Χρειάστηκαν τρία ολόκληρα χρόνια για να ολοκληρωθεί η αγορά των δύο περίφημων οικοπέδων, στον οικισμό Μπουγάδα Μετόχι κοντά στο μινωικό ανάκτορο, όπου η αρχαιολογική έρευνα έχει φέρει έως τώρα στο φως το θρησκευτικό κέντρο της Κνωσού, με μοναδική μέχρι σήμερα διαχρονία λατρείας από το 1800 π.Χ. έως τουλάχιστον τον 3ο-4ο μ.Χ. αιώνα, αλλά και εξαιρετικά σημαντικά αρχαιολογικά ευρήματα, τα οποία φωτίζουν άγνωστες πτυχές του κρητικού πολιτισμού.
Ενδεικτικό της σημασίας που έχει αυτή η γη των 1339τ.μ. και 219τ.μ.αντιστοίχως είναι ότι η έρευνα και η μελέτη του υλικού της αρχαιολογικής ανασκαφής φέρνει στο φως ολοένα και νέα εντυπωσιακά στοιχεία που έρχονται να συμπληρώσουν με σημαντικές ψηφίδες άγνωστα κομμάτια του μινωικού πολιτισμού.
Το 2023 όπως είχε γράψει η «Π» το Δημοτικό Συμβούλιο Ηρακλείου είχε συναινέσει στην αγορά δύο οικοπέδων στην πρώτη Αρχαιολογική Ζώνη της Κνωσού, με χρηματοδότηση του Ινστιτούτου Αιγαιακής Προϊστορίας που καλύπτει όλο το κόστος της απόκτησης τους από το Δήμο Ηρακλείου.
Η ανασκαφέας, αρχαιολόγος και επίτιμη διευθύντρια Προϊστορικών και Κλασικών Αρχαιοτήτων Δρ. Αθανασία Κάντα, είχε ενημερώσει τον Δήμο Ηρακλείου ότι στην περιοχή αυτή υπάρχουν δύο αγροτεμάχια, τα οποία έχουν ανασκαφικό και αρχαιολογικό ενδιαφέρον ενώ το Κεντρικό Αρχαιολογικό Συμβούλιο έχει εγκρίνει την πενταετή συνέχιση της διερεύνησης του χώρου.
Η ανασκαφή χρειάζεται χρηματοδότηση
Αν και η ολοκλήρωση της αγοράς έφτασε στο τέλος της έστω και με ρυθμούς χελώνας, ένα νέο πρόσκομμα έρχεται να ρίξει την σκιά του στην σημαντική αυτή ανασκαφή: Το Ινστιτούτο Αιγαιακής Προϊστορίας δεν δύναται πλέον να συνεχίσει την χρηματοδότησή της.
Στο σκηνικό αυτό έρχεται να προστεθεί η κλασική παθογένεια του κεντρικού ελληνικού κράτους που προβάλλει ως ναυαρχίδα τον πολιτισμό και σπεύδει να εκμεταλλευτεί τα έσοδα που έχει, και αφήνει χωρίς χρηματοδότηση σημαντικές ανασκαφές.
Η ανασκαφή δεν έχει ολοκληρωθεί και είναι βέβαιο ότι η συνέχισή της θα δώσει και άλλα σημαντικά στοιχεία και ευρήματα του κρητικού πολιτισμού όλων των εποχών. Με την πολύτιμη συνδρομή της Περιφέρειας Κρήτης και ειδικότερα του Περιφερειάρχη κ. Σταύρου Αρναουτάκη, θα εξασφαλιστεί η χρηματοδότηση του πολύ σημαντικού αυτού έργου.
Δύο σημαντικοί τόμοι
Αξίζει να σημειωθεί ότι στην τελική ευθεία βρίσκεται η δημοσίευση του βιβλίου της ανασκαφής. Πρόκειται συνολικά για δύο τόμους με όλα τα ευρήματα. Ο πρώτος είναι σχεδόν έτοιμος ενώ προετοιμάζεται και ο δεύτερος.
Ομιλία της δρος Αθανασίας Κάντα
Για «Τα πρόσφατα Ευρήματα από το θρησκευτικό κέντρο της πόλης της Κνωσού – Γραμμική Α και Ιερογλυφική της Κρήτης», η δρ Αθανασία Κάντα, θα μιλήσει αύριο Σάββατο 15 Φεβρουαρίου το βράδυ στις 7:30 μ.μ. στις Αρχάνες (κτήμα Καλαθάκη), σε μια εκδήλωση που οργανώνει το Μ. Κ. Σωματείο “Μινωικός Πολιτισμός και Γραφές”.
Στην ίδια εκδήλωση θα γίνει και η κοπή της πίτας του σωματείου ενώ η εκδήλωση θα κλείσει με 10λεπτη ομιλία του ερευνητή Αιγαιακών γραφών δρος Μ. Τσικριτσή με θέμα “Μια πιθανή συσχέτιση και ερμηνεία στα Ευρήματα γραφής από το θρησκευτικό κέντρο της Κνωσού”.
Θεωρείται ανακάλυψη ισάξια του Δίσκου της Φαιστού
Το περίφημο σκήπτρο με τη Γραμμική Γραφή Α΄, ολοπλούμιστο και κατάγραφο
Σε βαθύτερα στρώματα ήρθε στο φως άλλο κτήριο θρησκευτικού χαρακτήρα που η κύρια φάση του χρονολογείται από το 1700-1500 π.Χ. Σε ένα δωμάτιο του κτηρίου αυτού βρέθηκε χτιστός αποθέτης με αγγεία και ιερά αντικείμενα που είχαν χρησιμοποιηθεί σε θρησκευτικές τελετές.
Στον αποθέτη μαζί με άφθονη κεραμική και άλλα αντικείμενα βρέθηκε ένα σκήπτρο από ελεφαντόδοντο που σε όλες του τις πλευρές έχει χαραγμένη τη μεγαλύτερη επιγραφή Γραμμικής Γραφής Α΄ που έχει βρεθεί μέχρι σήμερα. Το μοναδικό αυτό αντικείμενο θεωρείται από τους ειδικούς ισάξιο με το δίσκο της Φαιστού.
Το σκήπτρο είναι ολοπλούμιστο και κατάγραφο. Έχει σχήμα στρογγυλό με τετράπλευρη διατομή και κάθε πλευρά φέρει επιγραφές από την αδιάβαστη έως σήμερα Γραμμική Α΄.
Πρόκειται για ένα θρησκευτικό σύμβολο και η μεγάλη του αξία του έγκειται στο ότι δεν έχει ξαναβρεθεί τόσο μεγάλη επιγραφή της Γραμμικής Α΄ και μάλιστα σε τόσο πολυτελές αντικείμενο.
Το «σκήπτρο» -είχε δηλώσει η δρ. Κάντα στην «Π» σε μια από τις σπάνιες συνεντεύξεις της, είναι ένα θρησκευτικό έμβλημα. Αν θέλαμε να το παραλληλίσουμε με κάτι πιο οικείο σε ‘μας θα λέγαμε ότι είναι κάτι σαν τα εξαπτέρυγα της ορθόδοξης λειτουργίας.
Η μινωική γραφή του «σκήπτρου» -συμπλήρωνε- είναι η Γραμμική Α΄. ‘’Η γραφή αυτή δεν έχει διαβαστεί ακόμα. Ωστόσο, οι ειδικοί γνωρίζουν αρκετά πράγματα για αυτήν. Το «σκήπτρο» καλύπτεται ολόκληρο από επιγραφές. Αυτές χωρίζονται ανά λέξη ή και φράση με κάθετες γραμμές.
Φαίνεται λοιπόν ότι καταγράφονται προσφορές προς τη θεότητα. Οι προσφορές αυτές είναι ζώα, αγγεία που περιέχουν διάφορα προϊόντα, αλλά και πολύτιμα υλικά. Πρόκειται για τη μεγαλύτερη μέχρι τώρα επιγραφή της Γραμμικής Α΄ γραφής’’.
Η προσφορά της ζωντανής αθερίνας
Σημαντικά στοιχεία για το πώς έβλεπαν οι Μινωίτες τη φύση, φέρνει η περαιτέρω έρευνα του χώρου της ανασκαφής.
Πρόσφατα η μελέτη από την δρα Δήμητρα Μυλωνά, έφερε στο φως μεγάλη ποσότητα οστών από αθερίνες που προσφέρθηκαν ωμές. Βρέθηκαν στον ίδιο αποθέτη από όπου προέρχεται το ολοπλούμιστο θρησκευτικό σκήπτρο με την Γραμμική Γραφή Α΄. Έρχεται έτσι για πρώτη φορά στο φως μια Μινωική θρησκευτική τελετουργία που έχει σχέση με τη θάλασσα.
Είναι η πρώτη φορά επίσης που έχουν εντοπιστεί τόσο μεγάλες ποσότητες τέτοιου είδους ψαριών. Εκτός από τα προϊόντα της θάλασσας, οι Μινωίτες προσέφεραν στον ίδιο αποθέτη και πτηνά του ουρανού αφού βρέθηκαν επίσης οστά από μικρά πουλιά καθώς και σπόροι της γης.
Το σφραγιδάκι με κρητικά ιερογλυφικά
Ένα από τα σημαντικότερα ευρήματα της ανασκαφής έως τώρα είναι το μικρο-σφραγιδάκι με κρητικά ιερογλυφικά. Τοποθετείται γύρω στο 1680 π.Χ., στην αρχή δηλαδή της Νεοανακτορικής Περιόδου.
Τα κρητικά ιερογλυφικά είναι ένα σύστημα γραφής που χρησιμοποιήθηκε στην Κρήτη κατά την Πρώιμη έως Μέση Εποχή του Χαλκού (περίπου 2100-1700 π.Χ.). Αποτελούν ένα από τα τρία κύρια συστήματα γραφής του Μινωικού Πολιτισμού, μαζί με τη Γραμμική Α΄ και τη Γραμμική Β΄, και η ακριβής τους λειτουργία παραμένει ασαφής, καθώς δεν έχουν αποκρυπτογραφηθεί πλήρως.
Το εκπληκτικό Εγκαίνιο, μια φωτογραφία της στιγμής
Στο ίδιο δωμάτιο όπου βρέθηκε το σφραγιδάκι, η ανασκαφή διέσωσε μια «φωτογραφία» της στιγμής των εγκαινίων του δωματίου αυτού όπου σε μικρό λάκκο κάτω από το πάτωμα, τοποθετήθηκε σειρά πολύτιμων αντικειμένων θρησκευτικού χαρακτήρα: ασημένιος, χρυσός, χάλκινος και σιδερένιος διπλός πέλεκυς, χάλκινο τάλαντο και τμήματα ράβδων από διάφορα μέταλλα και κράματά τους καθώς και λίθους. Μεταξύ τους είναι χρυσός, χαλκός, ορεία κρύσταλλος και άλλα. Πάνω από αυτά τα πολύτιμα αντικείμενα τοποθετήθηκε αγγείο με καμένα ξύλα, ίσως θυμιάματα.
Το ξίφος διακοσμημένο με χρυσούς γρύπες
Ένα άλλο πολύ σημαντικό εύρημα υπήρξε ένα ιερό του 14ου-13ου αιώνα π. Χ. που στα θεμέλια του είχε τοποθετηθεί ως εγκαίνιο ένα μοναδικό στην Κρήτη κοντό χάλκινο ξίφος με λαβή από ελεφαντόδοντο, χρυσά καρφάκια και στις δυο πλευρές του παράσταση ένθετου χρυσού γρύπα.
Φαίνεται ότι σε αυτό το ιερό λατρευόταν τριάδα θεοτήτων. Πάνω σε μικρό θρανίο-βωμό βρέθηκαν τρία λίθινα συσσωματώματα που μοιάζουν με ανθρώπινες μορφές ενώ μπροστά τους είχαν τοποθετηθεί αγγεία με προσφορές καθώς και ένας πέτρινος πεσσός.
Ο διπλός πέλεκυς από σίδηρο
Μεγάλη έκπληξη προκάλεσε η εύρεση διπλού πέλεκυ από σίδηρο. Πρώτη φορά βρίσκεται τόσο πρώιμο περίτεχνο αντικείμενο από το μέταλλο αυτό, του οποίου η χρήση και η παραγωγή αρχίζει πολύ αργότερα, κυρίως μετά το 1100 π.Χ.