Μια νέα αρχαιολογική μελέτη ρίχνει φως στις διατροφικές πρακτικές στην Αρχαία Κρήτη, κατά τη διάρκεια της ακμής της Νεοανακτορικής περιόδου της Κνωσού, αποκαλύπτοντας ισότιμη πρόσβαση στους διατροφικούς πόρους και τον αντίκτυπό της στην κοινωνική και πολιτική σταθερότητα του τόπου.
Η πρόσφατη μελέτη που δημοσίευσε η Αργυρώ Ναυπλιώτη στο Oxford Journal of Archaeology αναλύει τις διαφορές κοινωνικής θέσης στη διατροφή στην ανακτορική Κνωσό, την συγκεκριμένη σημαντική τοποθεσία στη δεύτερη χιλιετία π.Χ. της Κρήτης. Η περίοδος αυτή, γνωστή ως Νεοανακτορική, εκτείνεται περίπου από το 1700 έως το 1500 π.Χ., μια εποχή που χαρακτηρίζεται από την ανάπτυξη και την ευημερία της Κνωσού.
Η Κνωσός ήταν κέντρο οικονομικής και πολιτιστικής δραστηριότητας στην ανατολική Μεσόγειο, με αρχαιολογικά στοιχεία κείμενα που τεκμηριώνουν τη σημασία της. Οι πινακίδες της Γραμμικής Β, οι αποθηκευτικές δομές, τα αρχαιοβοτανικά και ζωοαρχαιολογικά κατάλοιπα, μαζί με την ανάλυση υπολειμμάτων λιπιδίων σε αγγεία, προσφέρουν μια λεπτομερή εικόνα των ελεγχόμενων από το παλάτι γεωργικών και κτηνοτροφικών πρακτικών.
Τοποθεσίες των νεκροταφείων που μελετήθηκαν γύρω από το παλάτι (Πηγή: Α. Ναυπλιώτη)
Η μελέτη βασίζεται στην ανάλυση σταθερών ισοτόπων άνθρακα και αζώτου (δ13C και δ15N) σε σκελετικά κατάλοιπα από δύο νεκροταφεία, τον Αηλιά και τις Κάτω Γυψάδες. Η τεχνική αυτή επιτρέπει την ανακατασκευή των ιστορικών διαιτών, παρέχοντας ένα “χημικό αποτύπωμα” που συνδέει άμεσα την τροφή και το νερό που καταναλώθηκε με τους ιστούς του σώματος των ατόμων.
Μέσω αυτής της μεθοδολογίας, οι ερευνητές μπόρεσαν να ανιχνεύσουν τη διατροφή των αρχαίων κατοίκων της Κνωσού και να αξιολογήσουν πώς η διαθεσιμότητα και η πρόσβαση σε διαφορετικούς τύπους τροφίμων μεταβαλλόταν με την πάροδο του χρόνου.
Τα αποτελέσματα της μελέτης αποκαλύπτουν ότι δεν υπήρχε σημαντική διαφοροποίηση στην πρόσβαση σε διατροφικούς πόρους με βάση το φύλο ή την κοινωνική θέση των ατόμων που θάφτηκαν στα νεκροταφεία που αναλύθηκαν. Τόσο οι άνδρες όσο και οι γυναίκες είχαν πρόσβαση σε μια πλούσια και ποικίλη διατροφή που αποτελείτο από ζωικές και φυτικές πρωτεΐνες.
Κατά τη διάρκεια της Νεοανακτορικής περιόδου, παρατηρήθηκε αύξηση της διαθεσιμότητας ζωικών πρωτεϊνών, η οποία συνέπεσε με την πολιτική και οικονομική κυριαρχία της Κνωσού. Αυτή η δίκαιη κατανομή των διατροφικών πόρων μπορεί να ήταν ένας κρίσιμος παράγοντας για τη διατήρηση της κοινωνικής σταθερότητας και την αποφυγή φατριακών ανταγωνισμών και αναταραχών.
Το παλάτι της Κνωσού στην Κρήτη (Πηγή: Cayambe / Wikimedia Commons).
Η σύγκριση των ισοτοπικών δεδομένων από την Κνωσό με άλλες σύγχρονες περιοχές στην Κρήτη, όπως οι Αρμένοι, παρέχει πρόσθετο πλαίσιο για την κατανόηση των διατροφικών πρακτικών και της κοινωνικής δομής της εποχής. Σε αντίθεση με άλλες τοποθεσίες όπου καταγράφηκαν μεγαλύτερες ανισότητες, η Κνωσός φαίνεται να διατήρησε αξιοσημείωτη κοινωνική συνοχή.
Οι ερευνητές καταλήγουν στο συμπέρασμα ότι οι δίκαιες συνθήκες διαβίωσης στην Κνωσό κατά τη Νεοανακτορική περίοδο μπορεί να συνέβαλαν στην απουσία φατριακών ανταγωνισμών και κοινωνικών αναταραχών, εξηγώντας ενδεχομένως τη συνέχιση της λειτουργίας του χώρου κατά τη μετα-ανακτορική περίοδο, παρά τις εκτεταμένες καταστροφές σε άλλα μέρη της Κρήτης. Η εν λόγω διαπίστωση προσφέρει μια νέα προοπτική για τη σημασία της διαχείρισης των πόρων στη συνοχή και τη σταθερότητα των αρχαίων κοινωνιών.