«Αρχαιολογική θεωρία, μία εισαγωγή» είναι ο τίτλος του βιβλίου του Matthew Johnson που κυκλοφορεί από τις Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης. Η μετάφραση είναι του Θεόδωρου Γ. Γιαννόπουλου.
Δεν υπάρχει πράξη χωρίς θεωρία. Δεν υφίσταται δυνατότητα κατανόησης μιας κοινωνίας, χωρίς ένα ουσιαστικό θεωρητικό υπόβαθρο. Ακούγοντας και διαβάζοντας καθημερινά κάθε είδους αποφάνσεις περί της κοινωνίας, συχνά δεν υποψιαζόμαστε ότι η θεωρητική μελέτη της δεν είναι μόνο μια «εμπειροτεχνική» ενασχόληση, αλλά και μια εξειδικευμένη επιστημονική δραστηριότητα.
Ένα σημαντικό κομμάτι της θεωρίας των κοινωνικών και ανθρωπιστικών επιστημών συνιστά πλέον η αρχαιολογική θεωρία, δηλαδή η θεωρητική μελέτη των κοινωνιών του παρελθόντος μέσα από τα υλικά τους κατάλοιπα.
Το βιβλίο είναι μια πραγματική αποκάλυψη για τον αναγνώστη. Ο εξαιρετικά ταπεινόφρων και φαινομενικά εξειδικευμένος τίτλος του δεν προϊδεάζει για τον πλούτο και τη σημασία του περιεχομένου του. Αφενός, με αφορμή την αρχαιολογική θεωρία το βιβλίο μυεί τον αναγνώστη σε ένα πολύ ευρύτερο φάσμα βασικών κοινωνιολογικών και επιστημολογικών εννοιών (π.χ. θετικισμό, εξελικτισμό, μαρξισμό, δαρβινισμό, μεταμοντερνισμό κλπ.).
Αφετέρου, οι σύνθετες αυτές θεωρητικές έννοιες καθίστανται προσιτές στον καθένα μέσω της σπάνιας γλαφυρότητας της αφήγησης και του ιδιαίτερου χαρίσματος του συγγραφέα. Ο Βρετανός αρχαιολόγος Matthew Johnson δεν είναι απλώς ένας από τους καλύτερους γνώστες της αρχαιολογικής και κοινωνικής θεωρίας διεθνώς, αλλά και ένας εμπνευσμένος ακαδημαϊκός δάσκαλος.
Σύμφωνα με τον συγγραφέα, «είμαστε όλοι θεωρητικοί», είτε το θέλουμε είτε όχι. Το βιβλίο αυτό ανοίγει τον δρόμο για να γίνουμε καλοί και καταρτισμένοι θεωρητικοί, συνειδητοποιώντας τη σημασία της θεωρίας, τον διαρκή διάλογο μεταξύ παρελθόντος και παρόντος και τη θεμελιώδη αξία του θεωρητικού πλουραλισμού και της κριτικής σκέψης».
Ο συγγραφέας
Ο Matthew Johnson είναι Βρετανός αρχαιολόγος και καθηγητής στο Τμήμα Ανθρωπολογίας του Πανεπιστημίου Νορθγουέστερν στις ΗΠΑ. Κύρια ερευνητικά του πεδία είναι η αρχαιολογική θεωρία, καθώς και η αρχαιολογία των μεσαιωνικών και νεοτέρων χρόνων (περ. 1200-1800) στη Βρετανία και την υπόλοιπη Ευρώπη. Στα επιστημονικά του ενδιαφέροντα ανήκει η μελέτη των κάστρων, των παραδοσιακών οικιών, καθώς και η αρχαιολογία του τοπίου. Μεταξύ των πολυάριθμων επιστημονικών του συμβολών ξεχωρίζουν οι μονογραφίες English Houses 1300-1800: Vernacular Architecture, Social Life (2010), Ideas of Landscape (2006), Behind the Castle Gate: From Medieval to Renaissance(2002) και An Archaeology of Capitalism (1996).