Με επίκεντρο την τέχνη και τον πολιτισμό ένα πολύτιμο βιβλίο-τόμος έρχεται να ρίξει φως στην ιστορία και τον πολιτισμό της Κρήτης κατά τα χρόνια της Ένωσης του νησιού με τη Ελλάδα.
Το βιβλίο με τίτλο «Τέχνη και Πολιτισμός στα χρόνια της Ένωσης» κυκλοφόρησε με πρωτοβουλία της Ενορίας Κοιμήσεως Θεοτόκου (Παναγίτσας) Μασταμπά Ηρακλείου έχοντας τη στήριξη της Περιφέρειας Κρήτης.
335 σελίδες με 22 πρωτότυπες επιστημονικές εργασίες που φωτίζουν σημαντικές πτυχές της ιστορίας της περιόδου κατά την οποία η Κρήτη επιζητούσε με κάθε θυσία την ενσωμάτωσή της στον ελληνικό εθνικό κορμό. Οι συγγραφείς εξετάζουν τις ιδιαίτερες κοινωνικές και πολιτισμικές συνθήκες που επικράτησαν στο νησί λίγο πριν και λίγο μετά το 1913, το έτος – σταθμό για την ιστορία του. Πρόκειται για τα πρακτικά του συνεδρίου που πραγματοποιήθηκε στο Πνευματικό Κέντρο της Ενορίας με συνδιοργανωτές την Περιφέρεια Κρήτης, το Πανεπιστήμιο Κρήτης (Τμήμα Φιλοσοφικών και Κοινωνικών Σπουδών) και το ΤΕΙ Κρήτης.
Ο πολύτιμος τόμος που φωτίζει άγνωστες πτυχές της ιστορίας και του πολιτισμού της Κρήτης παρουσιάστηκε χθες στην Περιφέρεια Κρήτης από τα μέλη της οργανωτικής επιτροπής του συνεδρίου τα οποία και ευχαρίστησαν παράλληλα τον Περιφερειάρχη Σταύρο Αρναουτάκη για την αμέριστη στήριξή του στην πραγματοποίηση του συνεδρίου και στην έκδοση των πρακτικών.
«Καταγράφονται -τόνισε ο πατήρ Αντώνιος Φραγκιαδάκης, ιερατικός προϊστάμενος του ιερού ναού Κοιμήσεως Θεοτόκου Μασταμπά στο Ηράκλειο -όλες οι πτυχές του πολιτισμού και της τέχνης που επικρατούσαν εκείνη την εποχή και μάλιστα από το 1895 περίπου μέχρι το 1913, οπότε έγινε η Ένωση της Κρήτης. Περίοπτη εποχή έχει να δείξει σπουδαία τεχνική σε όλους τους τομείς της τέχνης όπως διαπιστώνεται από το αποτέλεσμα».
«Εξετάστηκε-δήλωσε ο συγγραφέας- δημοσιογράφος Νίκος Ψιλάκης – ό,τι ήταν δυνατό να εξεταστεί, η λογοτεχνία της εποχής, το πώς αποτυπώθηκε στη λογοτεχνία, το πώς αποτυπώθηκε η εποχή η Ένωση και οι αγώνες των Κρητών στις εικαστικές τέχνες, το πώς το είδε η λαϊκή τέχνη το ίδιο θέμα, τι έγινε με την αρχιτεκτονική αυτής της περιόδου, το γιατί φτιάχτηκαν κτίρια που θύμιζαν αρχαία Ελλάδα. Αποτέλεσμα αυτής της συνάντησης ήταν η δικαίωση κάποιων αγώνων».
“Το αποτέλεσμα-υπογράμμισε ο αρχιτέκτονας μηχανικός Ηρακλής Πυργιανάκης- υπήρξε άκρως εντυπωσιακό: Επιστήμονες από μεγάλα ερευνητικά και εκπαιδευτικά ιδρύματα αλλά και ανεξάρτητοι ερευνητές πήραν μέρος σε μια πνευματική πανδαισία που κράτησε τρεις ημέρες, αναδίφησε όλες τις δυνατές πηγές της ιστορίας και ανέδειξε άγνωστες πτυχές του πολιτισμού μας. Μέσα από τις επιστημονικές συζητήσεις εξετάστηκαν ζητήματα που αφορούν όχι μόνο στο παρελθόν (στην Κρήτη του 1900) αλλά και στις ευθύνες της σημερινής κρητικής κοινωνίας που καλείται να συντηρήσει την ιστορική μνήμη και οι παλαιότεροι αγώνες να καταστούν πηγές έμπνευσης για τις νεότερες γενιές. Μια από τις προτάσεις που διατυπώθηκαν στο συνέδριο βρίσκεται ήδη στο τελευταίο στάδιο της υλοποίησής της: Η τοποθέτηση της προτομής του πρώτου ανασκαφέα της Κνωσού Μίνωα Καλοκαιρινού δίπλα στην προτομή του Άρθουρ Έβανς! (Απομένει να υλοποιηθεί και η δεύτερη πρόταση που αφορούσε στη σωτηρία του Ηρώου του Ηρακλείου)”.
Τα περιεχόμενα ανά συγγραφέα
Αικατερίνη Κόπακα: Ο Μίνως Καλοκαιρινός, η Κνωσός και οι απαρχές της Κρητικής Αρχαιολογίας.
Κώστας Γ. Τσικνάκης: Οι ιταλικές αντιδράσεις για την καταστροφή της Λέσχης των Ευγενών (Loggia) του Ηρακλείου το 1904.
Ντενίζ-Χλόη Αλεβίζου: Εικόνες – Σύμβολα των Αγώνων των Κρητών (1821-1913). 44-58
Μιχάλης Τρούλης: Ιωάννης Ιω. Σταθάκης, αγιογράφος: η γνωριμία του με τους Οσίους Παρθένιο και Ευμένιο.
Γιάννης Γ. Τσερεβελάκης: Τα Ιεροψαλτικά πράγματα του Ηρακλείου κατά την πρώτη πεντηκονταετία του 20ου αιώνα (βάσει του αρχείου του μητροπολιτικού ναού του Αγίου Μηνά).
Εμμανουήλ Γ. Δρακάκης: Καμπάνες – σήμαντρα της λευτεριάς (1878-1900).
Εμμανουήλ Κ. Δουνδουλάκης: Η συμβολή Κρητών Αγίων και χαρισματικών Γερόντων (Β’ μισό του 19ου έως τις αρχές του 20ού αιώνα) στην προαγωγή της Τέχνης και του Πολιτισμού. Εισαγωγικές παρατηρήσεις – Ενδεικτικά παραδείγματα.
Έφη Ψιλάκη: Συμβολικές απεικονίσεις της Κρητικής Πολιτείας και της Ένωσης σε έργα της λαϊκής τέχνης της Κρήτης.
Μάριος Φραγκάκης, Ανδρέας Μανιός, Γεώργιος Ζαχαρόπουλος, Γεώργιος Κορναράκης, Μανόλης Μιχαλοδημητράκης: Μελετώντας τα κρανία των αγωνιστών της Μονής Αρκαδίου.
Ευτύχης Τζιρτζιλάκης: Τα κρητικά όπλα και η διακόσμησή τους.
Ηρακλής Πυργιανάκης: Δημήτρης Κυριακός, Αρχιτέκτων (1881-1971). Το Ηράκλειο ευγνωμονεί.
Μιχάλης Παπαηλιάκης: Η συντήρηση της ιστορικής μνήμης. Ανδριάντες και προτομές των αγωνιστών των κρητικών επαναστάσεων.
Χρίστος Κ. Χριστοδούλου: Ξένοι δημοσιογράφοι και Νεότουρκοι γράφουν και συνωμοτούν πριν την Ένωση της Κρήτης.
Ευγενία Περισυνάκη: Η Ένωση της Κρήτης με την Ελλάδα μέσα από τη Νεοελληνική Λογοτεχνία.
Αντώνης Καρτσάκης: Χριστιανοί και Μουσουλμάνοι κατά τα τελευταία χρόνια της Τουρκοκρατίας στην Κρήτη. Λογοτεχνικές αναπαραστάσεις στο έργο του Ιωάννη Κονδυλάκη.
Σταμάτης Απ. Αποστολάκης: Λαϊκή ποίηση της Κρήτης για την Ένωση (1-12-1913). 235-252
Θεοδώρα Δ. Πατρώνα: “Δεν εκατέχαμε ένα Τουρκικό”: η ταυτότητα του Μουσουλάνου Κρητικού πρόσφυγα σε δύο ταινίες τεκμηρίωσης επιστροφής.
Ελένη Βασιλάκη: Πολιτιστική επικοινωνία στα χρόνια της Κρητικής Πολιτείας.
Δημήτρης Σάββας: Οι θεατρικές παραστάσεις την τελευταία περίοδο της Κρητικής Πολιτείας στο παλιό Ηράκλειο και ο θεατρόφιλος του Μεγάλου Κάστρου Μανώλης Γ. Γεωργιάδης.
Ζαχαρίας Σμυρνάκης: Κρητικής παιδείας στιχούργημα.
Μιχάλης Σπυριδάκης: Το δομικό, γεωργικό, κτηνοτροφικό, εμπορικό και ανθρωπογεωγραφικό περιβάλλον της Μεσαράς μετά την οριστική αποχώρηση των τουρκικών δυνάμεων (Οκτώβριος 1898-1920).
Γιώργος Α. Τζωράκης: “Πανταχού δε μνημεία αΐδια ξυγκατοικίσαντες. Ο πανελλήνιος εορτασμός της Εκατονταετηρίδας για την Εθνική Ανεξαρτησία το 1930. Η περίπτωση του Ηρακλείου.
Την επιστημονική επιμέλεια του τόμου είχαν οι δρ. Έφη Ψιλάκη και ο δρ. Μανόλης Δρακάκης, ενώ η εκτύπωση έγινε από την «Τυποκρέτα».