Της Αντωνίας Κουτσάκη
Το βιβλίο “Ο Καπετάν Ιωάννης Αϊνικολιώτης, συμβολή στη νεότερη ιστορία της Κρήτης” των Ζαχαρία Δημ. Καλοχριστιανάκη και Ειρήνης Ταχατάκη, έρχεται να ρίξει φως στην προσωπικότητα του Αστερουσιανού τουρκομάχου, ο οποιος αφιέρωσε την ζωή του στην λευτεριά του νησιού μας.
Η μονογραφία αυτή κατέστη δυνατόν να κυκλοφορήσει με την βοήθεια της Ιεράς Μονής Κουδουμά, του Λαογραφικού Αρχαιολογικού Πολιτιστικού Συλλόγου Φίλων Ιεράς Μονής Κουδουμά και του Πολιτιστικού Συλλόγου Στερνών Μονοφατσίου “Ο Κόφινας” και την συνδρομή της Περιφέρειας Κρήτης.
‘’Ο Καπετάν Ιωάννης Αϊνικολιώτης – τονίζει ο Ζαχαρίας Δημ. Καλοχριστιανάκης- σε κρίσιμες στιγμές του “Κρητικού ζητήματος υπέταξε τον εγωισμό του, υπάκουσε στις συμβουλές της τότε εκκλησιαστικής Αρχής με αποτέλεσμα να σωθεί ο τόπος. Η ζωή του Ελευθερίου Βενιζέλου και του Καπετάν Γιάννη Αινικολιώτη είναι δύο βίοι παράλληλοι. Αν αναλογισθούμε ότι ήταν εκείνος ο οποίος την τελευταία στιγμή αφόπλισε τον επίδοξο και ακράχολο δολοφόνο του Ελευθερίου Βενιζέλου, τότε αντιλαμβανόμαστε και ποια θα ήταν η τύχη της σημερινής Ελλάδας, χωρίς τον Βενιζέλο.
Τα για πρώτη φορά παρατιθέμενα έγγραφα από την γαλλική κυβέρνηση, για την συμμετοχή του στο Γαλλογερμανικό Πόλεμο του 1870-71, ως αντίδωρο για την θυσία των Γάλλων φιλλελήνων στην επανάσταση του 1821, το έγγραφο απονομής του Αργυρού Σταυρού από τον βασιλιά Κωνσταντίνο και το διοριστήριο έγγραφο, ως αρχηγού Μονοφατσίου από τον Μιχαήλ Κόρακα, αποδεικνύουν την θυσιαστική εθνική προσφορά του Καπετάνιου”.
Καλύπτει ένα σημαντικό κενό
Μάλιστα, όπως τονίζει ο καθηγητής Φιλοσοφίας στο Πανεπιστήμιο Κρήτης κ. Κωνσταντίνος Ι. Ανδρουλιδάκης, “Όι ιστορικές μαρτυρίες και τα τεκμήρια για τον Αϊνικολιώτη συμπίπτουν. Μιλούν όλα για την μαχητικότητα, τον ηρωισμό, την ανδρεία, το θάρρος του. Ο Ηλίας Βουτιερίδης τον θεωρεί ένα των στρατηγικωτέρων της Κρήτης αρχηγών”. Αλλα εκτός των πολεμικών και των στρατηγικών ικανοτήτων τον διέκριναν η ανιδιοτέλεια, η γενναιοδωρία, η λιτότητα του βίου, η φιλανθρωπία, το μειλίχιο του χαρακτήρα. Και όμως για μια τέτοια μορφή δεν υπήρχε έως τώρα ειδική και αυτοτελής μελέτη. Το βιβλίο του Ζαχαρία Δημ. Καλοχριστιανάκη και της Ειρήνης Ταχατάκη, καλύπτει επιτέλους με επάρκεια και αξιώσεις το κενό της νεότερης κρητικής ιστοριογραφίας”.
Ντοκουμέντα
Οι συγγραφείς του βιβλίου έκαναν μια κοπιώδη προσπάθεια να συγκεντρώσουν τα στοιχεία που συνθλέτουν την προσωπικότητα του Αστερουσιανού ήρωα.
Χρειάστηκε να βρούν και να προσεγγίσουν καταξιωμένους απογόνους του Καπετάν Γιάννη, στα διαφορα μέρη που κατοικούν σήμερα για να ανασύρουν από την μνήμη τους διηγήσεις και ιστορίες που ακουγαν, από γονείς και παππούδες, αλλά και να συλλέξουν σημαντικό αρχειακό και φωτογραφικό υλικό.
Δεν αρκέστηκαν όμως μόνο σε προφορικές μαρτυρίες αλλά ανέτρεξαν σε ιστορικές πηγές με την φιλοδοξία να αναδείξουν ένα κομμάτι της κρητικής μικροιστορίας, η οποία όμως ήταν εκείνη που διαμόρφωσε την μακροιστορία του κρητικού αγώνα και συνέβαλε στην λύση του κρητικού ζητήματος.
Ένα σημαντικό μέρος του προέρχεται από το προσωπικό αρχείο των δισεγγονών των κκ. Σπύρου και Γιώργου Κοκοτού και Κώστα Ανδρουλιδάκη.
Επαναστάτης ετών 16
Ο καπετάνιος γεννήθηκε το 1834 στο μικρό ορεινό χωριό της επαρχίας Μονοφατσίου, Αγιος Νικόλαος, ως Γιάννης Σφακιανάκης, αλλά μετατράπηκε αργότερα τιμητικά σε Αϊνικολιώτης .
Σε ηλικία μολις 16 ετών κατετάγη επαναστάτης στο τάγμα του Καπετάν Μιχάλη Κόρακα και από τότε αρχίζει η επαναστατική του δράση.
Κατά την θρυλική επανάσταση των Αρχανών το 1897 έσπευσε τους άνδρες του και συνεργάστηκε με τους εκεί επαναστάτες.
Ο σωτήρας του Βενιζέλου
Μια από τις ηρωικότερες πράξεις του ήταν η σωτηρία της ζωής του εθνάρχη Ελευθερίου Βενιζέλου κατά την Γενική Συνέλευση των Αντιπροσώπων των Ανατολικών Επαρχιών στο κτήριο του παλαιού σχολείου, σημερινό Αρχαιολογικό Μουσείο Αρχανών.
Γι αυτό το λόγο στις Αρχάνες τιμάται ως τοπικός ήρωας . Στην σύχρονη εποχή μας τα θυμίζει μια μαρμάρινη πλάκα που αναρτήθηκε σ΄ένα ψηλό τοίχο της αγοράς των Αρχανών που γράφει τιμητικά “Πλατεία Ιωάννου Αϊνικολιώτη”.
Ο Καπετάνιος ευτύχησε να δεχτεί σαν τελευταία χαρά της ζωής του υμνους και εκδηλώσεις λατρείας και ευγμομισύνης του πλήθους, που ήξερε τι όφειλε σάυτόν τον ήρωα. Πέθανε σε ηλικία 96 ετών το 1930. Ο τάφος του βρίσκεται στη Σίβα Μαλεβιζίου όπου είχε παντρευτεί. Εκεί ζουν τα εναπομείναντα μέλη της οικογένειας του ενώ ο εγγονός του Σπύρος Κοκοτός διατηρεί κατοικία στις γειτονικές Δαφνές. Στην αυλή του σπιτιού υπάρχει μια προτομή του ήρωα.
Προτομή του που φιλοτέχνησε ο Γ. Παρμακέλλης με δαπάνη του Σπύρου και του Γιώργου Κοκοτού, υπάρχει και στην Παναγιά Μονοφατσίου. Για τον καπετάνιο υπογραμίζει κλείνοντας ο κ. Ανδρουλιδάκης “ισχύει θαρρώ εκείνο που είπε ο Σεφέρης για τον Μακρυγιάννη: “Πολέμησε, αγωνίστηκε, πίστεψε, σακατεύτηκε, αηδίασε, θύμωσε. Αλλά έμεινε πάντα ορθός ως το τέλος: άνθρωπος στο ύψος του ανθρώπου”.