Με μεγάλη συμμετοχή στην καταληκτήρια συνεδρία το μεσημέρι της Κυριακής 9 Οκτωβρίου, σε κλίμα ικανοποίησης και συγκίνησης, ολοκληρώθηκαν οι εργασίες του 13ου Διεθνούς Κρητολογικού Συνεδρίου, που συνδιοργάνωσε η Εταιρία Κρητικών Ιστορικών Μελετών με τον Δήμο Αγίου Νικολάου.
Η πρόεδρος της Οργανωτικής Επιτροπής, ομότιμη καθηγήτρια του Πανεπιστημίου Κρήτης, Όλγα Γκράτζιου αναφέρθηκε στην εντυπωσιακή συμμετοχή, την καινοτομία, τα ποιοτικά χαρακτηριστικά του Συνεδρίου, που δεν μεγαλώνει απλώς, αλλά βαθαίνει, καθώς σχηματίζονται νέες επιστημονικές (και διεπιστημονικές) οπτικές, και στην ιδιαίτερη δυναμική που εμφανίζουν τα Εργαστήρια που οργανώθηκαν μέσα στο πλαίσιο του Συνεδρίου.
Ο δήμαρχος Αγίου Νικολάου κ. Αντώνης Ζερβός ,αναφέρθηκε στη συνεργασία του Δήμου με την ΕΚΙΜ για την προετοιμασία και την πραγματοποίηση του Συνεδρίου, στη σημασία που δίνει ο Δήμος στην οργάνωση μεγάλων επιστημονικών γεγονότων και στη δέσμευσή του στη διάσωση και ανάδειξη των τοπικών μνημείων.
Ο Γενικός Γραμματέας του Συνεδρίου καθηγητής Αλέξης Καλοκαιρινός αναφέρθηκε, μεταξύ άλλων, στα ποσοτικά δεδομένα από τα οποία αναδεικνύεται ένα κορυφαίο ποσοστό συμμετοχής, αλλά ιδιαίτερα στην επίτευξη του μεγάλου στοιχήματος, του υβριδικού Συνεδρίου με ελεύθερη, απευθείας μετάδοση στο διαδίκτυο όλων των επιστημονικών εργασιών του (μέχρι και έξι παράλληλων συνεδριών), που παρακολούθησαν περισσότεροι από 1.000 ενδιαφερόμενοι για την αρχαιολογία, την ιστορία, τη λαογραφία και τα γράμματα της Κρήτης, στην Ελλάδα και το εξωτερικό.
Ο Γενικός Γραμματέας του 13ου ΔΚΣ πληροφόρησε τους συνέδρους για την ηλεκτρονική έκδοση των Πεπραγμένων, τα οποία θα αναρτηθούν σε ηλεκτρονική μορφή, σε λογισμικό ελεύθερης πρόσβασης (Open Source), με στόχο τη γρήγορη και αποτελεσματική διάδοση της επιστημονικής γνώσης, κατά τα πρότυπα του προηγούμενου (12ου) Συνεδρίου, που οργάνωσε επίσης η ΕΚΙΜ.
Το επόμενο Διεθνές Κρητολογικό Συνέδριο θα διοργανωθεί στα Χανιά από τον παραδοσιακό οργανωτή του εκεί, Φιλολογικό Σύλλογο «Χρυσόστομος», που εκπροσωπήθηκε από τον αρχαιολόγο κ. Μιχάλη Ανδριανάκη.
Επίσης, μετά από πρόταση της Οργανωτικής Επιτροπής, η Ολομέλεια υιοθέτησε τα ακόλουθα ψηφίσματα:
Ψήφισμα 1: Οι Σύνεδροι του ΙΓ’ Διεθνούς Κρητολογικού Συνεδρίου που συμμετείχαν στην καταληκτήρια συνεδρία του (9/10/2022) εκφράζουν την εκτίμηση ότι ο πρόσφατος νόμος με τον οποίο πέντε μεγάλα κρατικά μουσεία της χώρας, μεταξύ των οποίων και το Αρχαιολογικό Μουσείο Ηρακλείου, καθίστανται Ν.Π.Δ.Δ. και αποκόπτονται από την Αρχαιολογική Υπηρεσία, θέτει ποικίλα ζητήματα λειτουργίας των Μουσείων σε συνάρτηση με τη συνολική διαχείριση του αρχαιολογικού αποθέματος, και ιδιαίτερα καθιστά προβληματική την αναγκαία και ως σήμερα δεδομένη αμφίδρομη κινητικότητα των στελεχών, επιστημονικών και τεχνικών, μεταξύ της Υπηρεσίας και των δημοσίων Μουσείων.
Οι Σύνεδροι εκφράζουν την ευχή η δομική αυτή αναδιάρθρωση να τεθεί εκ νέου σε διάλογο, ώστε η ηγεσία και τα στελέχη της Υπηρεσίας, συμπεριλαμβανομένων εκείνων που αφυπηρέτησαν μετά από μακρά ευδόκιμη θητεία, να αναζητήσουν και να καταλήξουν σε κοινά αποδεκτές λύσεις, με δεδομένο ότι γνώμονας όλων είναι η εξυπηρέτηση του δημόσιου συμφέροντος.
Ανάμεσα στις πιο καλές στιγμές του Συνεδρίου των προηγούμενων ημερών ήταν η διάλεξη στην Ολομέλεια, του Νεοελληνιστή Αλέξη Πολίτη, ομότιμου καθηγητή του Πανεπιστημίου Κρήτης. Τη διάλεξη παρακολούθησαν ανάμεσα στους συνέδρους ο δήμαρχος Αγίου Νικολάου, κ. Αντώνης Ζερβός, και ο δήμαρχος Ηρακλείου, κ. Βασίλης Λαμπρινός. Η ομιλία του Αλέξη Πολίτη είχε ως θέμα «Κρήτη και εθνικοί αγώνες 1821-1869.
Το καθρέφτισμά τους στη λογοτεχνία: Ποίηση, ρίμες, αναγνώστες». Όπως ανέφερε ο ομιλητής: «επέλεξα αυτό το θέμα επειδή σε μια πρώτη εποπτική θεώρηση είδα μια σημαντική απόκλιση της Κρήτης –ορθότερα, των Κρητικών– στις λογοτεχνικές τους συμπεριφορές απ’ ό,τι παρατηρώ στους υπόλοιπους Έλληνες, είτε του ελεύθερου ελληνικού κράτους είτε όσων κατοικούσαν στις χώρες που έλεγχε η οθωμανική κυβέρνηση ή εκείνων που ζούσαν στις ευρωπαϊκές παροικίες».
Ο κ. Πολίτης σημείωσε, μεταξύ άλλων, ότι «η μεγάλη κρητική εξέγερση του 1866, το ηρωικό Αρκάδι, όλοι οι αγώνες της τριετίας, αποτέλεσαν ισχυρή και επίμονη πηγή έμπνευσης για την ελληνική λογοτεχνία. Αν όμως αναζητήσουμε πόσοι από τους συγγραφείς ήταν απόδημοι Κρητικοί σε ελεύθερους τόπους, γιατί βέβαια όσοι ζούσαν στην ‒Κρήτη δεν θα ήταν φρόνιμο να εκτεθούν–, θα διαπιστώσουμε πως και αυτοί δεν έγραψαν ποιήματα στη λόγια παράδοση παρά τύπωσαν ρίμες.
Ετούτη όμως η δεύτερη διαπίστωση μπορεί, νομίζω, να αποτελέσει μια καλή βάση για να προσεγγίσουμε και την πρώτη». Γιατί, λοιπόν, οι Κρητικοί δεν συμμετέχουν, παρά ελάχιστα, στην ελλαδική αρχαιότροπη ποιητική παραγωγή στα χρόνια εκείνα;
Σύμφωνα με τον κ. Πολίτη, η απάντηση (μετά από πολλή τεκμηρίωση), είναι ότι «οι Έλληνες Κρητικοί δεν έχουν ακόμα την αστική και τη συνακόλουθη εκπαιδευτική συγκρότηση για να συμμετάσχουν στα δίκτυα παραγωγής και ανάγνωσης που εγκαθίστανται με επίκεντρο το Ελληνικό Κράτος. Ωστόσο, στα χρόνια αυτά, τα προηγούμενα και τα κατοπινά, τρέχει αδιάλειπτα η κρητική ποιητική παράδοση της ρίμας, που κάποτε φτάνει στο τυπωμένο χαρτί».
Ψήφισμα 2: Οι Σύνεδροι του ΙΓ’ Διεθνούς Κρητολογικού Συνεδρίου που συμμετείχαν στην καταληκτήρια συνεδρία του (9/10/2022) εκφράζουν τον προβληματισμό τους για την πρόσφατη συμφωνία μεταξύ ΥΠΠΟΑ αφενός και φορέων και ιδιωτών των ΗΠΑ αφετέρου, με αντικείμενο συλλογή αρχαίων αντικειμένων του κυκλαδικού πολιτισμού.
Η διαδικασία αυτή συνιστά μεταστροφή της ως τώρα πολιτικής του ελληνικού κράτους και προκαλεί ανησυχία για τη δημιουργία προηγούμενου απέναντι στη διεκδίκηση αρχαιοτήτων που έχουν εξαχθεί παράνομα από τη χώρα.
Ψήφισμα 3: Οι Σύνεδροι του ΙΓ’ Διεθνούς Κρητολογικού Συνεδρίου που συμμετείχαν στην καταληκτήρια συνεδρία του (9/10/2022) εκφράζουν την έντονη ανησυχία τους για την εγκατάλειψη των μνημείων της υπαίθρου και ειδικά των τοιχογραφημένων ναών της Κρήτης. Αξιόλογα τοιχογραφικά σύνολα, κυρίως του 14ου και 15ου αιώνα, κινδυνεύουν να καταστραφούν για πάντα λόγω έλλειψης χρηματοδοτήσεων.
Ζητούμε από τις αρμόδιες Υπηρεσίες του Ελληνικού κράτους και της Ευρωπαϊκής Ένωσης να υιοθετήσουν ποιοτικά και όχι αποκλειστικά οικονομικά κριτήρια για την ένταξη των μνημείων σε προγράμματα χρηματοδότησης. Κρίνουμε επίσης ως αναγκαίο να προχωρήσει το ΥΠΠΟΑ στην πρόσληψη εξειδικευμένου προσωπικού στις αρμόδιες Εφορείες προκειμένου να έχουν τη δυνατότητα να επεμβαίνουν σωστικά.
Ψήφισμα 4: Οι Σύνεδροι του ΙΓ’ Διεθνούς Κρητολογικού Συνεδρίου που συμμετείχαν στην καταληκτήρια συνεδρία του (9/10/2022) εκφράζουν την ανησυχία τους για τις δυσλειτουργίες που παρουσιάζουν τα δημόσια αρχεία της χώρας (τα κεντρικά Γενικά Αρχεία του Κράτους καθώς και τα περιφερειακά) κατά τα τελευταία χρόνια, από τη μηδενική καταβολή λειτουργικών εξόδων.
Το πρόβλημα δεν είναι κατ’ αρχήν οικονομικό, αλλά οφείλεται σε διαδικαστικά ζητήματα, τα οποία δεν επιλύονται εγκαίρως από το αρμόδιο Υπουργείο Παιδείας του Θρησκευμάτων. Οι Σύνεδροι εκφράζουν την προτροπή για την άμεση αντιμετώπιση αυτών των ζητημάτων, ώστε να Αρχεία να εξασφαλίζουν τα κατάλληλα μέσα για την ασφαλή και εύρυθμη λειτουργία τους.
Ευχαριστίες για την υποστήριξη της οργάνωσης του 13ου Διεθνούς Κρητολογικού Συνεδρίου εκφράζονται από την ΕΚΙΜ στον συνδιοργανωτή του Συνεδρίου, Δήμο Αγίου Νικολάου, για την ουσιαστικότατη συμβολή του στη διοργάνωση, στο πρόσωπο του Δημάρχου Αντώνη Ζερβού και των Αντιδημάρχων Χάρη Αλεξάκη και Βαγγελιώς Φανουράκη, στους οικονομικούς υποστηρικτές του Συνεδρίου: το Υπουργείο Πολιτισμού και Αθλητισμού, την Περιφέρεια Κρήτης και προσωπικά τον Περιφερειάρχη κ. Σταύρο Αρναουτάκη, τον Πολιτιστικό Αθλητικό Οργανισμό Δήμου Αγίου Νικολάου, τα Ιδρύματα Ανδρέου και Μαρίας Καλοκαιρινού, την Τυποκρέτα Α.Ε. και προσωπικά τον κ. Κώστα Καζανάκη, τα Πλαστικά Κρήτης Α.Ε. και προσωπικά τον κ. Γιάννη και την κα. Άννα Λεμπιδάκη, τις Μινωικές Γραμμές Α.Ν.Ε. και τις Αnek Lines & Blue Star Ferries.