Η ζωή της έχει όλα τα συστατικά ενός απίστευτου μυθιστορήματος, με επώδυνες κάποιες φορές αλλαγές σελίδας που την έφεραν από την εκπαίδευση στην συγγραφή, η οποία την απελευθέρωσε, και από τη Γαλλία στην Κρήτη, την αγαπημένη γη των προγόνων της που της άλλαξε, μαζί με τη μητρότητα, την οπτική της για τη ζωή.
Ένα «βιβλίο» που μάλλον η Ζοέλ Λοπινό δεν θα γράψει ποτέ, όμως «Π» δεν θα άλλαζε τίποτα σ’αυτό… εκτός από τους δύο της γάμους. “Όλα τα άλλα τα έκανα συνειδητά και δεν μετανιώνω που τα τόλμησα. Η τόλμη μου που με έσπρωξε σε ριζικές αλλαγές, μού βγήκε σε καλό. Κάθε φορά άκουγα την καρδιά μου και το ένστικτό μου’’.
Το ένστικτο, η καρδιά και η ψυχή της βγαίνουν άλλωστε σ’ όλα της τα βιβλία, με τελευταίο το «Επτασφράγιστα μυστικά», μια αληθινή ιστορία, ένα δράμα που διαδραματίστηκε στο Μανολιόπουλο, ένα χωριό έξω από τα Χανιά, στις αρχές του 19ου αιώνα, με τους Κρητικούς, όπως οι ήρωές της, να στενάζουν υπό τον τουρκικό ζυγό. Παράλληλα με το δράμα του Μανολιόπουλου, που είναι το κεντρικό θέμα του βιβλίου, τρέχει μια σημερινή ιστορία μ’ ένα μυστήριο.
Για τη συγγραφή του ιστορικού αυτού μυθιστορήματος, που αποτελεί έναν ύμνο στην κρητική ψυχή, έκανε εξονυχιστική έρευνα σε παλιά αρχεία της δημοτικής βιβλιοθήκης των Χανίων αλλά και στις μαρτυρίες ξένων περιηγητών του 17ου και του 18ου αι. και αναφέρει: «Εξεπλάγην από την ωμή βαρβαρότητα κάποιων Τουρκοκρητικών οι οποίοι φέρθηκαν πολύ πιο βάναυσα και από τους Τουρκους.
Θαύμασα τη δύναμη ψυχής των Κρητών, την αξιοπρέπειά τους παρά την αφόρητη μιζέρια. Σαν Γαλλίδα, σοκαρίστηκα από τη θέση της γυναίκας, μια μη αναγνωρισμένη ηρωίδα. Και από τον μόνιμο φόβο βιασμού ή αρπαγής των κοριτισών» λέει χαρακτηριστικά.
Στο βιβλίο η Ζοέλ Λοπινό μάς ανοίγει μια πόρτα προς την ψυχογενεαλογία, μια σχετικά νέα επιστήμη που γεννήθηκε την δεκαετία του ‘80 στη Γαλλία και έκτοτε αναπτύχθηκε αρκετά. “Η ψυχογενεαλογία” -διευκρινίζει ή ίδια-”βοηθά τους ανθρώπους που συναντούν ανεξήγητες φοβίες, εμμονικές διαταραχές, κάποιες συστηματικές δυσκολίες στη ζωή τους, όπως η αρρώστια, η στειρότητα ή μπλοκαρίσματα επαγγελματικά ή συναισθηματικά. Συνήθως προέρχονται από μυστικά ή σοβαρά τραύματα που έχουν θαφτεί στη συγγενική τους αλυσίδα, είτε από ντροπή είτε επειδή δεν μπόρεσε ο/η ενδιαφερόμενος/η να διαχειριστεί τα συναισθήματά του.
Γι’ αυτό είναι τόσο σημαντικό να λέγονται τα πράγματα και να καταγγέλλονται!
“Η ψυχογενεαλογία” παιξε ρόλο και έχω δουλέψει απίστευτα πολύ για να απελευθερωθώ από τα βάρη της κατάθλιψης, της θλίψης γενικότερα, την μοναξιάς, της αυτοθυσίας. Γράφοντας το “Επτασφράγιστα Μυστικά”, αντιλήφθηκα ότι απελευθερώθηκα και από τον φόβο του βιασμού που κουβαλούσαν η γιαγιά μου και η μητέρα μου», τονίζει.
«Το βιβλίο είναι ένας ύμνος στην κρητική ψυχή»
Η Κρήτη του χθες και του σήμερα είναι πρωταγωνίστρια σε ένα ακόμα βιβλίο σας. Τι αποτέλεσε έμπνευση για τα «Επτασφράγιστα μυστικά»;
Σε αυτό το μυθιστόρημα καταθέτω μια αληθινή ιστορία, ένα δράμα που διαδραματίστηκε στο Μανολιόπουλο, ένα χωριό έξω από τα Χανιά. Ο πρόεδρος του πολιτιστικού συλλόγου, κύριος Μανώλης Μαρινάκης, ο οποίος αγαπά το χωριό του και το πονά, μού την διηγήθηκε με τόσο πάθος, που με έπεισε να την γράψω προκειμένου να μην χαθεί. Είναι όντως μια συγκλονιστική ιστορία και είχα αποφασίσει ως φόρος τιμής, μια και η Κρήτη με φιλοξενεί με τόση αγάπη, να καταγράψω αληθινά συμβάντα που τιμούν την κρητική ψυχή.
-Χρονικά τοποθετείτε τους ήρωές σας στις αρχές του 19ου αιώνα και παρουσιάζετε την ζωή στην Κρήτη που στενάζει υπό τον τουρκικό ζυγό. Τι σας ώθησε να τοποθετήσετε τους ήρωές σας στον συγκεκριμένο χωροχρόνο;
Δεν υπήρχαν ντοκουμέντα για να πιστοποιήσουν πότε ακριβώς συνέβησαν τα γεγονότα. Ο κόσμος εκείνη την εποχή ήταν αγράμματος, ιδίως στα χωριά. Συνεπώς οι μνήμες μεταφέρονταν από γενιά σε γενιά. Το έψαξα εξονυχιστικά για πάρα πολύ καιρό! Οπότε βασίστηκα σε παλιά αρχεία της δημοτικής βιβλιοθήκης των Χανίων όπου υπήρχαν καταγραφές πληθισμού. Το χωριό αυτό το δημιούργησε ο μοναδικός επιζών που είχε καταφύγει στη Μήλο. Η πρώτη του καταγραφή υπάρχει το 1834.
-Κάνατε έρευνα για την εποχή;
Πάρα πολύ μεγάλη! Όπως γνωρίζετε έχω γεννηθεί στη Γαλλία και μορφώθηκα εκεί, ύστερα έζησα στην Αθήνα, ως εκ τούτου δεν γνώριζα την ιστορία της Κρήτης, πέραν της Μινωικής εποχής. Ομολογουμένως σοκαρίστηκα πάρα πολύ με την βαρβαρότητα που το νησί μας υπέστη απ’ όλους τους κατακτητές. Δεν γνώριζα επίσης ότι κάποιοι Κρητικοί είχαν εξισλαμιστεί. Και για ποιο λόγο το έκαναν. Ανακάλυψα έναν λαό πολύ ταλαιπωρημένο και εξαθλιωμένο που πάλεψε αδιάκοπα για τη λευτεριά του, παρά τις απίστευτα σκληρές συνθήκες επιβίωσης.
-Βρήκατε κάτι «σκάβοντας» στο χθες της Κρήτης εκείνης της εποχής που σας έκανε εντύπωση;
Καταρχάς να σας πω ότι διάβασα πάρα πολλές μαρτυρίες ξένων περιηγητών του 17ου, 18ου και 19ου αιώνα προκειμένου να έχω μια αντικειμενική άποψη. Περιέγραφαν γεγονότα και καταστάσεις που με συγκλόνισαν. Οι συνθήκες διαβίωσης ήταν ιδιαίτερα σκληρές και άδικες. Άλλωστε όλοι συμφωνούσαν ότι σε κανένα άλλο μέρος της Ελλάδας οι Χριστιανοί δεν έχουν κακοποιηθεί και εξευτελιστεί τόσο επί Τουρκοκρατίας όσο στην Κρήτη. Εξεπλάγην από την ωμή βαρβαρότητα κάποιων Τουρκοκρητικών, οι οποίοι φέρθηκαν πολύ πιο βάναυσα και από τους Τουρκους.
Θαύμασα τη δύναμη ψυχής των Κρητών, την αξιοπρέπειά τους παρά την αφόρητη μιζέρια. Σαν Γαλλίδα, σοκαρίστηκα από τη θέση της γυναίκας, μια μη αναγνωρισμένη ηρωίδα. Και από τον μόνιμο φόβο βιασμού ή αρπαγής των κοριτισών.
-Αν σας ζητούσαν να χαρακτηρίσετε αυτό το βιβλίο με λίγα λόγια, τι θα λέγατε;
Θα έλεγα ότι είναι ένα ιστορικό μυθιστόρημα, πλούσιο σε αυθεντικά ιστορικά και λαογραφικά στοιχεία, ταυτοχρόνως βαθιά ψυχολογικό. Αλλά καταρχάς είναι ένας ύμνος στην κρητική ψυχή!
«Η επιστήμη της ψυχογενεαλογίας και το βάρος που κουβαλάμε όλοι ερήμην μας»
-Μας ανοίγετε μια πόρτα προς την ψυχογενεαλογία. Τι εξετάζει η «άγνωστη» αυτή στους πολλούς επιστήμη;
Πρόκειται για μια σχετικά νέα επιστήμη που γεννήθηκε τη δεκαετία του ‘80 στην Γαλλία και έκτοτε αναπτύχθηκε αρκετά. Ξέρουμε πλέον ότι ο κάθε άνθρωπος κουβαλά μέσα του τις μνήμες των προγόνων του. Αυτές αποτελούν άλλωστε τις ρίζες του, τις βιολογικές, τις ψυχικές, τις οικογενειακές και τις πνευματικές. Η ψυχογενεαλογία βοηθά τους ανθρώπους που συναντούν ανεξήγητες φοβίες, εμμονικές διαταραχές, κάποιες συστηματικές δυσκολίες στη ζωή τους, όπως η αρρώστια, η στειρότητα ή μπλοκαρίσματα επαγγελματικά ή συναισθηματικά. Συνήθως προέρχονται από μυστικά ή σοβαρά τραύματα που έχουν θαφτεί στη συγγενική τους αλυσίδα, είτε από ντροπή είτε επειδή δεν μπόρεσε ο/η ενδιαφερόμενος/η να διαχειριστεί τα συναισθήματά του.
Γι’ αυτό είναι τόσο σημαντικό να λέγονται τα πράγματα και να καταγγέλλονται! Η αρχική και πραγματική αιτία χάνεται μέσα στον χρόνο, ωστόσο παραμένει ο πόνος του κρυφά αποτυπωμένος στο υποσυνείδητο των επόμενων γενιών προκαλώντας ιδιαίτερες συμπεριφορές και φοβίες. Τα τραύματα αυτά μεταφέρονται στους απογόνους για 7 έως 12 γενιές, να φανταστείτε! Καταλαβαίνετε λοιπόν το βάρος που κουβαλάμε όλοι ερήμην μας.
-Πώς λειτουργεί αυτή μέσα από το βιβλίο σας και τους ήρωες του;
Παράλληλα με το δράμα του Μανολιόπουλου, που είναι το κεντρικό θέμα του βιβλίου, τρέχει μια σημερινή ιστορία μ’ ένα μυστήριο. Πρόκειται για ένα κορίτσι που ζει στις Βρυξέλλες και που την ημέρα της ενηλικίωσής της μαθαίνει πως μια κατάρα βαραίνει τα κρητικά μέλη της οικογένειάς της. Καλείται να λύσει αυτή την κατάρα για να σταματήσει μια αλυσίδα θανάτων. Την βοηθά σε αυτή τη δύσκολη διαδικασία μια ψυχοθεραπεύτρια ειδικευμένη στην ψυχογενεαλογία.
-Εξηγεί και συμπεριφορές των σύγχρονων Κρητικών, ακατανόητες ίσως από τους υπόλοιπους Ελληνες;
Σίγουρα. Η Κρήτη έχει υποφέρει καθ’ όλη την διάρκεια των αιώνων. Η κακοποίηση των κατοίκων της, οι πολύνεκρες εξεγέρσεις, ο πόλεμος, η βία που έχει υποστεί ο κρητικός λαός έχουν αφήσει πολλά άλυτα τραύματα. Οι μνήμες της είναι βαριές ως ασήκωτες και τις κουβαλά ο κάθε άνθρωπος στο DNA του. Μελετώντας την ιστορία της Κρήτης, κατανόησα πολύ καλύτερα την άλλοτε άγρια συμεριφορά των Κρητών. Έτσι νομίζω εξηγούνται και “δικαιολογούνται” ως ένα σημείο οι ακρότητες που συναντάμε κατά καιρούς στον τόπο μας. Θεωρώ πως η ψυχογενεαλογία θα μπορούσε να βοηθήσει πολύ. Γιατί δυστυχώς το νησί μας έχει κακά πρωτεία στη βία κατά των γυναικών, των παιδιών και των ζώων.
«Γράφοντας το “Επτασφράγιστα Μυστικά”, αντιλήφθηκα ότι απελευθερώθηκα και από τον φόβο του βιασμού που κουβαλούσαν η γιαγιά μου και η μητέρα μου»
-Ή επιστήμη αυτή έπαιξε ρόλο και στην προσωπική σας ζωή;
Ναι φυσικά.
Από τις δυο πλευρές της οικογένειάς μου υπήρχαν βαριά γεγονότα και βαθιά τραύματα, ιδίως από την πλευρά της Σφακιανής μου γιαγιάς. Έχω δουλέψει απίστευτα πολύ για να απελευθερωθώ από τα βάρη της κατάθλιψης, της θλίψης γενικότερα, την μοναξιάς, της αυτοθυσίας.
Γράφοντας το «Επτασφράγιστα Μυστικά», αντιλήφθηκα ότι απελευθερώθηκα και από τον φόβο του βιασμού που κουβαλούσαν η γιαγιά μου και η μητερά μου.
«Η Κρήτη όλη έγινε πατρίδα της καρδιάς μου! Μόνο εδώ ευτύχησα»
-Ποια είναι η δική σας αγαπημένη Κρήτη;
Επειδή είμαι αδιόρθωτα ρομαντική, είναι τα παλιά χωριά που αποτυπώνουν σε κάθε γωνιά του νησιού την ιστορία της, η απίστευτη φύση, η ενέργειά της, η καλή καρδιά των ανθρώπων, η φιλοξενία του κόσμου (που τείνει δυστυχώς να σβήνει). Φοβάμαι πολύ μην μας αλλοιώσει ο εντατικός τουρισμός, το κυνήγι του χρήματος, η παγκοσμιοποίηση… Κάποτε τα Σφακιά συμβόλιζαν για μένα την Κρήτη, λόγω της γιαγιάς μου, αλλά απογοητεύτηκα βαθιά τα τελευταία χρόνια με την συμπεριφορά των Σφακιανών που έχασαν τα καλά τους στοιχεία. Το τοπίο ωστόσο παραμένει το ίδιο μαγικό μέσα στην αγριάδα του. Η Κρήτη όλη έγινε πατρίδα της καρδιάς μου! Μόνο εδώ ευτύχησα, πουθενά αλλού! Νιώθω μεγάλη ευγνωμοσύνη γι’ αυτόν τον τόπο!
«Δεν θα άλλαζα τίποτα, εκτός από τους δυο γάμους μου»
-Πότε για σας ένα βιβλίο είναι καλό;
Τα συστατικά ενός καλού βιβλίου ποικίλλουν κατά τη γνώμη μου. Η φαντασία, η ελευθερία της σκέψης, η προσεγμένη γραφή. Ο εσωτερικός πλούτος του συγγραφέα παίζει για μένα τον σπουδαιότερο ρόλο και η αυθεντικότητά του.
-Γιατί αποφασίσατε να γράψετε στα ελληνικά που δεν είναι η μητρική σας γλώσσα;
Γιατί αρχικά μού το ζήτησε ένα Γάλλος εκδότης που μετέφραζε ελληνική λογοτεχνία. Και γιατί μου αρέσουν τα δύσκολα και ανατρεπτικά!
-Στα «Επτασφράγιστα Μυστικά», μια από τις ηρωίδες είναι η Ελληνοβελγίδα Ειρήνη που αναγκάζεται να κάνει ένα οδοιπορικό στην Κρήτη από όπου κρατάνε οι ρίζες της. Πόσο… Ζοέλ είναι η Ειρήνη;
Δεν έχει καμιά σχέση με μένα η Ειρήνη. Την τοποθέτησα στο εξωτερικό για την ανάγκη της πλοκής. Ίσως φέρει λίγο από τον χαρακτήρα μου! (Γέλιο!)
– Ρίζες σφακιανές με γιαγιά αγαπημένη, γεννημένη στη Γαλλία, σπουδές στη Γαλλική Φιλολογία στην Γκρενόμπλ και στο Πανεπιστήμιο Αθηνών. Από τη Γαλλία στην Ελλάδα και μετά από είκοσι χρόνια εκπαιδευτικός από το 1996 συγγραφέας. Η ζωή σας έχει όλα τα συστατικά για ένα μυθιστόρημα. Ποιες εικόνες κρατάτε μέσα σας από τη ζωή σας;
Η ζωή μου έχει όντως όλα τα συστατικά ενός απίστευτου μυθιστορήματος το οποίο μάλλον δεν θα γράψω! Γιατί πολλά σημεία είναι πάρα πολύ επώδυνα! Κρατώ ωστόσο τον ερχομό μου στην Ελλάδα που άλλαξε όλη την πορεία της ζωής μου. Το μεγάλο δώρο αποκτώντας τέσσερα παιδιά. Την γραφή που με απελευθέρωσε. Πολλά μαθήματα ζωής που με άλλαξαν και άλλαξαν τον τρόπο που βλέπω πλέον και αντιμετωπίζω τη ζωή. Και τέλος η εγκατάστασή μου στην Κρήτη, ένα όνειρο ζωής, που με οδήγησε στην ευτυχία.
-Μέσα από την αποστασιοποίηση που φέρνει ο χρόνος, θα ξανακάνατε τις μεγάλες αλλαγές, χώρας, επαγγέλματος κ.λπ.;
Δεν θα άλλαζα τίποτα, εκτός από τους δυο γάμους μου! Όλα τα άλλα τα έκανα συνειδητά και δεν μετανιώνω που τα τόλμησα. Η τόλμη μου που με έσπρωξε σε ριζικές αλλαγές μού βγήκε σε καλό. Κάθε φορά άκουγα την καρδιά μου και το ένστικτό μου!
Παρουσιάζεται αύριο Τετάρτη στο Ηρακλειο
Η παρουσίαση του βιβλίου “Επτασφράγιστα Μυστικά” θα γίνει αύριο Τετάρτη 1 Ιουνίου, στις 8 το βράδυ, στο χώρο του βιβλιοπωλείου Ελευθερουδάκης, οδός 1821 αριθμός 10.
Ο δημοσιογράφος Στέλιος Ζερβός θα συνομιλήσει με τη συγγραφέα. Ο Τάκης Δημητρόπουλος θα τη συνοδεύσει με το τραγούδι και την κιθάρα του. Την εκδήλωση οργανώνουν το βιβλιοπωλείο Ελευθερουδάκης και οι Εκδόσεις Υδροπλάνο.