Εντυπωσιακά και σπάνια – μη αναμενόμενα για την τοπογραφία της περιοχής- κρυσταλλικά, κατά βάση, σπηλαιοθέματα αποτυπώθηκαν για πρώτη φορά φωτογραφικά, από την διεθνή σπηλαιολογική εξερευνητική αποστολή «Στέρνες 2023» του Σπηλαιολογικού Ομίλου Κρήτης (ΣΠ.Ο.Κ.).
Η αποστολή του ΣΠ.Ο.Κ. έγινε με την υποστήριξη διεθνών φορέων της σπηλαιολογίας, όπως της Παγκόσμιας Ένωσης Σπηλαιολογίας (UIS), της Ευρωπαϊκής Σπηλαιολογικής Ομοσπονδίας (FSE), της Εθνικής Σπηλαιολογικής Εταιρίας των Η.Π.Α. (NSS), αλλά και εγχώριων φορέων όπως του Δήμου Σφακίων και μεμονωμένων χορηγών, πέτυχε όλους τους στόχους της και επέστρεψε τους 50 συμμετέχοντες από 7 διαφορετικές χώρες με ασφάλεια στην επιφάνεια. Τα αποτελέσματα ήταν εντυπωσιακά: Περίπου τρία χιλιόμετρα σχεδόν αποκλειστικά οριζόντιας σπηλιάς εξερευνήθηκαν και χαρτογραφήθηκαν.
Πραγματοποιήθηκαν μετρήσεις των γεωλογικών στρωμάτων και ρηγμάτων σε διαφορετικά βάθη του σπηλαίου. Μετρήσεις που εμπλουτίζουν την, σε εξέλιξη, μελέτη της ορογέννησης των Λευκών Ορέων, από το University of Sharjah των Ηνωμένων Αραβικών Εμιράτων, το Πολυτεχνείο Κρήτης καθώς και το Μουσείο Φυσικής Ιστορίας της Κρήτης (πρόγραμμα της UNESCO). Συλλέχθηκαν δείγματα έμβιων οργανισμών σε μεγάλα βάθη, τα οποία προγραμματίζεται να δοθούν για ερευνητικούς σκοπούς σε εργαστήρια εντός κι εκτός Ελλάδος.
Πραγματοποιήθηκε επιφανειακή έρευνα και καταγραφή νέων σπηλαίων και βαράθρων στην ευρύτερη περιοχή Λαγκωνιά / Αμμουτσερά. Από το γειτονικό βάραθρο της Λαγκωνιάς (-99μ.), με παγετώνα στο κεντρικό πηγάδι, συλλέχθηκαν πληροφορίες για την ετήσια διακύμανση θερμοκρασίας και υγρασίας που κατέγραφαν αισθητήρες που είχαν τοποθετηθεί ένα χρόνο πριν από γεωλόγους Ελληνικών Πανεπιστημίων.
Οι ίδιοι αισθητήρες τοποθετήθηκαν εκ νέου στο σπηλαιοβάραθρο των Στερνών για μετρήσεις που θα συλλεχθούνε ένα χρόνο από σήμερα. Το τρίτο μεγαλύτερο στην Κρήτη… μέχρι νεωτέρας Το σπηλαιοβάραθρο Στέρνες έχει πλέον μήκος 5,6 χιλιόμετρα και βάθος -616 μέτρα (μέχρι νεωτέρας). Αυτό τοποθετεί το σπήλαιο στην τρίτη θέση για το μεγαλύτερο σπήλαιο στην Κρήτη και το καθιστά το έκτο σε βάθος στην Ελλάδα.
Είναι σημαντικό ότι η φετινή αποστολή έδωσε και πάλι την ευκαιρία στα μέλη του ΣΠ.Ο.Κ. και σε άλλους Έλληνες σπηλαιολόγους να συνεργαστούν και να ανταλλάξουν γνώση, εμπειρίες και ιδέες με σπηλαιολόγους από επτά χώρες σε τέσσερις ηπείρους. Από τα 500 μέτρα βάθος και κάτω, ο αριθμός και η ποικιλία των υπόγειων διαδρομών που περιμένουν να εξερευνηθούν είναι συναρπαστικός.
![σπηλαιο στερνες]()
Το ρεύμα που έφερε… γιορτή
Το σπηλαιοβάραθρο των Στερνών βρίσκεται νότια της ομώνυμης κορφής των Λευκών Ορέων της Κρήτης. Με είσοδο στα 2.080 μ. υψόμετρο, πρωτο-αναφέρεται το 1991 σε αναφορά της Γαλλικής Σπηλαιολογικής Ομάδας «Group Spéléo d’Orsay» (GSO) η οποία το 1991 και 1992 εξερεύνησε το κατακόρυφο αυτό σπήλαιο με αρκετές δυσκολίες σε στενά τμήματα. Η εξερεύνηση σταμάτησε σε ένα στενό πέρασμα σε βάθος από την επιφάνεια -428μ.
“Από το στενό στα -428 μέτρα βάθος-επισημαίνουν τα μέλη της αποστολής- θα μπορούσε να χωρέσει ένας λεπτός σκύλος το πολύ 10 κιλών, αλλά όχι άνθρωπος.
Αυτό το απελπιστικά στενό πέρασμα ήταν για τα επόμενα 13 χρόνια το βαθύτερο σημείο του σπηλαίου. Το 2005 μετά από πολύχρονη έρευνα και σε παλιές αναφορές και στο ίδιο το βουνό, η είσοδος του βαράθρου ανακαλύφθηκε εκ νέου από τους σπηλαιολόγους του Αθηναϊκού συλλόγου Σ.ΕΛ.Α.Σ., τα μέλη του οποίου είχανε μακρόχρονη δράση στην Κρήτη.
Με την επανάληψη της εξερεύνησης από την ομάδα του Σ.ΕΛ.Α.Σ. παρατηρήθηκε ισχυρό ρεύμα αέρα που πάγωνε το δέρμα στα -428μ. Ενώ δεν υπήρχε εύκολος τρόπος συνέχειας της εξερεύνησης η ροή του αέρα από το στένωμα δημιουργούσε μεγάλες προσδοκίες για σοβαρή εξερευνητική συνέχεια:
Κάπως έτσι, ορισμένα μέλη του Σπηλαιολογικού Ομίλου Κρήτης, που είχαν συμμετοχή και σε παλιότερες αποστολές, αποφάσισαν το 2017 να ξαναπάμε, με πεισματικές διαθέσεις αυτή τη φορά. Ήίμασταν πεπεισμένοι πως με συστηματική και πολλή σκληρή δουλειά θα καταφέρναμε να περάσουμε από την άλλη πλευρά… Δεν μπορούσαμε όμως σε καμία περίπτωση να φανταστούμε αυτό που θα ανοιγόταν μπροστά μας 6 χρόνια μετά:
Πριν την αποστολή Στέρνες 2017: βάθος σπηλαίου 428μ./συνολικό μήκος διαδρομών 552μ. Με την λήξη της αποστολής Στέρνες 2023: βάθος σπηλαίου 616 μ./συνολικό μήκος διαδρομών 5600 μ.’’ Περιττό να πούμε ότι ο σχεδιασμός έχει ήδη ξεκινίσει.