Μια καθόλου κολακευτική βόλτα στο Βρετανικό Μουσείο, που… “κουνάει το δάκτυλο” στους Έλληνες

Της Ελεάννας Η. Πυργιανάκη

Μούσες, αρχαίες θεότητες κόρες του Δία και της Μνημοσύνης, γνωστές για τον ρόλο τους ως προστάτιδες της ιστορίας, των τεχνών και των επιστημών, μα, κυρίως γνωστές παγκοσμίως για το όνομα που έχουν δωρίσει στο διεθνή όρο ‘’Μουσείο’’. Έναν χώρο προστασίας, ανάδειξης, μελέτης και έκθεσης τεκμηρίων της πορείας και της εξέλιξης του ανθρώπου και του περιβάλλοντος του μέσα στο χώρο και στον χρόνο. Οι χώροι αυτοί ‘’ανθίζουν’’ όπου ανθίζει ο ανθρώπινος πολιτισμός και είναι καθρέπτες και σημαντικός αρωγός παιδείας και μόρφωσης. Χώροι σεβασμού, θαυμασμού και εξέλιξης.

Κάθε άνθρωπος κάποια στιγμή στη ζωή του έχει επισκεφτεί ένα ή και περισσότερα μουσεία. Κάθε άνθρωπος έχει ακούσει ονόματα διάσημων μουσείων ανά τον κόσμο και είναι γνώστης των ‘’μεγάλων’’ ιστορικά και πολιτισμικά εκθεμάτων τους. Μουσείο του Λούβρου, Μουσείο Ερμιτάζ, Μουσείο Βατικανού, Μητροπολιτικό Μουσείο Τέχνης, και, ίσως το πιο συζητημένο και αντικείμενο εγχώριων και διεθνών αντιπαραθέσεων, Βρετανικό Μουσείο.

Ένα παγκοσμίως γνωστό μουσείο για την τεράστια, βαρυσήμαντη και ανυπολόγιστης ιστορικής και πολιτισμικής αξίας έκθεσή του. Το Βρετανικό Μουσείο συγκεντρώνει στους χώρους του εκθέματα που υπερβαίνουν σε αριθμό τα επτά εκκατομμύρια και προέρχονται από όλες τις ηπείρους, καταγράφοντας έτσι την ιστορία του ανθρώπινου πολιτισμού από την αυγή του έως και σήμερα. Πλήθος κόσμου επισκέπεται καθημερινά το Μουσείο αναζητώντας το παρελθόν του θαυμάζοντας το πνεύμα και τα επιτεύγματα των προγόνων του.

Όμως, τι είναι αυτό που πραγματικά βιώνει ο επισκέπτης του Βρετανικού Μουσείου; Καταφέρνει ο χώρος αυτός να ανταποκριθεί στο δύσκολο του έργο, να αναδείξει, δηλαδή, όσο καλύτερα γίνεται με σεβασμό και σοβαρότητα τον άνθρωπο, τις αρετές και τα επιτεύγματά του;

Με μια πρώτη ματιά ο επισκέπτης έρχεται αντιμέτωπος με ένα επιβλητικό κτήριο που παραπέμπει σε αρχαιοελληνικό ναό και έχει την αρχιτεκτονική υπογραφή του Sir Robert Smirke. Η πρόσοψή του περιβάλλεται απο σαραντα τέσερις  κίωνες Ιωνικού ρυθμού, οι οποίοι καταλήγουν σε ένα αέτωμα, θέλοντας, ίσως, με αυτόν τον τον τρόπο να τιμήσουν μία από τις σημαντικότερες συλλογές που ο επισκέπτης θα έχει την ευκαιρία να δει στη συνέχεια της επίσκεψής του.

Προχωρώντας στο εσωτερικό του Μουσείου ο επισκέπτης βιώνει μια εσωτερική πάλη, ανάμεσα στα μεγαλουργήματα των προγόνων του που τον περιβάλλουν, και στον χώρο γύρω του που μοιάζει να αδυνατεί  από κάθε άποψη να αντεπεξέλθει στην αξία και τη σπουδαιότητα των εκθεμάτων, μειώνοντας, έτσι, και τα ίδια, καθώς αντί να προκαλούν δέος και θαυμασμό, ο επισκέπτης νιώθει λύπη και στεναχώρια.

Η απουσία ελέγχου και φύλαξης κατά την είσοδο του Μουσείου, αλλα και στο εσωτερικό του, είναι εμφανής και εύλογα προκαλεί ερωτήματα περί προστασίας του χώρου και των ανθρώπων. Οι ανεμιστήρες προσπαθούν μάταια να καλύψουν την έλλειψη κλιματιστικών στις μεγάλες, γεμάτες κόσμο αίθουσες. Σκόνη σκεπάζει τις προθήκες και τα μαρμάρινα εκθέματα, προξενώντας την αγανάκτηση του επισκέπτη. Το μέγεθος των αιθουσών είναι ανεπαρκές για την ποσότητα των εκθεμάτων, αναγκάζοντας τα έτσι να στοιβάζονται σχεδόν το ένα δίπλα στο άλλο, κάτι που σίγουρα δεν παραπέμπει σε εικόνα ενός σύγχρονου Μουσείου. Τα λερωμένα τζάμια, οι μικρές, βρόμικες τουαλέτες, το σκονισμένο πάτωμα, οι γεμάτοι υγρασία τοίχοι και ο λάθος φωτισμός σε πολλές απο τις προθήκες είναι μερικά μόνο δείγματα μιας επιτακτικής συντήρησης που ως τώρα φαίνεται να μην έχει λάβει μέρος στο χώρο του Μουσείου.

Τεράστια ασσυριακά αριστουργήματα κοιτάζουν απο ψηλά τον επισκέπτη,  κάνοντας τον να αισθάνεται μικρός και αδύναμος μπροστα στην επιβλητικότητά τους. Μια αναρίθμητα μεγάλη συλλογή κινέζικου, ιαπωνικού και αιγυπτιακού πολιτισμού ξετυλίγεται μέσα στις αίθουσες του Βρετανικού Μουσείου, μετατρέποντας την επίσκεψη σε ένα διδακτικό και ενδιαφέρον μάθημα για κάθε επισκέπτη. Τα ελληνικά μάρμαρα του Παρθενώνα, θυμίζουν το περασμένο μεγαλείο της αρχαιοελληνικής τέχνης και προξενούν πληθώρα συναισθημάτων, απο θαυμασμό μεχρι θλίψη. Σαφως εκτεθειμένα πρόχειρα, με μια άκρως προκλητική επιγραφή ανάμεσά τους (η όποια βρίσκεται και στην επίσημη ιστοσελίδα του Μουσείου), σκονισμένα, όπως και η αίθουσα που τα περιβάλλει, χάνουν την λάμψη και την ομορφιά τους. Κομμένα, σπασμένα, όχι από το πέρασμα του χρόνου αλλά από το πέρασμα της ανθρώπινης αλαζονείας, μοίαζουν ξένα σε έναν χώρο ξένο που δεν κάνει το παραμικρό για να τα αναδείξει.

Ένα Μουσείο με μια συλλογή θησαυρό , ένας χώρος που φιλοξενεί μέσα του την ιστορία και το πνεύμα του ανθρώπινου πολιτισμού, και, συγχρόνως, μια τέλεια απόδειξη ότι όσο και αν ένας λαός προσπαθεί να εξαγνιστεί απο τα γεγονότα του παρελθόντος, αυτά μένουν σαν σκιές που παρεμποδίζουν την ουσιαστικη πρόοδο και εξέλιξη. Εξάλλου, γιατι να σεβαστείς κάτι που δεν σου ανήσει;

*Για του λόγου το αληθές ακολουθούν φωτογραφίες απο το εσωτερικό του Βρετανικού Μουσείου.

Ο χώρος που βρίσκεται η Καρυάτιδα, μακριά από τα υπόλοιπα γλυπτά εκτίθεται σαν να μην έχει ιδιαίτερη αξία και ιστορική βαρύτητα

Γιατί να σεβαστείς κάτι που δεν σου ανήκει;

Η Καρυάτιδα αποκομμένη στο τέλος ένος διαδρόμου κοιτάει… θλιμμένη

 

Ο κακοσυντηρημένος διάδρομος που οδηγεί στην Καρυάτιδα

Ένα από τα γνωστότερα αποκτήματα του Βρετανικού Μουσείου αποτελεί η περίφημη Καρυάτιδα του Παρθενώνα. Μία από τις έξι, όπου ο Έλγιν αφαίρεσαι μαζί με πλήθος λοιπών μαρμάρων του Παρθενώνα και πλέον εκτείθενται στον χώρο του Βρετανικού Μουσείου. Το συγκεκριμμένο έκθεμα είναι ένας από τους βασικούς λόγους που οι ‘Ελληνες  επισκέπτονται το Βρετανικό Μουσείο και, όπως κανείς θα περίμενε, θα έπρεπε να βρίσκεται σε μια περίοπη θεση, όπου θα αναδεικνυόταν το κάλλος και το καλλιτεχνικό του μεγαλείο. Αντίθετα, και μετά από έκπληξή του, ο επισκέπτης συνειδητοποιεί ότι για να μπορέσει να θαυμάσει το συγκεκριμμένο έκθεμα θα πρέπει να απομκαρυνθεί από τον βασικό κορμό του Μουσείου, να διασχίσει έναν κενό διάδρομο και να βρεθεί μπροστά σε μία κορδέλα όπου του απαγορεύει την πρόσβαση στον υπόλοιπο χώρο. Κοιτώντας δεξία σε αυτό το σημείο μπορει απο απόσταση να διακρίνει την Καρυάτιδα να κοιτάει θλιμμένη τον άδειο τοίχο απέναντί της. Αποκομμένη, όχι μόνο από τις αδερφές της, η Καρυάτιδα  είναι μακριά από τα υπόλοιπα μάρμαρα του Παρθενώνα και δίνει την εντύπωση ότι είναι ακόμα ένα από τα εκθέματα του Μουσείου, χωρίς ιδιαίτερη αξία και ιστορική βαρύτητα.