Eίναι ένας πολυβραβευμένος φωτογράφος, με διακρίσεις τόσο στην Ελλάδα όσο και στο εξωτερικό.Κατέχει πάνω από είκοσι βραβεία, πολλά από αυτά χρυσά, σε διεθνείς διαγωνισμούς ενώ περισσότερες από 500 φωτογραφίες του έχουν αναρτηθεί σε εκθέσεις και καλλιτεχνικές διοργανώσεις σε όλο τον κόσμο.
Ένα ταξίδι που ξεκίνησε από τα φοιτητικά του χρόνια με μια Zenith E, ένα τρίποδο και μια φυσούνα και ακόμα συνεχίζεται.
Ο λόγος για το Νίκο Μπασιά που αυτές τις ημέρες παρουσιάζει την τελευταία του δουλειά «Μετάλλια τιμής» στην Αίθουσα Τέχνης της Ελληνικής Φωτογραφικής Εταιρείας Κρήτης στην οδό Δουκός Μποφώρ 20, στο Ηράκλειο. Είναι ο δεύτερος σταθμός της έκθεσης που οργανώνει ο δήμος Πλατανιά,με μεγάλη επιτυχία, στο πλαίσιο των τιμητικών του δράσεων για τους ήρωες του απελευθερωτικού αγώνα.
Τι θα δούμε όμως στην έκθεση «Μετάλλια τιμής»;
«Θα δούμε -τονίζει ο ίδιος μιλώντας στην “Π“ μία έκθεση γεμάτη Ελλάδα. Στην δύσκολη εποχή που ζούμε, μέσα σε περιβάλλον κρίσης όχι μόνο λόγω covid αλλά σε πολλαπλούς τομείς, το παρελθόν είναι φάρος.
Είναι φάρος, δεν είναι λιμάνι. Μας δείχνει τον δρόμο και πώς να αποφύγουμε τα βράχια.
Η ελευθερία που μας έδωσαν οι Αγωνιστές της Επανάστασης του 1821, θυσιάζοντας οι περισσότεροι την ζωή τους για αυτήν, δεν πρέπει να θεωρείται δεδομένη, μας υποχρεώνει σε συνέχεια».
Ο γνωστός φωτογράφος χρησιμοποιεί μια ιδιαίτερη τεχνική, δημιουργώντας… «κατεψυγμένες» φωτογραφίες.
«Ο πάγος-λέει χαρακτηριστικά – είναι σαν να συντηρεί την μνήμη η οποία ανακαλείται στο φως κατά την διαδικασία της επιλεκτικής τήξης. Άλλωστε και η μνήμη δεν είναι επιλεκτική; Μνήμη και λήθη συνεργάζονται. Η μία δίνει στη άλλη ό,τι της περισσεύει, ό,τι της είναι πολύ».
Όταν τον ρωτάς γιατί φωτογραφίζει μιλά για την ελευθερία που σου προσφέρει η τέχνη. «Η τέχνη -υπογραμμίζει -μετασχηματίζει το τίποτα σε κάτι, τον χρόνο σε αιωνιότητα και δίνει στον άνθρωπο φτερά να πετάξει ελεύθερος.
Αυτή η ελευθερία είναι που μου αρέσει».
Αλλωστε ως καθηγητής Φυσικής στη Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση κι επί χρόνια υπεύθυνος στην φωτογραφική ομάδα «Οραστές»που αποτελούνταν από μαθητές Γυμνασίου το ίδιο θέλει και για τους νέους.
«Η συμβουλή που τους δίνω -καταλήγει-είναι να ασχοληθούν με την φωτογραφία, με την Τέχνη γενικότερα. Η Τέχνη απελευθερώνει και τα παιδιά τα θέλω ελεύθερα».
«Ο πάγος έχει την ιδιότητα να ανακαλεί κρυμμένες μνήμες»
Πως ξεκίνησε το ταξίδι σας στο χώρο της φωτογραφίας;
Από τα φοιτητικά μου χρόνια ξεκίνησα με μια Zenith E , ένα τρίποδο και μια φυσούνα το ταξίδι των αισθήσεων και της φωτογραφίας.
Ο Οδυσσέας χρειάστηκε 10 χρόνια για να επιστρέψει στην Ιθάκη. Εμένα έχουν περάσει περισσότερα χρόνια και το ταξίδι συνεχίζεται. Άλλωστε δεν έχει σημασία ο προορισμός αλλά το ταξίδι.
Ποια θέματα σας αρέσει να προσεγγίζετε με τον φακό σας και ποια όχι;
Δεν λειτουργώ με καλλιτεχνικές αναστολές. Ένας καλλιτέχνης πρέπει να πειραματίζεται. Το πείραμα το χρησιμοποιώ στην διδασκαλία της Φυσικής, το χρησιμοποιώ και στην Τέχνη.
Στα «Μετάλλια Τιμής» πειραματίζομαι με τον πάγο και δημιουργώ μία σκηνοθετημένη φωτογραφία. Ο πάγος έχει την ιδιότητα να ανακαλεί κρυμμένες μνήμες. Χρησιμοποιώ readymades και αφήνω τον θεατή να τα αποκρυπτογραφήσει. Μία φωτογραφία δεν πρέπει να είναι ολοκληρωτικά τελειωμένη. Πρέπει ο θεατής να δώσει την δικιά του ερμηνεία, να κάνει το δικό του ταξίδι, να φτάσει στην δικιά του Ιθάκη.
Είναι ακριβό “σπορ“ η φωτογραφία;
Υπάρχουν και πιο ακριβά!
Βέβαια σε απαιτητικές φωτογραφήσεις ο καλός εξοπλισμός βοηθάει. Δεν κάνει όμως η φωτογραφική μηχανή μόνη της την φωτογραφία, αλλιώς δεν θα μιλάγαμε για εξαιρετικούς φωτογράφους αλλά μόνο για εξαιρετικές μηχανές.
Αν μία νοικοκυρά έχει στο σπίτι της μία κουζίνα τελευταίας τεχνολογίας δεν σημαίνει ότι ξέρει και να μαγειρεύει. Ένα παλιό ρητό λέει ότι «τα εργαλεία κάνουν τον μάστορα, αλλά πρέπει να είσαι μάστορας για να τα δουλέψεις».
-Έγχρωμο ή ασπρόμαυρο; Προτιμάτε κάποιο ιδιαιτέρως;
Έχω φωτογραφήσει και ασπρόμαυρο και έγχρωμο. Το καθένα έχει την χάρη του ανάλογα και με το θέμα φωτογράφησης.
Αν θυμηθούμε τον δίσκο του Νεύτωνα από το σχολείο με τα διάφορα χρώματα, για μία συγκεκριμένη συχνότητα περιστροφής ο δίσκος κατά την περιστροφή του φαίνεται λευκός.
Μήπως λοιπόν φωτογραφίζουμε πάντα έγχρωμα και ανάλογα με την συχνότητα περιστροφής μας που επηρεάζεται από την ψυχική μας διάθεση αυτό που βλέπουμε είναι έγχρωμο ή ασπρόμαυρο;
«Το παρελθόν είναι φάρος, δεν είναι λιμάνι- μας δείχνει τον δρόμο και πώς να αποφύγουμε τα βράχια»
Τι θα δούμε στην έκθεση «Μετάλλια τιμής»;
Θα δούμε μία έκθεση γεμάτη Ελλάδα.
Στην δύσκολη εποχή που ζούμε, μέσα σε περιβάλλον κρίσης όχι μόνο λόγω covid αλλά σε πολλαπλούς τομείς, το παρελθόν είναι φάρος.
Είναι φάρος, δεν είναι λιμάνι. Μας δείχνει τον δρόμο και πώς να αποφύγουμε τα βράχια. Η ελευθερία που μας έδωσαν οι Αγωνιστές της Επανάστασης του 1821, θυσιάζοντας οι περισσότεροι την ζωή τους για αυτήν, δεν πρέπει να θεωρείται δεδομένη, μας υποχρεώνει σε συνέχεια.
Δεν προτείνω επιστροφή στις ρίζες. Οι ρίζες όμως πρέπει να μας εμπνέουν και να μας καθοδηγούν ώστε να βγουν κλαδιά που θα δώσουν καρπούς. Έτσι και οι ρίζες θα υπάρχουν και νέα τροφή θα προσφέρουν.
Και όταν οι ρίζες είναι βαθιές δεν υπάρχει λόγος να φοβάσαι τον αέρα.
-Πώς προέκυψε η ιδέα για τη συγκεκριμένη δουλειά;
Η ιδέα που με οδήγησε στην δημιουργία αυτών των έργων ήταν να τιμήσω τους προγόνους μου που σε αυτούς οφείλω και την ύπαρξή μου. Έτσι δημιούργησα τα πρώτα έργα με την οικογένειά μου. Τους γονείς μου, τον προπάππου μου Κωσταντή Ν. Μπασιά ο οποίος ήταν Γενικός Αρχηγός Σελίνου και πρωτεργάτης της Ελληνικής Επανάστασης του 1866.
Σκαλίζοντας την μνήμη πιο βαθιά, πέρα από τις οικογενειακές φωτογραφίες, αφιέρωσα «Μετάλλια Τιμής» στους ήρωες της Ελληνικής Επανάστασης του 1821.
Χρησιμοποιείτε μια ιδιαίτερη τεχνική. Μιλήστε μας γι’ αυτήν;
Για να έχουμε τα έργα αυτά δημιουργώ «κατεψυγμένες» φωτογραφίες.
Τοποθετώ φωτογραφίες αγωνιστών του 1821 μέσα στο νερό το οποίο κατόπιν το καταψύχω δημιουργώντας διαδοχικά στρώματα πάγου όπως γίνεται και στην φύση.
Στο τελικό στάδιο, υποβάλλω την «κατεψυγμένη» κατασκευή σε διαδοχικά «θερμικά σοκ» και ξεκινάω την τμηματική απόψυξή τους.
Δημιουργώ με αυτόν τον τρόπο ένα παιχνίδι μεταξύ παρόντος και παρελθόντος. Καθώς ο πάγος τήκεται εμφανίζονται οι ήρωες.
Ο πάγος είναι σαν να συντηρεί την μνήμη η οποία ανακαλείτε στο φως κατά την διαδικασία της επιλεκτικής τήξης. Άλλωστε και η μνήμη δεν είναι επιλεκτική; Μνήμη και λήθη συνεργάζονται. Η μία δίνει στη άλλη ό,τι της περισσεύει, ό,τι της είναι πολύ.
Όμως «Τα πράγματα εξαφανίζονται τόσο γρήγορα που πρέπει να βιαστείς πολύ αν θέλεις να τα δεις», έχει γράψει ο Γάλλος ζωγράφος Πωλ Σεζάν.
Έτσι έχω ελάχιστο χρόνο να φωτογραφήσω αυτή την μετάβαση από τον πάγο στο νερό, αυτό το παιχνίδι μνήμης και λήθης, αυτό τον συνδυασμό διάφανου και λευκού πάγου με τα περίεργα σχήματα και μορφές. Τον πάγο που δίνει μία κομψότητα αλλά ταυτόχρονα μας τονίζει την ευθραυστότητα της ύπαρξής μας.
Γιατί φωτογραφίζετε;
Η τέχνη μετασχηματίζει το τίποτα σε κάτι, τον χρόνο σε αιωνιότητα και δίνει στον άνθρωπο φτερά να πετάξει ελεύθερος.
Αυτή η ελευθερία είναι που μου αρέσει.
Η φωτογραφία για μένα είναι πάντα μια καλή αφορμή για μια ωραία βόλτα, για να ξεφύγω, να ξεχαστώ, να χαλαρώσω. Γιατί όσο γεμίζει η κάρτα μνήμης, τόσο αδειάζει το μυαλό μου από στενάχωρες σκέψεις.
Υπάρχει κάτι που θέλετε να φωτογραφίσετε και δεν το έχετε κάνει ακόμη;
Το θέμα είναι εδώ και μας περιμένει καθημερινά, είναι δίπλα μας, μας ακολουθεί και ζει μέσα μας. Δεν είναι ανάγκη να πάμε μακριά. Επειδή όμως βρίσκεται ακριβώς μπροστά στα μάτια μας, σκεπάζεται πολλές φορές από την σκόνη της καθημερινότητας. Τότε σου χρειάζεται ένα ταξίδι. Είμαι ταξιδιάρης τύπος. Έχω κάνει πολλά ταξίδια. Θέλω να ταξιδέψω σε χώρες στα βάθη της Ασίας, στα πέρατα της Αφρικής. Να ζήσω κάποιο διάστημα εκεί ώστε οι φωτογραφίες μου να βγάλουν μία αγκαλιά για τους ανθρώπους αυτούς και τον πολιτισμό τους.
Αισθάνομαι ότι τίποτα δεν έχω φωτογραφήσει ακόμα. Και όσο περισσότερο φωτογραφίζω τόσο πιο κοντά έρχομαι στα λόγια του Σωκράτη, «εν οίδα ότι ουδέν οίδα».
«Τα βραβεία δεν είναι αυτοσκοπός. Βέβαια σου ανοίγουν δρόμους»
Ο γνωστός φωτογράφος Πλάτων Ριβέλλης είχε πει ότι η καλλιτεχνική φωτογραφία είναι μια μικρή απάτη. Συμφωνείτε;
Αυτό έχει την έννοια ότι, από την στιγμή που φωτογραφίζεις και διαλέγεις τις συνθήκες και το τι θα βάλεις μέσα στο κάδρο σου, δημιουργείς ένα δικό σου κόσμο και άρα είναι μία μορφή απάτης.
Κάθε φορά που φωτογραφίζουμε δεν κάνουμε τίποτα παραπάνω από το να βγάζουμε ένα «αυτοπορτρέτο». Οι εικόνες που φωτογραφίζουμε υπάρχουν ήδη μέσα μας αλλά με άλλη μορφή. Είναι η μουσική που ακούμε, οι εμπειρίες που έχουμε, τα βιβλία που διαβάζουμε. Αυτό δεν μπορώ να το θεωρήσω απάτη.
-Έχετε συλλογή από βραβεία στην Ελλάδα και το εξωτερικό. Ποια συναισθήματα σας γεννά μια βράβευση και ποια θεωρείτε την πιο σημαντική ως τώρα;
Δεν ξεχωρίζω κάποια βράβευση σαν πιο σημαντική από κάποια άλλη. Συναισθηματικά ίσως θα έλεγα ότι ξεχωρίζω μία “macro” φωτογραφία με μία μέλισσα. Ήταν ο πρώτος διαγωνισμός που έλαβα μέρος και κέρδισα το Πανευρωπαϊκό χρυσό βραβείο.
-Διδάσκετε φυσική στη Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση και φωτογραφία σε μαθητές. Τι τους συμβουλεύετε;
Η ενασχόληση με την τέχνη αναπτύσσει την κριτική σκέψη στο παιδί και το εισάγει σε μια ζωή όπου η διαδικασία της εκπαίδευσης σε συνδυασμό με το παιχνίδι και την διασκέδαση αποτελούν τα συστατικά του ευ ζην.
Επί χρόνια είχα την φωτογραφική ομάδα «Οραστές», από μαθητές Γυμνασίου. Αυτό βοηθούσε διπλά. Αφενός έδινε μία δημιουργική διέξοδο στα παιδιά από την άλλη άλλαζε την διαπροσωπική μας σχέση. Έπαυα να είμαι ο Φυσικός, ήμουν ο δικός τους άνθρωπος. Αρκετές φορές, οι πιο αδύνατοι μαθητές μου ζητούν στο μάθημα της Φυσικής να τους μιλήσω για φωτογραφίες μου για να γλιτώσουν λίγο μάθημα. Δεν τους χαλάω χατίρι. Αυτό είναι το αγκίστρι με το οποίο θα τους τραβήξω απαλά πίσω στο μάθημα της Φυσικής με περισσότερο ενδιαφέρον να με παρακολουθήσουν.
Εγώ τους δίνω το κλειδί κι εκείνοι μπορούν να ανοίξουν μόνοι τους τις δικές τους κλειδαριές.
Η συμβουλή που τους δίνω είναι να ασχοληθούν με την φωτογραφία, με την Τέχνη γενικότερα. Η Τέχνη απελευθερώνει και τα παιδιά τα θέλω ελεύθερα.
Η ιστοσελίδα μου: www.nikosbasias.com
Instagram: https://www.instagram.com/nikos. basias. Photography
«Κάποιοι λένε ότι φταίει ο έρωτας που έγινα Χανιώτης»
-Αν και Αθηναίος πως σας κέρδισαν τα Χανιά όπου ζείτε και εργάζεστε;
Έχω γεννηθεί από Κρήτες γονείς στην Αθήνα. Από πέντε χρονών όμως ερχόμαστε κάθε καλοκαίρι διακοπές για περίπου δύο μήνες. Αυτό με έκανε να αγαπήσω και τους δύο τόπους. Όταν κάποια στιγμή έπρεπε να αποφασίσω να χτίσω ένα καινούργιο σπίτι εκτίμησα ότι η ποιότητα ζωής που μου προσφέρουν τα Χανιά «απέχει παρασάγγας» από την ζωή στην Αθήνα. Έτσι έγινα Χανιώτης. Κάποιοι λένε ότι φταίει ο Έρωτας. Μπορεί να είναι σωστό και αυτό!
Η έκθεση θα είναι ανοικτή μέχρι 27 Ιουλίου
Η έκθεση θα είναι ανοικτή στην Αίθουσα Τέχνης της Ελληνικής Φωτογραφικής Εταιρείας Κρήτης (Δουκός Μποφώρ 20, Ηράκλειο, Κρήτη) από Δευτέρα έως Παρασκευή 19:00-21:00 (Σάββατο & Κυριακή κλειστά), μέχρι 27.7.2022 με ελεύθερη είσοδο.