«Στα βιβλία μου, οι ενήλικες είναι ο κορμός του δέντρου και τα παιδιά τα κλαδιά που λαχταρούν να ανακαλύψουν τι κρύβεται κάτω από το χώμα», περιγράφει, σε συνέντευξή της στην «Π», η συγγραφέας, υπεύθυνη του Εργαστηρίου Δημιουργικής Σκέψης-Ελεύθερης Έκφρασης, κ. Μαρία Δασκαλάκη. Μιλά για το νέο της βιβλίο «Μυστική Αποστολή: Το νερό της λησμονιάς» αλλά και τα βιβλία που κυκλοφορούν με αφορμή τη συμπλήρωση 200 χρόνων από την Ελληνική Επανάσταση. Το κείμενο της συνέντευξης έχει ως εξής:
Ινδία, Άνδρος, Μικρά Ασία… Χωρίς να μας προδώσετε την ιστορία, δώστε μας μια γεύση από την τελευταία σας «Μυστική Αποστολή: Το νερό της λησμονιάς»
«Το 1922 η χριστιανή Αργυρώ αγαπήθηκε με το μουσουλμάνο Ονούρ στη Σμύρνη κι όσο ζούσαν δεν ξέχασαν ποτέ ο ένας τον άλλον, ακόμη κι όταν εκείνη βρέθηκε στην Άνδρο για να σωθεί, ενώ εκείνος έπειτα ταξίδεψε σε όλο τον κόσμο, μα τη γαλήνη δε τη βρήκε ποτέ και πουθενά.
Φτάνοντας στο σήμερα, η τρισεγγονή της Αργυρώς, η Δανάη, προσπαθώντας να ξεχάσει το δικό της αγαπημένο και φτάνοντας από την Ινδία στην Άνδρο, μαθαίνει για τις πηγές της Άρνης και το νερό της αρνησιάς που σε κάνει να ξεχνάς.
Στο χωριό εκεί, γνωρίζει την αιωνόβια προγιαγιά της κι αρχίζει να ανακαλύπτει την άγνωστη σε κείνη ιστορία της οικογένειάς της. Μαζί με τα υπόλοιπα δισέγγονα βρίσκονται αντιμέτωποι με γεγονότα που κι η ίδια η προγιαγιά αγνοούσε… Και τελικά ανακαλύπτουν την αλήθεια που ήταν θαμμένη για εκατό χρόνια. Ποια ήταν τελικά η προγιαγιά Ανατολή;»
Στα βιβλία σας, παρακολουθούμε μικρούς «πράκτορες» που ενώνουν τις δυνάμεις τους και σε συνεργασία με τα μεγαλύτερα μέλη της οικογένειας λύνουν μυστήρια του παρελθόντος. Αισθάνομαι πως ένα από τα μηνύματα που θέλετε να στείλετε είναι η ανάγκη οι δεσμοί της οικογένειας να είναι ισχυροί και να μην ξεχνάμε ποτέ τις ρίζες μας, έχω καταλάβει σωστά;
«Τα παιδιά έχουν έμφυτη την περιέργεια. Θέλουν να ανακαλύψουν τον κόσμο και μέσα από αυτόν, ανακαλύπτουν και τον εαυτό τους. Πόσα γνωρίζει, άραγε, για την οικογένειά του ένα παιδί;
Αρχικά, του είναι δύσκολο να κατανοήσει ότι οι γονείς του, οι παππούδες του, οι γιαγιάδες του και γενικότερα οι συγγενείς και πρόγονοι που χάνονται μέσα στο χρόνο, εκτός από αυτές τις ιδιότητες με τις οποίες τους γνώρισε, ήταν άνδρες και γυναίκες, ήταν νέοι κάποτε, δούλεψαν σκληρά, ερωτεύτηκαν, έκαναν λάθος επιλογές, είχαν αδυναμίες… Είναι ένα σοκ για κάθε παιδί όταν το συνειδητοποιεί αυτό για πρόσωπα της οικογένειάς του τα οποία έχει στο μυαλό του κάπως αλλιώς.
Προφανώς κάθε παιδί στα πρώτα χρόνια της ζωής του, μαθαίνει ό,τι η οικογένειά του επιλέγει να του μάθει, δημιουργώντας έτσι πολλές φορές δεσμούς-δεσμά. Ειδικά στη χώρα μας είναι έντονο αυτό το φαινόμενο. Το παιδί -καθώς βαδίζει προς την εφηβεία- συνήθως σπάει τα δεσμά και γυρεύει να απελευθερωθεί με στόχο την ενηλικίωση. Συνήθως. Δεν γίνεται όμως πάντα αυτό.
Δυστυχώς, συχνά οι δεσμοί-δεσμά κρατούν το παιδί εγκλωβισμένο εσαεί προκαλώντας του έτσι προβλήματα στο σχετίζεσθαι με τους άλλους ανθρώπους αλλά και στη σχέση του παιδιού -που έχει πια ενηλικιωθεί- με τον εαυτό του.
Στα βιβλία μου, οι ενήλικες είναι ο κορμός του δέντρου και τα παιδιά τα κλαδιά που λαχταρούν να ανακαλύψουν τι κρύβεται κάτω από το χώμα. Οι ενήλικες έχουν δει τις ρίζες και τα παιδιά θέλουν κι αυτά να τις ανακαλύψουν. Τους μεταλαμπαδεύουν έτσι τη γνώση κι εκείνα την αξιοποιούν εμπλουτίζοντάς την. Αν οι ενήλικες είναι το τόξο, τα παιδιά είναι τα βέλη. Το τόξο τους δίνει ώθηση για να εκτοξευτούν στο μέλλον που φυσικά τους ανήκει.»
Τελικά, οι ήρωες του βιβλίου ξέχασαν ή η λησμονιά δεν ήταν πραγματικά το ζητούμενο;
«Όταν οι μνήμες είναι αυτές που πονάνε κάποιον, λαχταρά να ξεχάσει για να σταματήσει να υποφέρει. Όμως η λήθη δεν έρχεται όταν ξεχάσει, αλλά όταν θυμάται την α-λήθεια χωρίς πια να πονά, όταν καταφέρει να τη χωρέσει μέσα του, να συν-χωρέσει».
Φέτος, 200 χρόνια από την κήρυξη της Ελληνικής Επανάστασης, βάλατε κι εσείς το δικό σας λιθαράκι για τον εορτασμό της επετείου. Μιλήστε μας για τα βιβλία που κυκλοφόρησαν από τις εκδόσεις ΜΙΝΩΑΣ.
«Όταν ξεκινήσαμε να συζητάμε για τη δημιουργία των δύο αυτών βιβλίων με τον εκδοτικό μου οίκο, βάλαμε σαν στόχο να φέρουμε τα παιδιά κοντά σε μια εποχή που για κείνα φαντάζει αρχαία.
Τα 200 χρόνια φαίνονται πολύ μακρινά μέσα στο μυαλό ενός παιδιού! Αναρωτηθήκαμε επίσης, πόσα ξέρουν, άραγε, τα παιδιά κάθε ηλικίας για το 1821, όταν μπερδεύουν την 28η Οκτωβρίου με την 25η Μαρτίου ακόμη και στην εφηβεία τους και δεν ξέρουν αν ο πόλεμος γινόταν με τους Τούρκους, τους Ιταλούς ή τους Γερμανούς; Και τελικά, κάθε χρόνο η 25η Μαρτίου είναι μια παρέλαση, σημαιάκια, μια γιορτή στο σχολείο κι ένα ποίημα;
Στόχος μου ήταν να φέρω τα παιδιά πιο κοντά σε μια εποχή μακρινή. Να τους εξηγήσω τι οδήγησε στο να γιορτάζουν κάθε χρόνο στο σχολείο τους με σημαιάκια και ποιήματα, να τους συστήσω τους σημαντικότερους αγωνιστές όχι σαν πολεμιστές μόνο, αλλά και σαν ανθρώπους. Το πρώτο βιβλίο ”Οι αγωνιστές του 1821” αναφέρεται στη ζωή δεκατριών αγωνιστών από τη γέννησή τους ως το θάνατό τους.
Τους συστήνει στα παιδιά όχι σαν πολεμιστές -όπως ίσως έχουν ως τώρα συνηθίσει, αλλά σαν προσωπικότητες. Ήταν κι αυτοί κάποτε παιδιά. Η παιδική τους ηλικία διαμόρφωσε τη μετέπειτα ζωή τους και το χαρακτήρα τους. Αυτοί που σήμερα στέκουν αγάλματα ακίνητα σε κάποια πλατεία, κάποτε έκλαψαν, αντιστάθηκαν, ερωτεύτηκαν, πολέμησαν, έκαναν λάθη, πρόδωσαν, είχαν αδυναμίες, αδικήθηκαν, φυλακίστηκαν, δολοφονήθηκαν, πέθαναν πολεμώντας ή έζησαν κι είδαν ελεύθερη την πατρίδα τους.
Το δεύτερο βιβλίο ”Οι μεγάλες μάχες του 1821” αναφέρεται στις δέκα εκείνες μάχες που είχαν το μεγαλύτερο αντίκτυπο στην ελληνική επανάσταση. Εστιάζει στα γεγονότα που οδήγησαν στην κάθε μάχη και στα πολεμικά συμβούλια πριν από αυτήν. Πώς αποφάσιζαν οι οπλαρχηγοί πού θα την έδιναν και ποιο θα ήταν το σχέδιο που θα ακολουθούσαν. Στις αποφάσεις που οδηγούσαν σε μια νίκη ή μια ήττα. Στο πόσο ισχυρογνώμων ήταν ο κάθε οπλαρχηγός.
Το βασικό όμως που είχαμε αποφασίσει από την αρχή -και γι’ αυτό θεωρώ τα δύο αυτά βιβλία χρήσιμα σε κάθε εκπαιδευτικό- είναι ότι θέλαμε να περιέχουν μέσα την ιστορική αλήθεια. Δεν ήταν στόχος η συγγραφή μιας ακόμη αγιογραφίας για την ελληνική βιβλιοαγορά με σκοπό την τόνωση του εθνικού φρονήματος των ελληνόπουλων.
Στόχος ήταν η γνώση της αλήθειας, αναφέροντας μέσα στα δυο βιβλία και θέματα που προκαλούν αμηχανία σε κάποιους, όπως ο εμφύλιος μεταξύ των Ελλήνων παράλληλα με το γενικό ξεσηκωμό τους απέναντι στον τούρκικο ζυγό ή ο τρόπος που συμπεριφέρθηκε το νεοσυσταθέν τότε ελληνικό κράτος απέναντι σε κάποιους αγωνιστές είτε κατηγορώντας τους ως προδότες και φυλακίζοντάς τους είτε αφήνοντάς τους να πεθάνουν πάμφτωχοι αγνοώντας ή υποτιμώντας τη συμβολή τους στον Αγώνα».
Μια ευκαιρία
Την εποχή της τηλεκπαίδευσης και του διαδικτύου, γενικότερα, πώς μπορούμε να μάθουμε στα παιδιά μας να αγαπούν το βιβλίο;
«Θέλω να είμαι αισιόδοξη και να λαμβάνω κάθε καταστροφή ως μία ευκαιρία. Έτσι, λοιπόν, θα πω ότι τον τελευταίο ενάμιση χρόνο που ζούμε μαζί με την πανδημία μπορεί να χάσαμε πολλά, κερδίσαμε όμως χρόνο μένοντας στο σπίτι μας που ήταν και είναι ιδανική ευκαιρία για διάβασμα βιβλίων.
Σίγουρα τα παιδιά πέρασαν πολλές ώρες μπροστά σε οθόνες καθώς τα μαθήματα του σχολείου και των ξένων γλωσσών τους γίνονταν διαδικτυακά, όμως έτσι θέλω να πιστεύω πως την υπόλοιπη μέρα ελαχιστοποίησαν τις ώρες που περνούσαν μπροστά σε άλλες οθόνες όπως τηλεόραση, tablet κλπ. και τις αξιοποίησαν διαβάζοντας εξωσχολικά βιβλία.
Όπως και να έχει, ο καλύτερος τρόπος για να έρθει ένα παιδί κοντά στο βιβλίο, είναι όταν βλέπει το γονιό του να είναι κι ο ίδιος αναγνώστης».