Καρπό μιας πολύμοχθης και πολύχρονης έρευνας αποτελεί το παγκρήτιο λεξικό “Κρητών Διάλεκτος” του συγγραφέα Αντώνη Τσιριγωτάκη από τον Πύργο Αστερουσίων ο οποίος εκτός από την βαθειά βιωματική γνώση του κρητικού ιδιώματος, αντλεί γλωσσικές πληροφορίες από διαλεκτόφωνους Κρήτες της υπαίθρου και των ορεινών οικισμών.
Αυτή η διά στόματος γλωσική πηγή επισφραγίζει τη γνησιότητα, πρωτοτυπία και αυθεντικότητα του πολυτελούς ογκώδους λεξικού των 13.000 λημμάτων παράλληλα με λαογραφικές προσεγγύσεις στον πνευματικό, κοινωνικό και υλικό βίο των κατοίκων διαφόρων περιοχών της Κρήτης.
Αξίζει να σημειωθεί ότι κατόπιν προτάσεως του Κέντρου Ερεύνης της Ελληνικής Λαογραφίας της Ακαδημίας Αθηνών, η Σύγκλητος της Ακαδημίας απένειμε τον Α’ έπαινο στον συγγραφέα.
Το Λεξικό έτυχε θερμής υποδοχής από καταξιωμένους γλωσσολόγους και ειδικούς ερευνητές – διαλεκτολόγους, όπως: ο κ. Νικόλαος Κοντοσόπουλος, δρ. φ. του Πανεπιστημίου Αθηνών, γλωσσολόγος – διαλεκτολόγος, δ/ντής του Ιστορικού λεξικού της Ακαδημίας Αθηνών, ο οποίος τονίζει: «…Όσοι ασχολούμεθα με την κρητική διάλεκτο, αλλά και γενικότερα με την ελληνική γλώσσα, θα πρέπει να είμεθα ευγνώμονες στον κ. Αντ. Τσιριγωτάκη για τη συμβολή του στη βαθύτερη γνωριμία μας με τους κρητικούς γλωσσικούς ιδιωματισμούς, αλλά και τη βοήθεια που προσφέρει με το πλούσιο και γνήσιο υλικό του στην πλατύτερη γνώση τση Κρητικής εμιλιάς και στον επιστημονικό γλωσσολογικό μόχθο των διαλεκτολόγων μας».
«… Πρέπει να επισημανθεί ότι σε αρκετά λήμματα, αναφέρει ο κ. Παναγιώτης Καμηλάκης, ερευνητής του Κέντρου Λαογραφίας της Ακαδημίας Αθηνών μετά το ερμήνευμα της λέξεως και την όλη γλωσσική διαπραγμάτευση συναντούμε και πολύ ενδιαφέρον λαογραφικό υλικό.
Το υλικό αυτό αναφέρεται σε ποικίλους τομείς τόσο του υλικού όσο και του κοινωνικού και πνευματικού βίου των κατοίκων της Κρήτης… Στον συγγραφέα του πολύμοχθου έργου μένει η χαρά της προσφοράς στη γενικότερη προσπάθεια καταγραφής, διάσωσης και προβολής της γλώσσας της Κρήτης και σ’ εμάς η υποχρέωση να τον συγχαρούμε και να του ευχηθούμε να συνεχίσει με την ίδια ζέση το έργο του, ιδιαίτερα σε θέματα Κρητικής λαογραφίας».
«Οι λέξεις του λεξικού» -επισημαίνει στον πρόλογο ο Γεώργιος Παναγιωτάκης, ιστορικός ερευνητής – συγγραφέας «είναι καθαρά ιδιωματικές, αμάρτυρες και μεγάλος αριθμός αθησαύριστες.
Για την πληρέστερη απόδοσή τους στο λόγο, χρησιμοποιεί στερεότυπες φράσεις, παροιμίες, μαντινάδες, αινίγματα ή εξορκισμούς κλπ. που έχουν διασωθεί… Το νέο αυτό έργο, προϊόν επίπονης εργασίας, επίμονης αναζήτησης και δημιουργικής απασχόλησης, έρχεται και ενισχύει τον απέραντο και ανεξερεύνητο ωκεανό της ιδιωματικής κρητικής διαλέκτου. Το πλούσιο και άγνωστα υλικό που περιέχει, προεξοφλεί την πνευματική συμμετοχή του αναγνώστη, αλλά και τη συναισθηματική ικανοποίηση του δημιουργού του. Αποτελεί ακόμα και νέα πρόκληση για την αταλάντευτη συνέχιση της κρητωφελούς του προσπάθειας, πράγμα που ευχόμαστε».
«Ο συγγραφέας -παρατηρεί επίσης στον πρόλογο του βιβλίου ο κ. Ζαχαρίας Καλοχριστιανάκης, συντ/χος εκπ/κός – συγγραφέας με το αξιόλογο έργο του διασώζει το μεγάλο πλούτο της κρητικής διαλέκτου και τον παραδίδει στην αθανασία. Η απονομή Α’ επαίνου από την Ακαδημία Αθηνών δικαιώνει το μόχθο και τη μακρόχρονη προσπάθεια του.
Θέλω να συγχαρώ τον συγγραφέα για το πολύμοχθο έργο του και να ευχηθώ το μεν σύγγραμμα να είναι καλοτάξιδο και τα εκβλαστήματα αυτής της πνευματικής σποράς να βρουν μιμητές για δημιουργική συνέχιση στο δε συγγραφέα, ως μάνα πολυγέννα και πολυτροφούσα, να συνεχίσει να εντρυφά στο αγαπημένο του γλωσσικό ενδιαφέρον».
Την Τετάρτη 26 Ιουνίου η παρουσίαση
Η παρουσίαση του λεξικού θα πραγματοποιηθεί την Τετάρτη 26 Ιουνίου στις 7:30 μ.μ. στο Πολύκεντρο του κτηρίου Ανδρόγεω σε μια εκδήλωση που οργανώνουν η Περιφέρεια Κρήτης και ο Δήμος Αρχανών – Αστερουσίων.
Το συντονισμό θα έχει η κ. Χρύσα Παγκάλου, περιβαλλοντολόγος – δρ Πολιτισμικού Τοπίου.
Το βιβλίο θα παρουσιάσουν οι:
Γεώργιος Παναγιωτάκης, Ιστορικός ερευνητής – Συγγραφέας.
Ζαχαρίας Καλοχριστιανάκης, συντ/χος εκπαιδευτικός –συγγραφέας.
Βούλα Επιτροπάκη, Δικηγόρος – Ποιήτρια.
Χαιρετισμό θα απευθύνει ο συγγραφέας.