Ένα πολύτιμο ντοκουμέντο που προσθέτει ψηφίδες γνώσης για ένα σημαντικό κεφάλαιο της ιστορίας του νομού Ηρακλείου, αποτελεί το νέο βιβλίο της φιλολόγου και ερευνήτριας της ιστορίας, Άννας Μανουκάκη-Μεταξάκη που μόλις κυκλοφόρησε.
Το βιβλίο με τίτλο “Από τη Μικρασία στην Κρήτη- Μικρασιάτες πρόσφυγες στο Αρκαλοχώρι ‘’περιέχει συγκλονιστικές αφηγήσεις -μαρτυρίες προσφύγων του Διωγμού και της Ανταλλαγής που αναγκάστηκαν ν΄αφήσουν τις πατρίδες τους στην δυτική Μικρασία και την Καππαδοκία για να ρίξουν ρίζες στην εύφορη περιοχή του Αρκαλοχωρίου, αλλά και αφηγήσεις γηγενών κατοίκων που βίωσαν τα γεγονότα της εποχής.
Ενδεικτικό είναι ότι μόνο από τον μεγάλο διωγμό του ‘22 σχεδόν 20.000 πρόσφυγες ήρθαν στον νομό Ηρακλείου και πολλοί από αυτούς βρήκαν νέα πατρίδα στην περιοχή του Αρκαλοχωρίου.
Το βιβλίο, πολύτιμο για την ιστορική, πολιτιστική και εθνική μας προσωπικότητα, θα παρουσιαστεί στο Αρκαλοχώρι στις 18 Σεπτεμβρίου και λίγο αργότερα στην πόλη του Ηρακλείου.
Διανθισμένο με ιστορικά στοιχεία της εποχής και φωτογραφικό υλικό, το βιβλίο εκδόθηκε από την Τυποκρέτα, με την χρηματοδότηση του Υπουργείου Πολιτισμού και Αθλητισμού και την υποστήριξη της Ομοσπονδίας Προσφυγικών Σωματείων Ελλάδος και του Συλλόγου Αλατσατιανών Νομού Ηρακλείου,με αφορμή την συμπλήρωση 100 χρόνων από την Μικρασιατική Καταστροφή.
Η Ιστορική τεκμηρίωση επιτυγχάνεται με 300 υποσημειώσεις, με την παραπομπή σε Αρχεία, όπως το Αρχείο της τότε κοινότητας Αρκαλοχωρίου και με μια πλούσια βιβλιογραφία.
“Να στοχαστούμε και να θυμηθούμε’’
“Θα ήθελα να επισημάνω-αναφέρει στον χαιρετισμό της και του Συλλόγου Αλατσατιανών Νομού Ηρακλείου κ. Χριστίνα Χατζηαδάμ – ότι ακόμα και ο τίτλος του βιβλίου προκαλεί το ενδιαφέρον κααι την συγκίνηση σε όλους εμας, τους απογόνους 2ης, 3ης και 4ης γενιάς των Ελλήνων της Μικράς Ασίας που έφτασαν στο νομό Ηρακλείου.
Εκατό χρόνια μετά την κατάρρευση του μικρασιατικού μετώπου, την ολοκληρωτική καταστροφή του ‘22 και την υπογραφή της Συνθήκης της Λωζάνης το 1923 για την ανταλλαγή των πληθυσμών, μας δίνει έντεχνα μια ακόμα σημαντική ευκαιρία διαβάζοντας το,τόσο για να στοχαστούμε όσο και για να θυμηθούμε.Να έρθουμε σε επαφή με την ιστορική και τη συλλογική μας μνήμη.Μια μνήμη που είναι άρρηκτα δεμένη με την εθνική μας ταυτότητα”.
Αυθόρμητες αφηγήσεις
“Στο βιβλίο-σημειώνει η συγγραφέας-διασώζονται οι τραγικές εμπειρίες μικρασιατών προσφύγων του Διωγμού και της Ανταλλαγής της περιοχής Αρκαλοχωρίου, προβάλλεται έτσι η προφορική ιστορία και μάλιστα η τοπική (για να γίνει κάποτε αφετηρία και τέρμα της σχολικής διδασκαλίας), ενός χώρου για τον οποίο ελάχιστα έχουν γραφτεί.
Αναφέρονται επίσης οι συνέπειες της πολιτικής των εθνοκαθάρσεων και των εθνοκτονιών, καθώς και το απεχθές στίγμα του πρόσφυγα (που συνεχίζει, δυστυχώς να βασανίζει εκατομμύρια ανθρώπους στη γή)ώστε να συνειδητοποιήσουν οι άνθρωποι το χρέος τους ν΄αγωνιστούν για έναν κόσμο πιο ανθρώπινο, χωρίς διωγμούς και προσφυγιά.
Τον κύριο κορμό του βιβλίου αποτελούν οι αυθόρμητες αφηγήσεις προσφυγών και παιδιών τους,ανθρώπων απλών και ταπεινών που εκφράζουν χωρίς προσποιήσεις ή σκοπιμότητες, φυσικά σαν την αναπνοή, όσα καθένας τους έτυχε να βιώσει όπως τα συνέλαβε και τα ερμήνευσε ο ίδιος προσωπικά.Ως υποκείμενο της ιστορίας.’’
Εμπεριστατωμένα
Η συγγραφέας μέσα σε περίπου 300 σελίδες με άριστη δομή και ύφος απλό και κατανοητό παρουσιάζει καθαρά και εμπεριστατωμένα:
Στο Β´ και κύριο μέρος, μετά από τα βιογραφικά στοιχεία των 27 αφηγητών της,, παρουσιάζει τις συναρπαστικές τους αφηγήσεις. Αφηγούνται 3 ντόπιοι Αρκαλοχωρίτες που περιγράφουν την άφιξη των Προσφύγων, 19 πρόσφυγες του Διωγμού και 5 Καππαδόκες Πρόσφυγες της Ανταλλαγής.
=Ακολουθεί το Παράρτημα, το οποίο αποτελούν 5 σπουδαία κείμενα, μεταξύ των οποίων τρία αποσπάσματα από το ενδιαφέρον ανέκδοτο ημερολόγιο του Γεωργίου Κρασανάκη, στρατιώτη του Μικρασιατικού πολέμου από το χωριό Αλιτζανή(Αρχοντικό), ένα χιλιόμετρο Β.Α του Αρκαλοχωρίου.
Οι συγκινητικές φωτογραφίες
Οι φωτογραφίες του βιβλίου δείχνουν Αρκαλοχωρίτες του 1922, Πρόσφυγες του Διωγμού, Έλληνες και Τούρκους που πίνουν και συζητούν ειρηνικά στη Μικρά Ασία, πριν τον διωγμό του 1922.
Ιδιαίτερα συγκινητική η φωτογραφία του εξωφύλλου με τους τρεις νεαρούς Καραμπουρνιώτες από το χωριό Μοναστήρι, που ξέφυγαν το μαχαίρι των Τσετών και κολυμπώντας πολλά μίλια έφτασαν εξαντλημένοι στην Χίο, αρχές Σεπτεμβρίου του 1922. Είναι ο Διαμαντής Αθανασίου, ο Ξενοφών Ελευθεριάδης και ο Γεώργος Λαφάτας και οι τρεις αγωνιστές της Εθνικής Αντίστασης αργότερα. Εγκαταστάθηκαν ο πρώτος στο Γάσι, ο δεύτερος στην Αγία Σεμνή και ο τρίτος στη Ζίντα.
Τόσο τα ιστορικά στοιχεία όσο και οι αφηγήσεις των Προσφύγων, που κατέγραψε πριν από πολλά χρόνια η κ. Μανουκάκη, περιέχουν συγκλονιστικά στοιχεία, πολύτιμα-κυρίως η ιστορία του Αρκαλοχωρίου- καθώς για πρώτη φορά εκδίδεται βιβλίο για την ιστορία της ενδιαφέρουσας αυτής περιοχής.
Το βιβλίο παρουσιάζει καθαρά την Ιστορία της σημαίνουσας περιοχής του Αρκαλοχωρίου που, αναπτύχθηκε ραγδαία και χτυπήθηκε αλύπητα από τον σεισμό του Σεπτεμβρίου του 2021 και τους χιλιάδες μετασεισμούς που τον διαδέχτηκαν. Δείχνει επίσης ότι την ραγδαία ανάπτυξη της περιοχής την δημιούργησε ο ντόπιος πληθυσμός αγκαλιασμένος με τους pρόσφυγες της Μικράς Ασίας, τις πρωτοποριακές επιρροές των οποίων δέχτηκε και αφομοίωσε.