Τρεις φορές λέμε τα κάλαντα στη διάρκεια του εορταστικού δωδεκαημέρου που ξεκινά τα Χριστούγεννα και ολοκληρώνεται αύριο, των Αγίων Θεοφανίων ή των Φώτων. Η εορταστική περίοδος που ξεκινά με τα κάλαντα των Χριστουγέννων, συνεχίζει στο μέσο της διάρκειά της με τα κάλαντα της Πρωτοχρονιάς και ολοκληρώνεται με τα κάλαντα των Φώτων.
Τα παιδιά – όπως και τις παραμονές Χριστουγέννων και Πρωτοχρονιάς – σήμερα παραμονή της εορτής των Θεοφανίων, 5 Ιανουαρίου, ξεχύνονται στους δρόμους και περνούν από πόρτα σε πόρτα, ψάλλοντας τα Κάλαντα Φώτων.
Ο λαός δέχεται με συμπάθεια τους καλαντιστές, που προσδίδουν στις γιορτές ιδιαίτερη χάρη και ευθυμία. Βέβαια είναι λιγότερο γνωστά τα κάλαντα των Θεοφανείων (Των Φώτων).
Σήμερα τα φώτα κι ο Φωτισμός
Και χαρά μεγάλη κι αγιασμός…
Το όνομα της εορτής των Θεοφανίων προκύπτει από τη φανέρωση των τριών προσώπων της Αγίας Τριάδας, που σύμφωνα με τις Γραφές συνέβη κατά τη Βάπτιση του Ιησού. Στις Δυτικές Εκκλησίες, τα Θεοφάνεια είναι περισσότερο συνδεδεμένα με την προσέλευση και την προσκύνηση των Τριών Μάγων στη Φάτνη της Γέννησης του Ιησού.
Κάλαντα των Φώτων
Σήμερα τα φώτα κι ο φωτισμός
η χαρά μεγάλη κι ο αγιασμός.
Κάτω στον Ιορδάνη τον ποταμό
κάθετ’ η κυρά μας η Παναγιά.
Όργανo βαστάει, κερί κρατεί
και τον Αϊ-Γιάννη παρακαλεί.
Άϊ-Γιάννη αφέντη και βαπτιστή
βάπτισε κι εμένα Θεού παιδί.
Ν’ ανεβώ επάνω στον ουρανό
να μαζέψω ρόδα και λίβανο.
Καλημέρα, καλημέρα,
Καλή σου μέρα αφέντη με την κυρά.
Τα κρητικά κάλαντα των Θεοφανείων
Aύριο είναι τω Φωτώ π’ αγιάζουν οι παπάδες,
μέσα στα σπίθια μπαίνουνε και λεν τσι εορτάδες.
O Iωάννης Bαπτιστής επέρασε και είπε,
Χαρίσετέ μου τα κλειδιά τα μαργαριταρένια
ν’ ανοίξω τον Παράδεισο, να μπω στο περβολάκι,
να θέσω ν’ αποκοιμηθώ σε μια μηλιά ’πο κάτω,
Ανήφορος, κατήφορος σε τρία πηγαδάκια
κάθονται τρεις μελαχροινές με τα σγουρά μαλλάκια.
Η μια κεντά τον ουρανό, η άλλη το φεγγάρι
κι η τρίτη η καλύτερη κεντά τον Άη Γιάννη.