Μ’ ενα νέο πολυφωνικό μυθιστόρημα που μέσα στις σελίδες του η μυθοπλασία βαδίζει πλάι στην ιστορία, έχοντας στο επίκεντρο ένα από τα πιο σκοτεινά περιστατικά της ναζιστικής εποχής, ο δημοσιογράφος και συγγραφέας Νίκος Ψιλάκης μαζί με τους ήρωές του ανασκαλεύουν μνήμες και συνθέτουν την τοιχογραφία μιας ολόκληρης εποχής.
Το βιβλίο με τίτλο “Κι οι θάλασσες σωπαίνουν” που μόλις κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις Καρμάνωρ, αναφέρεται στη βύθιση του πλοίου Τάναϊς, που μετέφερε κλεισμένους στ’ αμπάρια του, Έλληνες ομήρους, Ιταλούς αντιφασίστες, και όλους τους Εβραίους της Κρήτης.
Το βιβλίο
Ο αφηγητής και ήρωας του μυθιστορήματος επιστρέφει στον γενέθλιο τόπο είκοσι χρόνια μετά και αναζητεί τα ίχνη του πατέρα του, που είχε χαθεί το 1944, και ως αιτία της εξαφάνισης αναφέρεται ο πνιγμός του στο ναυάγιο. Εκείνος αποφασίζει να συνεχίσει το ψάξιμο, σεβόμενος την υπόσχεση προς τη μητέρα του, που θεωρούσε τον άντρα της ακόμη ζωντανό. Μέρα με τη μέρα βρίσκεται αντιμέτωπος όχι μόνο με τα συμβάντα του πολέμου αλλά και με τις συνέπειές τους στις ζωές των ανθρώπων, τις κάθε λογής στοχοποιήσεις κοινωνιών και ατόμων, ακόμη και με τις σιωπές της ιστορίας.
Οι παλιές πληγές ματώνουν με την πρώτη ψηλάφησή τους, το παρελθόν εξακολουθεί να καθορίζει το παρόν κι εκείνος – μετανάστης από την τρυφερή ηλικία του – ταλαντεύεται ανάμεσα σε δυο ταυτότητες και σε πολλές εκδοχές των ίδιων γεγονότων.
Ανασκαλεύει τις μνήμες των άλλων, συναντά εφηβικούς έρωτες, περπατά στα σιωπηλά μονοπάτια της ιστορίας και περιπλανιέται στα δρομάκια της Οβριακής, μιας γειτονιάς που άδειασε μέσα σε 45 λεπτά και οι κάτοικοί της, νέοι, γέροι και 120 παιδιά, χάθηκαν μια καλοκαιρινή νύχτα ανάμεσα στην Κρήτη και τη Σαντορίνη.
Όσο αναδεύει τ’ αποκαΐδια ξεπηδούν μικρές ιστορίες ανθρώπων. Κάποιας Εσθήρ που κρυβόταν στις ερημιές κι έγραφε ανεπίδοτα γράμματα, κάποιου Σαράντη που βρέθηκε να παλεύει ναυαγός με τα κύματα, κάποιας Ροδαμνής που την κούρεψαν και την πόμπεψαν μετά την απελευθέρωση, κάποιου μουγγού που βρέθηκε μόνος σε ξένο τόπο, κάποιου Έντζο που σκόπευε να προσφέρει δώρο στη Σιλβάνα του ένα ζευγάρι ξυλοπάπουτσα.
Ο συγγραφέας αναδίφησε τις πηγές, συγκέντρωσε τεκμήρια και προφορικές μαρτυρίες πριν αποφασίσει ν’ αναπλάσει την ιστορία και να παρουσιάσει πλήθος άγνωστων στοιχείων για τη βύθιση του Τάναϊς και, παράλληλα, να συνθέσει την κοινωνική τοιχογραφία μιας ολόκληρης εποχής.
Όπως και στα άλλα έργα του, ενδιαφέρεται για την καθημερινότητα των ανθρώπων, αφουγκράζεται τις φωνές όσων βρέθηκαν στο περιθώριο της ιστορίας, παρακολουθεί τις ζωές πριν και μετά τον πόλεμο προσπαθώντας ν’ αναπαραστήσει, μαζί με την περιπέτεια των ανθρώπων και των κοινωνικών ομάδων, την περιπέτεια της ίδιας της χώρας.
Η μέχρι πρόσφατα αινιγματική βύθιση του πλοίου Τάναϊς, που οδήγησε στην εξαφάνιση της εβραϊκής κοινότητας της Κρήτης, στην εξόντωση των Ιταλών αντιφασιστών και στην αγωνιώδη αναζήτηση των Ελλήνων θυμάτων, φωτίζεται απ’ όλες τις πλευρές και αναδεικνύονται οι προτεραιότητες που κυριάρχησαν στα παρασκήνια των αντιμαχομένων πλευρών λίγο πριν τη λήξη του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου.
Σε μια εποχή κατά την οποίαν οι ιδέες και οι πρακτικές που οδήγησαν στη μεγάλη περιπέτεια του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου επανέρχονται επισκιάζοντας τις αξίες του ευρωπαϊκού πολιτισμού, ο συγγραφέας συνθέτει ένα «μυθιστόρημα μνήμης» ρίχνοντας φως όχι μόνο στα ίδια τα γεγονότα αλλά και στις συνέπειές τους πάνω στις ζωές ακόμη και των επόμενων γενεών.
Οι περιπέτειες, οι αγώνες και οι αγωνίες των αφανών, οι ψυχικές καταστάσεις, οι αποτυπώσεις στη συλλογική συνείδηση αποτελούν το υπόστρωμα πάνω στο οποίο εκτυλίσσεται η υπόθεση του έργου. Τα πραγματικά πρόσωπα διαλέγονται με τα επινοημένα προκειμένου να αναδειχθούν οι μεγάλες αλήθειες που απλώνονται πέρα από τον χρόνο και τον χώρο, ίσως να είναι σημερινές, ίσως παγκόσμιες.
Έτσι γιατί ένα ιστορικό μυθιστόρημα δεν μπορεί και δεν πρέπει να συνομιλεί μόνο με τον χρόνο της ιστορίας.
ΤΙ ΛΕΕΙ Ο ΣΥΓΓΡΑΦΕΑΣ ΜΙΛΩΝΤΑΣ ΣΤΗΝ “Π”
“Συγκλονίζομαι γιατί βρίσκομαι μπροστά σε γεγονότα και δυστυχώς δεν αποκλείεται να επαναληφθούν”
‘’Πρόκειται περί ενός ιστορικού μυθιστορήματος – τονίζει μιλώντας στην “Π” ο συγγραφέας κ. Νίκος Ψιλάκης – που ανατέμνει την εποχή του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου. Εστιάζει στις ζωές των απλών ανθρώπων και αναδεικνύει τις αξίες που παραμένουν διαχρονικές και ανεξίτηλες.
Πάνω απ’ όλα η ανθρώπινη ζωή, τα ιδανικά, η αγάπη, ο έρωτας. Είναι κάπως μαγικό να ανατέμνεις τις εποχές, να συναντάς ανθρώπους που δεν συνάντησες ποτέ, να διαλέγεσαι με τους ήρωες και τελικά να ακουμπάς τις ζωές τους.
Έχοντας ως πυρήνα τη βύθιση του πλοίου Τάναϊς που μετέφερε κλεισμένους στ’ αμπάρια του πάνω από 100 Έλληνες ομήρους, κάτω από 100 Ιταλούς αντιφασίστες και όλους τους Εβραίους της Κρήτης, σταματώ στο ήθος μιας εποχής και μιας κοινωνίας και δεν κρύβω ότι συγκλονίζομαι καθώς βρίσκομαι μπροστά σε γεγονότα που δυστυχώς δεν αποκλείεται να επαναληφθούν και στο μέλλον, καθώς επανέρχονται παρωχημένες ιδεολογίες και κινήματα.
Οι δικοί μου ήρωες είναι άνθρωπινοι, πονούν, αγαπούν, ερωτεύονται και στο τέλος είναι ικανοί να προσλάβουν το αληθινό νόημα της θυσίας”.