Το πατρικό του απείχε μίλια από την Κρήτη κι όμως η «παρουσία» του νησιού ήταν έντονη στο σπίτι του. Μεγάλωσε με ιστορίες για την Ελλάδα, με άλμπουμ γεμάτα φωτογραφίες και επιστολές που είχαν «άρωμα» Κρήτης.
Ο εγγονός του ιστορικού που απαθανάτισε ανθρώπους και μνημεία του νησιού στις αρχές του 20ού αιώνα, GuiseppeGerola, κ. Paolo, βρέθηκε τις προηγούμενες ημέρες στην Κρήτη και θέλησε να περπατήσει σε μέρη από όπου, όχι απλώς είχε περάσει, αλλά είχε αφήσει το στίγμα του ο παππούς του.
Στο Ηράκλειο έμεινε στο ξενοδοχείο Ibis Styles Heraklion Central, το οποίο είναι διακοσμημένο με φωτογραφίες του Guiseppe Gerola.
«Ήταν απίστευτο το πόσα πολλά κατάφερε να κάνει ο παππούς μου και, την ίδια στιγμή, να είναι ένας πολύ καλός πατέρας. Δεν καταλαβαίνω πώς τα κατάφερνε», αναφέρει στην «Π» ο γιος του τέταρτου, από τα πέντε, κατά σειρά παιδιά του διάσημου αρχαιολόγου.
Σημειώνεται πως το 1900 το Ινστιτούτο Επιστημών, Γραμμάτων και Τεχνών της Βενετίας έστειλε επικεφαλής ομάδας τον ερευνητή Guiseppe Gerola (1877-1938) για να καταγράψει, να απαθανατίσει και να μελετήσει τα ενετικά μνημεία της Κρήτης. Το πάθος της εξαίρετης αυτής εργασίας αποτυπώθηκε σε τόμους, ένα έργο που εκδόθηκε σταδιακά από το 1905 έως το 1932 με τίτλο «Monumenti Veneti nell’ isola di Creta» («Ενετικά Μνημεία εις τη νήσο Κρήτη») και που είναι ο κύριος οδηγός για τους μελετητές της ενετοκρατίας στο νησί, παγκόσμια.
Ο εγγονός του, γιος του Filippo Marco Bruno, αναφέρει πως ο Guiseppe αγαπούσε πολύ τη δουλειά του. Ήρθε στην Κρήτη σε ηλικία 23 ετών και όταν επέστρεψε στα πάτρια εδάφη του ανατέθηκε η φροντίδα των μνημείων και ιστορικών κτηρίων ενώ μετά το τέλος του Α΄Παγκοσμίου Πολέμου αναζητούσε έργα τέχνης που είχαν αρπάξει οι Αυστριακοί.
Η σχέση που διατηρούσε με το νησί και τους κατοίκους του, αναδεικνύεται και μέσα από τα γράμματα που έχει στην κατοχή της η οικογένεια του ιστορικού.
«Όταν ήρθε στην Ιταλία αφοσιώθηκε στη δουλειά που ανέλαβε. Όμως, πάντα είχε στο μυαλό του την Ελλάδα, ήθελε να γυρίσει πίσω. Στην χώρα σας ανέπτυξε πολύ καλές σχέσεις με όσους συνεργάστηκε και πάντα θυμόταν τη φιλοξενία των Κρητικών», αναφέρει ο κ. Paolo Gerola, συνταξιούχος καθηγητής Βοτανολογίας.
Δεν είναι η πρώτη φορά που ο εγγονός του ιστορικού έρχεται στην Κρήτη, έχει επισκεφτεί το νησί μας για διακοπές αλλά και πριν από επτά χρόνια όταν είχε γίνει εκδήλωση προς τιμήν της μνήμης του παππού του στο Κέντρο Ανατολικής Μεσογείου στα Χανιά.
Αυτή τη φορά, ήρθε με τη γυναίκα του και μία συνάδελφό του, ακαδημαϊκό. Θέλησε να βρεθεί σε σημεία που είχε μελετήσει ο παππούς του και να δει από κοντά μνημεία, σπίτια και άλλα μέρη που είχε απαθανατίσει με την φωτογραφική του μηχανή.
Πήγε στους Άγιους Δέκα, το μέρος καταγωγής του ανθρώπου που είχε αναλάβει να ξεναγεί τον παππού του κατά την παραμονή και εργασία του στην Κρήτη.
Το όνομα του ξεναγού ήταν Ζαχάρης Ηλιάκης και ο κ. Paolo Gerola συνάντησε τις προηγούμενες ημέρες μαζί με τη σύζυγό του, Giuliana, τον εγγονό του αδελφού του Ζαχάρη, Μανώλη Ηλιάκη. Βρέθηκε στο σπίτι της οικογένειας που είχε φωτογραφήσει ο παππούς του στο χωριό.
Ο κ. Μανώλης μοιράστηκε μαζί τους ιστορίες που είχε ακούσει κι εκείνος από την οικογένειά του για την παραμονή του γνωστού ιστορικού στο νησί.
«Ο στόχος του ταξιδιού μου ήταν να βρεθώ σε μέρη από όπου είχε περάσει και εκείνος, προσπάθησα, ακόμα, να βρω άτομα που είχαν σχέση με τον παππού μου. Είδα αντίγραφα από χειρόγραφες επιστολές του. Σε όλες τις διαδρομές που ακολούθησα σκεφτόμουν ότι εγώ τώρα ταξιδεύω με αυτοκίνητο ενώ εκείνος τότε πήγαινε με άλογο ή γαϊδουράκι. Πραγματικά, ήταν τόσο δύσκολη η αποστολή του και είναι θαυμάσιο το τι κατάφερε να κάνει», αναφέρει ο κ. Paolo Gerola.
Συγκινητική ήταν για εκείνον η στιγμή όταν είπε σε μία γυναίκα στα Χανιά το όνομά του και εκείνη του απάντησε «Σας λένε Gerola; Είναι ένας διάσημος ιστορικός που έζησε στην Κρήτη!» Εκείνος τότε της αποκρίθηκε «φουσκώνοντας» από περηφάνια, «Ναι, ήταν ο παππούς μου!».
Με ενθουσιασμό άκουγε και πριν από κάποιο διάστημα για ένα ξενοδοχείο στο Ηράκλειο που κοσμείται με φωτογραφίες του παππού του. Δεν έχασε, λοιπόν, την ευκαιρία και επέλεξε να κλείσει δωμάτιο στο Ibis Styles Heraklion Central, στο κέντρο του Ηρακλείου.
«Στο ξενοδοχείο έχουν κάνει μία πολύ όμορφη δουλειά με τις εικόνες του παππού μου, ενώ στον κατάλογο που έχουν, υπάρχει μία βιογραφία του που πραγματικά μέσα σε λίγες παραγράφους αποτυπώνει ό,τι είχε κάνει στην Κρήτη», αναφέρει.
Την περασμένη Παρασκευή πέταξε ξανά για το Μιλάνο, όπου μένει μόνιμα, και στις βαλίτσες του κουβαλούσε τις πιο όμορφες αναμνήσεις από το νησί, με του οποίου την ιστοριά έχει συνδεθεί το όνομα της οικογένειάς του.
Ποιος ήταν ο παππούς του
Ο Guiseppe Gerola (1877-1938) ήταν ένας Ιταλός ιστορικός, γνωστός για τις μελέτες του πάνω στην Ενετική Κρήτη.
Οι ευρωπαϊκές δυνάμεις κατέλαβαν την Κρήτη στις αρχές του 1897, δηλώνοντας την αυτονομία της από την Οθωμανική Αυτοκρατορία.
Λαμβάνοντας υπόψη τη διφορούμενη κατάσταση, στην οποία είχε περιέλθει το μεγάλο νησί της Μεσογείου και την ταχεία επιδείνωση της κατάστασης των ιστορικών μνημείων της (τα οποία απειλούνταν τόσο από κλοπές όσο και από τις απερίσκεπτες κατεδαφίσεις), το 1898 το ιταλικό Υπουργείο Παιδείας αποφάσισε να στείλει μια αρχαιολογική αποστολή στην Κρήτη με σκοπό να εξερευνήσουν και να καταγράψουν τα μνημεία που ακόμα διασώζονταν από την περίοδο της Ενετοκρατίας που επεκτείνεται από το 1204 ως το 1669.
Ο Guiseppe Gerola διορίστηκε από το Veneto Istituto di Scienze, Letrtere ed Arti επικεφαλής της αποστολής αυτής και έφτασε στην Κρήτη στις 18 Ιανουαρίου 1900.
Κατά τη διάρκεια των δυόμισι χρόνων στην Κρήτη, 1900-1902, ο Gerolaσυνέλεξε μια τεράστια ποσότητα υλικού, το οποίο και δημοσίευε σταδιακά τα επόμενα 30 σχεδόν χρόνια, μεταξύ 1905 και 1932, σε τέσσερις μνημειώδεις τόμους, για τους οποίους το 1933 κέρδισε το βραβείο του Μουσολίνι, που του απονεμήθηκε από τη Βασιλική Ακαδημία της Ιταλίας.
Ο Gerolaκατά τη διάρκεια της διαμονής του στην Κρήτη, πήρε πάνω από 1500 φωτογραφίες, τα αρνητικά των οποίων φυλάσσονται στο IstitutoVenetoκαι έκανε μεγάλο αριθμό από σκίτσα, σχέδια και σημειώσεις.
Το έργο του είναι μια ανεκτίμητη πηγή πληροφοριών, διασώζοντας από τη λήθη δεκάδες μνημεία της Κρήτης που έχουν υποστεί σοβαρότατες ζημιές ή ακόμα και έχουν καταστραφεί εντελώς τα τελευταία χρόνια. (Το κείμενο είναι από τον κατάλογο του ξενοδοχείου).