Τα λόγια του σε ξαφνιάζουν, γιατί δεν τα “μασάει”, δεν είναι συμβατικά όπως δεν είναι και η μουσική του, ή η σχέση του με την Κρήτη.
Ο συνθέτης Δημήτρης Μαραμής που υπογράφει την σύγχρονη λαϊκή όπερα “Καπετάν Μιχάλης’ γνωρίζει πολύ καλά ότι αυτό το μουσικό είδος είναι κοντά στον ντόπιο και γενικότερα στον Έλληνα θεατή, αλλά όπως τονίζει μιλώντας στην “Π” ο καλλιτέχνης είναι αυτός που οδηγεί τον κόσμο, σε πρωτόγνωρους κόσμους και άγνωστα μονοπάτια, και όχι αυτός που οδηγείται από τα γούστα του κόσμου’’.
‘Αλλωστε όπως ο ίδιος επισημαίνει ποτέ δεν φοβήθηκε αλλά και ούτε υποβίβασε το κοινό το οποίο μπορεί να καταλάβει, έστω αν και σε κάποιους δεν αρέσει, ότι η δουλειά του είναι προϊόν έρευνας και κόπου και όχι κάτι προχειρο ή επιφανειακό.
“Δε θα σήκωνα -λεει χαρακτηριστικά- “στους ώμους μου τον κρητικό γίγαντα της ελληνικής και παγκόσμιας γραμματείας – Νίκο Καζαντζάκη – και την ευθύνη της εκπροσώπησης ολόκληρης της Κρήτης – ανάθεση Περιφέρειας Κρήτης – παραδίδοντας ένα κοινότυπο έργο για να ικανοποιήσω τη συμβατική αισθητική του μέσου θεατή-ακροατή. Ποτέ δεν έβαλα νερό στο κρασί μου, θα έβαζα τώρα;”.
Το ίδιο αληθινή είναι η σχέση του με το νησί μας που δεν είναι πάντα ‘’φιλειρηνική ή ειδυλλιακή”, αλλά και πόλεμος πολλές φορές .’’
“Στην Κρήτη δε βαδίζω πάντα πάνω σε ρόδα, αλλά πολλές φορές και σε αγκάθια. Έχω βιώσει την ευδαιμονία με την Κρήτη, αλλά με έχει ματώσει κιόλας. Για αυτό όμως είναι αληθινή η σχέση μου με την Κρήτη. Γιατί τα έχει όλα”.
Ο Δημήτρης Μαραμής μιλά ακόμα για τον δικό του “Καπετάν Μιχάλη”, για το τι πρέπει ν’ αλλάξει στο νησί αλλά και για το ότι δεν έχει εξαντληθεί ακόμα η δημιουργική του συσχέτιση με το νησί. Θα ακολουθήσει και άλλο έργο…
“Καλλιτέχνης είναι αυτός που οδηγεί τον κόσμο, σε πρωτόγνωρους κόσμους και άγνωστα μονοπάτια, και όχι αυτός που οδηγείται από τα γούστα του κόσμου”
-Ποιος είναι ο δικός σας «Καπετάν Μιχάλης»;
Για ‘μένα ο Καπετάν Μιχάλης είναι το σκληρό πάλεμα του ανθρώπου με την ίδια του τη φύση με στόχο να απελευθερωθεί πλήρως από ό,τι τον κρατάει δέσμιο και ένοχο.
Ο Καπετάν Μιχάλης είναι ένας υπεραισθηματικός άντρας, ο οποίος αμύνεται με κάθε τρόπο να αποκαλυφθεί και να εκδηλωθεί. Είναι αγέλαστος, είναι σκοτεινός, είναι λιγόλογος, αλλά μέσα του βράζει η λάβα όλων των αισθημάτων και του πάθους.
Κλαίει η ψυχή του. Αλλά ποτέ δε βγαίνει δάκρυ από τα μάτια του. Ερωτεύεται και πρέπει να σκοτώσει τον απαγορευμένο του έρωτα. Και μέσα από τον Καπετάν Μιχάλη, έρχεται η Κρήτη. Η Κρήτη είναι ιδέα. Είναι όραμα. Είναι ο αγώνας για ελευθερία. Η Κρήτη είναι θεριό που δε βουλιάζει ποτέ. Είναι αξία. Είναι έρωτας.
Είναι φως.
-Υπογράφετε μια σύγχρονη λαϊκή όπερα πάνω στο μυθιστόρημα του Καζαντζάκη. Αυτό το μουσικό είδος είναι κοντά στον ντόπιο και γενικότερα στον Έλληνα θεατή;
Όχι, δεν είναι. Καλλιτέχνης για ‘μένα, είναι αυτός που οδηγεί τον κόσμο, σε πρωτόγνωρους κόσμους και άγνωστα μονοπάτια, και όχι αυτός που οδηγείται από τα γούστα του κόσμου. Δε θα σήκωνα στους ώμους μου τον κρητικό γίγαντα της ελληνικής και παγκόσμιας γραμματείας – Νίκο Καζαντζάκη – και την ευθύνη της εκπροσώπησης ολόκληρης της Κρήτης – ανάθεση Περιφέρειας Κρήτης – παραδίδοντας ένα κοινότοπο έργο για να ικανοποιήσω τη συμβατική αισθητική του μέσου θεατή-ακροατή. Ποτέ δεν έβαλα νερό στο κρασί μου, θα έβαζα τώρα;
“Έχω ένα πιστό κοινό.
Κι ας μην κυκλοφορεί
δισκογραφία μου, κι ας μην ακολουθώ κάποια πεπατημένη προβολή”
-Σας έχει εκπλήξει κάτι από την έως τώρα αντιμετώπιση των θεατών που θα θέλατε να το μοιραστείτε;
Κοιτάξτε, γενικώς το κοινό αντιμετωπίζεται με φόβο. Εγώ, ποτέ δεν υποβίβασα το κοινό ούτε το φοβήθηκα. Ακόμα και ο πιο απαίδευτος μπορεί να καταλάβει πως το έργο που του παραδίδω είναι έργο έρευνας, σπουδής, κόπου και προσπάθειας για κάτι ανανεωμένο με νέα ματιά. Μπορεί να μην αρέσει σε κάποιους ή και πολλούς αυτό που παράγω. Όμως κανείς δεν τολμά να πει πως παρέδωσα κάτι πρόχειρο, εύκολο ή επιφανειακό.
Αυτό που μπορώ να πω με σιγουριά για τους ακροατές μου, είναι πως όσοι ακούσουν για πρώτη φορά κάτι δικό μου και τους αγγίξει, έπειτα με ακολουθούν πιστά. Έχω ένα πιστό κοινό. Κι ας μην κυκλοφορεί δισκογραφία μου, κι ας μην ακολουθώ κάποια πεπατημένη προβολή, κι ας ανεβάζω τα έργα μου εκτός Αθηνών.
– Υπάρχει κάποια φράση στο κείμενο του «Καπετάν Μιχάλη» που έγινε οδηγός σας ή σας έμεινε και μετά;
Καταρχάς ταυτίζομαι σε πολλά με το Νίκο Καζαντζάκη. Είναι πρότυπό μου αυτός ο μεγάλος άνθρωπος. Σας παραθέτω αποσπάσματα από την αγαπημένη μου σκηνή, τη Σύναξη των Καπεταναίων στα βουνά, που πιστεύω πως εμπεριέχει μέρος της φιλοσοφίας του Καζαντζάκη:
“Πότε, γίνηκε με σιγουράδα, ένα μεγάλο πράμα στον κόσμο; Να κινάς και να μην είσαι σίγουρος, αυτό θα πει παλικαριά! Πολεμιστές είμαστε οι Κρητικοί κι όχι πραματευτάδες. Ένα μπουρλότο είναι η καρδιά του Κρητικού. Δεν κρατάει ζυγαριά η ψυχή του ανθρώπου, κρατάει σπαθί!”
– «Ερωτόκριτος» και «Καπετάν Μιχάλης», δύο εμβληματικά έργα της κρητικής γραμματείας που μελοποιήσατε. Ποια ήταν πριν η σχέση σας με την Κρήτη και ποια μετά;
Η σχέση μου με την Κρήτη, μη φανταστείτε πως είναι φιλειρηνική ή ειδυλλιακή.
Είναι και πόλεμος, πολλές φορές. Η παραγωγή του Καπετάν Μιχάλη αντιμετώπισε πάρα πολλές αντιξοότητες για να προχωρήσει. Στην Κρήτη δε βαδίζω πάντα πάνω σε ρόδα, αλλά πολλές φορές και σε αγκάθια. Έχω βιώσει την ευδαιμονία με την Κρήτη, αλλά με έχει ματώσει κιόλας.
Για αυτό όμως είναι αληθινή η σχέση μου με την Κρήτη. Γιατί τα έχει όλα. Το μόνο που θα σας πω για το παραπάνω ερώτημα πάντως, είναι πως με τον Ερωτόκριτο και τον Καπετάν Μιχάλη, δεν έχει εξαντληθεί ακόμα η δημιουργική μου συσχέτιση με το νησί. Θα ακολουθήσει και άλλο έργο…
“Στην Κρήτη δε βαδίζω πάντα πάνω σε ρόδα, αλλά πολλές
φορές και σε αγκάθια”
“Να μην καταστρέφεται η ομορφιά του νησιού στον βωμό του κέρδους του καθενός”
– Τι αγαπάτε στο νησί μας και τι πρέπει να αλλάξει, να διορθωθεί; Ποια είναι η δική σας Κρήτη;
Τι πρέπει να αλλάξει; Να σταματήσει η κακοποίηση του νησιού. Να μην καταστρέφεται η ομορφιά του νησιού στο βωμό του κέρδους του καθενός. Να υποχωρήσει το “εγώ” μπροστά στην Κρήτη.
Το είπα και παραπάνω, η Κρήτη είναι ιδέα, είναι όραμα, είναι στόχος, είναι ιστορία, είναι πηγή, είναι αξία, είναι ομορφιά, είναι φως. Δεν είναι χωράφι για να πέσουμε όλοι πάνω του να φάμε. Η Κρήτη μάς δίνει τόσα πολλά, ας της δώσουμε κι εμείς κάτι και μην κοιτάμε μόνο να αρπάξουμε.
Εμένα, τα δύο έργα που της έδωσα – Ερωτόκριτος και Καπετάν Μιχάλης, μαζί με τον Κρητικό Πόλεμο και την Οδύσσεια – με έχουν απασχολήσει μία δεκαετία σχεδόν… Σας ευχαριστώ!