο “Το ημερολόγιο της Επανάστασης” και θα περιλαμβάνει εμπειρίες από τον αντάρτικο αγώνα του ΔΣΕ, όπως ακριβώς τις κατέγραφε κάθε μέρα την περίοδο 1947-48 και χώρεσαν σε τρία σημειωματάρια και σε οκτακόσιες τριάντα έξι χειρόγραφες σελίδες.
“Απειρες ευχαριστίες, τονίζει ο Μ. Παντινάκης”, απευθύνω με την ευκαιράι, στην κόρη και στον εγγονό του Πολέμαρχου της “Βίγλας” για τη βοήθεα που μου προσέφεραν, καθώς και στον ιστορικό Ιάσονα Χανδρινό για τη συμπλήρωση σημαντικών γεγονότων της ιστορίας και της δράσης του στον παρόντα τομο.
Ο Γιώργης Αρετάκης, ο πολεμιστής και πολυτραυματίας των εθνικών αγώνων της Μικράς Ασίας, του αλβανικού μετώπου και του αντάρτικου, ο θρύλος της Πελοπονήσου, φαίνεται ότι ήρθε η ώρα να πάρει τη θέση που του πρέπει στη Σύγχρονη Ιστορία, ώστε να αποκατασταθεί η αλήθεια και να διαλυθούν μαζί φήμες και ενοχές που φορτώθηκε σαν αποδιοπομπαίος τράγος, από την εκάστοτε εξουσία.
Εγώ, ως Σπηλιανός, περήφανος για την πατριωτική του προσφορά, τη δικαιοσύνη και τη γενναιότητά του, όφειλα να τον κρατήσω ψηλά. Σίγουρα από το παρατηρητήριο του στη Βίγλα, στο Σπήλι, που τη σκεπάζει το ιστορικό βουνό Βορίζης, είναι βέβαιο πως σημερα δεν θα μπορούσε να μείνει απαθής και αδιάφορος στα όσα επώδυνα συμβαίνουν και αφορούν στην υποδούλωση του λαού μας”.
Ο Νίκος Καββαδίας και ο Καπετάν Σφακιανός
Ο πολέμαρχος της Βίγλας, ο καπετάν Σφακιανός, αναφέρεται στο ποίημα του Νίκου Καββαδαία “Guevara”, που περιέχεται στην συλλογή “Τραβέρσο” του 1975. Για το θέμα αυτό ο Αντώνης Σανουδάκης σημειώνει:
«”Φυλάει το αλώνι ο Σφακιανός κι ο Αρίδα την κορίδα”.
Ο προηγούμενος στίχος:
Λάκισε ο φίλος, ο αδερφός. Που μ’ είδες και που σ’ είδα;
προδιαθέτει τον στίχο με τον Σφακιανό.
Ο Σφακιανός δεν ήταν άλλος από τον Γεώργιο Αρετάκη, πρώην αξιωματικό του Ελληνικού Στρατού. Γεννήθηκε στο Σπήλι Ρέθυμνου, στις 27 Φεβρουαρίου 1899, και σκοτώθηκε στις 25 Απριλίου 1949, δίδοντας μάχη με συντρόφους του, με δυνάμεις της Χωροφυλακής και ΜΕΑ σε σπηλιά στο Βαγιολάγκαδο Μάνης, κατά τις εκκαθαρίσεις τους στην Πελοπόννησο. Ο Σφακιανός ήταν από τους λίγους που είχαν επιζήσει, στην παρανομία, αλλά τελικά προδόδηκε.
Ο προηγούμενος, συνεπώς, στίχος προϊδεάζει λάκισε ο φίλος, ο αδερφός….
Εντύπωση δημιουργεί η έκφραση “φυλάει το αλώνι ο Σφακιανός”. Είναι μια εικόνα της αγροτικής ζωής, κατά την οποία οι αγρότες φύλαγαν τον καρπό του σιταριού στο αλώνι από τους κλέφτες.
Κατά την άποψή μας, η έκφραση παραπέμπει άμεσα στον στίχο του Σολωμού, στο «Πρώτο σχεδίασμά» του, στους «Ελεύθερους Πολιορκημένους». Βλέποντας την πολιορκία του Μεσολογγίου, ο Σολωμός σχολιάζει:
Τα μάτια μου δεν είδαν τόπον ενδοξότερον από τούτο το αλωνάκι.
Το μικρό πολιορκημένο Μεσολόγγι που αντιστέκεται. Παρομοίως και ο καπετάν Σφακιανός, ως ο τελευταίος καπετάνιος της Πελοποννήσου “φυλάει το αλώνι, συντηρεί τον αγώνα στη Μάνη».