Ομιλία με θέμα “Η ευχή του μεγάλου Αγιασμού και η εικόνα” “Μέγας ει Κύριε του Ιωάννη Κορνάρου” θα δώσει η ξεναγός και συγγραφέας κ. Αθηνά Κυριακάκη –Σφακάκη την Κυριακή 14 Ιανουαρίου στις 5.30 το απόγευμα στο Πνευματικό Κέντρο της ενορίας Παναγίτσας Μασταμπά.
Η εικόνα ‘’Μέγας ει Κύριε’’ ιστορήθηκε από τον Ιωάννη Κορνάρο το 1770, στη Μονή της Κυρίας Ακρωτηριανής, ευρύτερα γνωστή σήμερα ως Μονή Τοπλού, Σητείας. Στην εικόνα αυτή ο ζωγράφος υπομνημάτισε με τον χρωστήρα του τη δεύτερη ενότητα της ευχής του Πατριάρχη Ιεροσολύμων Σωφρονίου, που αναγιγνώσκεται στην Ακολουθία του Μεγάλου Αγιασμού την ημέρα των Θεοφανίων, 6 Ιανουαρίου. Η ενότητα αυτή, περιγραφική των θείων έργων, αρχίζει με τη φράση: ’’Μέγας ει Κύριε και θαυμαστά τα έργα σου και ουδείς λόγος εξαρκέσει προς ύμνον των θαυμασίων σου…’’.
Ο Ιωάννης Κορνάρος υπομνηματίζει μία προς μία τις φράσεις της ευχής , τις οποίες αριθμεί από 1 μέχρι 61. Τον κεντρικό κάθετο άξονα της εικόνας συνθέτουν τέσσερις παραστάσεις. Η Αγία Τριάδα, η Βάπτιση του Ιησού, η Θεοτόκος, Ένθρονος, Βρεφοκρατούσα δεξιώθεν και η Κάθοδος του Ιησού εις τον Άδη. Διάσπαρτα, χωρίς διάχωρα, 61 εικονίδια καλύπτουν την επιφάνεια της εικόνας, και μεταξύ αυτών έχουν ιστορηθεί γεγονότα της Παλαιάς Διαθήκης. Εικονίζονται και τα τέσσερα στοιχεία από τα οποία συνεστήθη το σύμπαν (Γη, Πυρ, Αέρας και ‘Υδωρ). Επί των ακτίνων των εκπορευομένων από την Αγία Τριάδα, ο Κορνάρος έχει αναγράψει τους μήνες του έτους και έχει εικονίσει τα ζώδια.
Η εικόνα είναι μοναδικό μνημείο της μεταβυζαντινής ζωγραφικής, λόγω του μεγέθους και της πλοκής των παραστάσεων. Ουδείς άλλος προ ή μετά τον Ιωάννη Κορνάρο ιστόρησε την ευχή του Μεγάλου Αγιασμού, η οποία αποδίδεται στον Πατριάρχη Ιεροσολύμων Σωφρόνιο.
Ο Πατριάρχης Σωφρόνιος, με έργο υμνολογικό, ρητορικό, θεολογικό και αγιογραφικό, υπήρξε η τελευταία μεγάλη πνευματική μορφή της προϊσλαμικής Βυζαντινής Ανατολής.
Η Μονή Τοπλού λειτούργησε ως κοιτίδα της Ορθοδοξίας και του Ελληνισμού από της ιδρύσεώς της. Ο ηγούμενος Γαβριήλ Παντόγαλος ανακαίνισε τη Μονή μετά την καταστροφή του 1612 και παρά τις μετέπειτα τμηματικές καταστροφές και παρεμβάσεις η συνολική γενική μορφή του οικοδομήματος δεν έχει αλλάξει ριζικά. Ο Παντόγαλος περιγράφεται με ομηρικούς χαρακτηρισμούς στην εντοιχισμένη, στον δυτικό τοίχο του καθολικού της μονής, εγχάρακτη επιγραφή.