Ο 64χρονος Νορβηγός μυθιστοριογράφος και δραματουργός Γιον Φόσε κέρδισε το βραβείο Νόμπελ Λογοτεχνίας 2023 για τα “καινοτόμα έργα και την πρόζα του, όπως ανακοίνωσε χθες η επιτροπή απονομής του βραβείου.
Στις πρώτες δηλώσεις του μετά την ανακοίνωση του βραβείου ο Γιον Φόσε ανέφερε: “Είμαι συγκλονισμένος και ευγνώμων. Θεωρώ πως είναι μια ανταμοιβή για τη λογοτεχνία που στοχεύει πάνω από όλα να είναι λογοτεχνία, χωρίς άλλη σκέψη”.
Είναι ένας από τους πιο πολυπαιγμένους θεατρικούς συγγραφείς της Ευρώπης και χάρη στα λιτά, “πιντερικά” δράματά του προκρίνεται για το Νόμπελ Λογοτεχνίας κάθε χρόνο. Όπως γράφει η εκτενέστερη ανακοίνωση της ακαδημίας, ο Fosse γράφει μυθιστορήματα σε ένα λιτό ύφος που έχει γίνει γνωστό ως “ο μινιμαλισμός του Fosse”. Αυτό φαίνεται στο δεύτερο μυθιστόρημά του “Stengd gitar” (1985), όταν ο Fosse μας παρουσιάζει μια οδυνηρή παραλλαγή ενός από τα κύρια θέματά του, την κρίσιμη στιγμή της αναποφασιστικότητας.
Μια νεαρή μητέρα φεύγει από το διαμέρισμά της για να πετάξει τα σκουπίδια στον αγωγό, αλλά κλειδώνεται έξω, με το μωρό της ακόμα μέσα. Έχοντας ανάγκη να πάει να ζητήσει βοήθεια, δεν μπορεί να το κάνει αφού δεν μπορεί να εγκαταλείψει το παιδί της. Ενώ βρίσκεται, με καφκικούς όρους, “ενώπιον του νόμου”, η διαφορά είναι σαφής: ο Fosse παρουσιάζει καθημερινές καταστάσεις που είναι άμεσα αναγνωρίσιμες από τη δική μας ζωή.
Ποιός είναι
Ο Jon Fosse (Γιον Φόσε) γεννήθηκε το 1959 στο Haugesund της Νορβηγίας και από τα μέσα της δεκαετίας του ’70 ζει στο Bergen. Σπούδασε συγκριτική λογοτεχνία και δίδαξε στην Ακαδημία Δημιουργικής Γραφής στο Hordaland. Το 1983 εξέδωσε το πρώτο του μυθιστόρημα “Κόκκινο, μαύρο” το οποίο ακολούθησαν πληθώρα άλλων μυθιστορημάτων, ποιητικών συλλογών, δοκιμίων και παιδικών βιβλίων. Το 1994 έγραψε το πρώτο του θεατρικό έργο “Και δε θα χωρίσουμε ποτέ”, που ανέβηκε στην Εθνική Σκηνή του Bergen.
Ακολούθησαν τα: “Κάποιος θα έρθει”, “Το παιδί”, “Το όνομα”, για το οποίο τιμήθηκε με το Βραβείο ‘Ιψεν, “Η νύχτα τραγουδά τα τραγούδια της”, “Όνειρο φθινοπώρου”, “Μια μέρα καλοκαιριού”, “Παραλλαγές θανάτου”, “Χειμώνας”, “Τόσο όμορφα”, “Κορίτσι στον καναπέ” και πολλά άλλα. Τον Αύγουστο του 2000 του απονεμήθηκε το Θεατρικό Βραβείο του Βορρά και τον Δεκέμβριο του 2003 χρίστηκε Ιππότης της Γαλλικής Λεγεώνας της Τιμής. Το μινιμαλιστικό και υπερ-νατουραλιστικό ύφος του Φόσε ανανέωσε ριζοσπαστικά το τοπίο της νορβηγικής δραματουργίας. Τα έργα του έχουν μεταφραστεί σε περισσότερες από σαράντα γλώσσες.